10 Δεκ 2013

Κάποιο άγαλμα που με είδε

Κάποιο άγαλμα που με είδε
…με θυμήθηκε και τον πόνο μου ν’ ακούσει δεν αρνήθηκε

Πόσα θα μπορούσαν να πουν άραγε αυτά τα αγάλματα, αν είχαν φωνή να μιλήσουν. Και πόσα έχουν ακούσει από τον πόνο αυτών των λαών τα τελευταία είκοσι χρόνια, που δεν ξηλώθηκαν απλά κάποιες κατακτήσεις, δεν έπεσε απλώς ραγδαία το βιοτικό τους επίπεδο αλλά έχει πέσει κατακόρυφα ο μέσος όρος στο προσδόκιμο ζωής. Συνεπώς μιλάμε για συνθήκες γενοκτονίας μετά τις δραματικές κοσμογονικές –ή μάλλον κοσμοκτόνες για να ακριβολογούμε- ανατροπές του 91’. Και τι θα γίνουμε τώρα χωρίς ξανθό γένος, να το προσμένει ο λιακόπουλος και να το ξορκίζει η οακκε;

Βλέποντας τότε τα σοβιετικά αγάλματα να αποκαθηλώνονται, γκρεμίζονταν παράλληλα οι βεβαιότητές μας κι ένας (νέος) κόσμος μέσα μας. Και μέναμε εμείς σαν αγάλματα, να παρακολουθούμε αμήχανοι τις εξελίξεις και τις σιδερένιες νομοτέλειες που «κατέρρεαν». Σαν τη σκηνή από το goodbye lenin με τη μητέρα του πρωταγωνιστή, που πέτρωσε βλέποντας το άγαλμα του λένιν να πετάει πάνω από το κεφάλι της και να φεύγει, σα να την αποχαιρετά.

Υπάρχει κι η ποδοσφαιρική φράση «έμεινε άγαλμα» για τους τερματοφύλακες που ακινητοποιούνται και το τρώνε στο παραθυράκι, από το οποίο μπήκαν και κυριάρχησαν μες στο κόμμα ανοιχτά αντεπαναστατικά στοιχεία. Κι έκτοτε ο κυρίαρχος λαός είναι πάνω στο ρολόι να μετράει πόσα τρώει, ζαλισμένος από τα απανωτά χτυπήματα, χωρίς να μπορεί προς το παρόν να αντιδράσει. Και μένει να εκκρεμεί το ερώτημα γιατί δεν έκανε κάτι να πιάσει την μπάλα, να υπερασπιστεί την εστία του και τη σοβιετική εξουσία. Αν δηλ είχε πάθει αγκύλωση από την χρόνια απραξία, αν αιφνιδιάστηκε από το τείχος (του βερολίνου) που άνοιξε κι άφησε να περάσει το σουτ του αντιπάλου –και μετά μας πήρε η μπάλα και χάσαμε το τόπι- ή αν απλώς δεν περίμενε το αυτογκόλ και τα εξ οικείων βέλη με τους «δικούς μας» ηγέτες να κηρύσσουν την αντεπανάσταση.

Σηκώνει στον ουρανό του Κιέβου το βραβείο παλάμης που κέρδισε
(το 'ανοιχτής' υπονοείται)

Βλέποντας τώρα το άγαλμα του βλαδίμηρου στην ουκρανία, μπορεί αρχικά να νιώσει την ίδια σαστιμάρα που είχαμε βλέποντας κάποτε στην τιεν αν μεν έναν κόσμο να διαδηλώνει κρατώντας μικρά αγαλματάκια (νάτο πάλι το άγαλμα) της ελευθερίας και να ζηλεύει το απατηλό αμερικάνικο όνειρο. Πέρα από αυτό όμως είναι απορίας άξιο, όπως επισήμαναν κι άλλοι, πώς κατάφερε να γλιτώσει από την αντισοβιετική λαίλαπα κι έμεινε τόσα χρόνια ‘ζωντανό’ στη θέση του, μια ιδιότυπη σοσιαλιστική νησίδα μες σε ένα καπιταλιστικό αρχιπέλαγος, περικυκλωμένη στην πλατεία από διάφορες καπιταλιστικές φίρμες και μονοπωλιακές επιχειρήσεις για κοντράστ. Κι εύλογα αναρωτιέται κανείς τι θα γινόταν αν το αγανακτισμένο πλήθος κατευθυνόταν πχ σε κάποιο πολυκατάστημα για να τα σπάσει κι αν τότε οι αρχές θα ήταν το ίδιο… απροετοίμαστες ή ανεκτικές απέναντί του και θα άφηναν τον ‘όχλο’ να βανδαλίσει.

Γιατί το άγαλμα το λένιν δεν είναι φυσικά ούτε θα μπορούσε να είναι κάποιο είδος σοσιαλιστικής νησίδας, ήταν όμως μια νησίδα ιστορικής μνήμης που δεν μπόρεσαν να ξεριζώσουν όσοι επιχειρούν να ξαναγράψουν την ιστορία. Κατάλοιπο μιας άλλης εποχής που θέλουν να τη σβήσουν οριστικά από τη συλλογική μνήμη των λαών. Οι κρατούντες γνωρίζουν πολύ καλά τη δύναμή της, γι’ αυτό δεν τους είναι ανεκτά τα κομμουνιστικά σύμβολα, είτε ανήκουν στο ‘φιλοευρωπαϊκό’ μπλοκ είτε στο αντίπαλο ‘φιλορωσικό’.

Εδώ πρέπει να προσέξουμε κάτι σημαντικό για να μην περιορίσουμε το ζήτημα ως εκεί που φτάνει η χυδαία αστική αντίληψη κι η κυρίαρχη οπτική που βλέπει σχηματικά δύο στρατόπεδα: φιλορώσοι vs φιλοευρωπαϊστών. Το κατευθυνόμενο πλήθος δεν έβλεπε στο άγαλμα του λένιν μόνο ως σύμβολο της ρωσικής κυριαρχίας στην χώρα του. Στράφηκε με ταξικό μίσος (δανεικό από τους πάτρωνες που το κατεύθυναν) κυρίως ενάντια στον κομμουνιστή λένιν που προειδοποιούσε προφητικά πως το σύνθημα των ενωμένων πολιτειών της ευρώπης θα είναι είτε αντιδραστικό είτε απραγματοποίητο –και κατά μία έννοια, ισχύουν τελικά και τα δύο σκέλη, σε μια ευρωπαϊκή ένωση που διέπεται από αξεπέραστες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, αλλά τηρεί ενιαία αντεργατική στάση ενάντια στα δικαιώματα και τις τελευταίες εναπομείνασες κατακτήσεις των λαών.

Το πρόβλημά τους λοιπόν δεν ήταν η εθνική ανεξαρτησία της ουκρανίας από τη ρωσική μπότα και η εναντίωσή τους σε κάποια ολοκλήρωση αλλά το είδος της ολοκλήρωσης, από καθαρά ταξική σκοπιά. Γι’ αυτό βάφτιζαν τη σοσιαλιστική ολοκλήρωση, σοβιετικό ολοκληρωτισμό, ενώ στην περίπτωση της εε βλέπουν το όραμα και την ελπίδα, ακριβώς τη στιγμή που η πραγματικότητα της κρίσης ξεσκίζει χωρίς έλεος τις αυταπάτες και τα ιδεολογήματα για την ευημερούσα ενωμένη ευρώπη.

Αποτυπώματα αυτής της σχηματικής αντίληψης, μπορεί να δει κανείς ενίοτε και στον πολιτικό λόγο κάποιων κκ της πάλαι ποτέ σοβιετικής ένωσης, που παγιδεύονται στο δίπολο και τις αντιθέσεις του αστικού κόσμου. Έτσι βέβαια το άγαλμα του λένιν μπορεί να είχε μείνει στη θέση του, αλλά αυτό θα ήταν και το μόνο που θα θύμιζε κάτι από σοσιαλισμό, κρατώντας τον εκεί πετρωμένο, με το λένιν σε ρόλο μαρμαρωμένου βασιλιά, σαν ένα ακίνδυνο ομοίωμα, σύμβολο χωρίς περιεχόμενο.

Σύντομα εξάλλου μπορεί να τεθεί αντίστοιχο ζήτημα και στη ρωσία με το μαυσωλείο του λένιν στην κόκκινη πλατεία που στέκει σαν ιστορικό αγκάθι στη νέα τάξη πραγμάτων στην πάλαι ποτέ χώρα των σοβιέτ. Την ίδια στιγμή βέβαια η κυβέρνηση πούτιν δεν έχει κανένα πρόβλημα να στήσει αγάλματα για να τιμήσει και να εναγκαλιστεί πολιτικούς σαν το κοσύγκιν, το σοβιετικό υπουργό του μπρέζνιεφ, που έδωσε το όνομά του στις αντίστοιχες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, που έστρωσαν το δρόμο στην αγορά και την καπιταλιστική παλινόρθωση –όπως μπορείτε να θυμηθείτε και εδώ, σε μια παλιότερη ανάρτηση. Αποδεικνύουν έτσι από την ανάποδη το αλάνθαστο ταξικό τους κριτήριο.

Γιατί, όπως θα ‘λεγε κι η συναγωνίστρια μαντώ
Ταξικά, τα πάντα είναι ταξικά
Και για όλα αναδρομικά
Θα έρθει η ώρα να πληρώσουνε…

Μα τον μαρμαρωμένο βασιλιά!
Προβοκάτσια από Μπρεζνιεφικό απολίθωμα

Η πρώτη ένοπλη απάντηση στην τρομοκρατία 36

Η πρώτη ένοπλη απάντηση στην τρομοκρατία





Το δολοφονικό όργιο που εξαπόλυσαν μετά τη Βάρκιζα, με προτροπή των Αγγλων καταχτητών, οι εγκάθετες κυβερνήσεις τους, για την εξόντωση του παλλαϊκού απελευθερωτικού κινήματος είχε επεκταθεί, με ιδιαίτερη ένταση και στην περιοχή της Κατερίνης.

Ο υποφαινόμενος έχει προσωπικές μαρτυρίες και εμπειρίες από την κατάσταση που επικρατούσε στην περιοχή, ως γραμματέας της ΕΠΟΝ της πόλης της Κατερίνης και μέλος της Επιτροπής Πόλης του ΚΚΕ.

Την αρχή του δολοφονικού οργίου αποτέλεσε η δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του Λιτοχωρίτη Βάργκα ή Βράγκα, στελέχους της ομάδας μεραρχιών Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, λίγες μέρες μετά την είσοδο του τελευταίου στη Θεσσαλονίκη. Λίγους μήνες μετά, το μοναρχοφασιστικό τάγμα της Εθνοφυλακής, που εγκαταστάθηκε στην Κατερίνη έκαψε τη νύχτα της 7 προς 8 Μάρτη 1945 το κενοτάφιο των πεσόντων αγωνιστών της Αντίστασης, που είχε στηθεί στην πλατεία της πόλης. Τις επόμενες μέρες απολύουν τους δωσιλόγους εγκληματίες, συνεργάτες των Γερμανών, που τους είχε συλλάβει και παραδώσει ο ΕΛΑΣ. Τους οπλίζουν και τους οργανώνουν σε τρομοκρατική ομάδα. Σπάζουν και πυρπολούν τα γραφεία του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, του ΚΚΕ, του Εργατικού Κέντρου. Επιτίθενται με φασιστική κτηνωδία στη Λέσχη της ΕΠΟΝ και διαλύουν την καλλιτεχνική βραδιά, που ήταν αφιερωμένη στους αποστρατευμένους ΕΛΑΣίτες. Χτυπούν με όπλα τους συγκεντρωμένους, σπάνε τα μουσικά όργανα και μετατρέπουν σε ερείπιο τη Λέσχη. Καταλαμβάνουν τα γραφεία της Περιφερειακής Επιτροπής του ΚΚΕ, που ήταν στο χτίριο "Αθανασιάδης" και τα μετατρέπουν σε φυλακή και άντρο βασανιστηρίων εκατοντάδων αγωνιστών, που συλλαμβάνανε.

Το καλοκαίρι του 1945 δολοφονείται, έξω από την Κατερίνη, στο "Κεραμίδι", ο καπετάνιος του 50ού Συντάγματος του ΕΛΑΣ Πιερρίων, Νικήτας (Συνεφάκης). Ελαφρά τραυματισμένος διαφεύγει τη σύλληψη ο Δήμος Σιδηρόπουλος, διοικητής του εφεδρικού ΕΛΑΣ Κατερίνης, ο δε Χαράλαμπος Μπούσιος, που βρισκόταν μαζί τους, κομματικός υπεύθυνος του Συντάγματος, συλλαμβάνεται και βασανίζεται. Στο ΒΑΤΑΝ, συνοικία της Κατερίνης, γίνεται απόπειρα δολοφονίας του γραμματέα του Επαρχιακού Συμβουλίου της ΕΠΟΝ, Ν. Θεοδωρίδη (Πάρις), τον οποίο τραυματίζουν σοβαρά στο στήθος. Αποτυχαίνει επίσης η απόπειρα δολοφονίας του υποφαινόμενου στη συνοικία του Σταθμού. Συλλαμβάνεται ο Μητρουλιός Γιάννης, μέλος του Νομαρχιακού Συμβουλίου ΕΠΟΝ Βέροιας - Κατερίνης και από τα βασανιστήρια μετατρέπεται σε ζωντανό πτώμα. Τραγικό τέλος βρίσκει ο Γιώργος Δάμπασης, από τα βασανιστήρια που υπέστη στη Μυτιλήνη, ως γραμματέας περιοχής της ΕΠΟΝ. Να σημειωθεί, πως ο Γιώργος ήταν το δεύτερο θύμα της οικογένειας Δάμπαση. Τον αδερφό του, Δημήτρη, τον σκότωσαν οι Γερμανοί στου "Π. Μελά" της Θεσσαλονίκης. Τις διώξεις και τα βασανιστήρια δε γλίτωσε ούτε ο πατέρας τους, Β. Δάμπασης, γιατρός και παλιός κομμουνιστής, που είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και κλειστεί στο βαγόνι των μελλοθανάτων, που το συνδέανε οι Γερμανοί στους στρατιωτικούς συρμούς, για επιτόπου εκτελέσεις σε περίπτωση σαμποτάζ. Δε χαρίστηκαν ούτε στον Λεωνίδα Γιασημακόπουλο, που ήταν στο χιτλερικό στρατόπεδο "Π. Μελά" θεσσαλονίκης.

Παίρνεται απόφαση

Σ' αυτές τις αφόρητες και δραματικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή, για ένα χρόνο μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας, συγκαλείται στα μέσα Μάρτη 1946 κομματικό αχτίφ της Περιφερειακής Οργάνωσης του ΚΚΕ Κατερίνης, στο οποίο πήρε μέρος και ο υποφαινόμενος. Το θέμα του αχτίφ ήταν η ανάλυση των αποφάσεων της 2ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1946). Εισηγητής ήταν ο Ευριπίδης (Πάνος), καπετάνιος και μέλος του προεδρείου του Γραφείου Περιοχής Μακεδονίας - Θράκης, που παρακολουθούσε την Οργάνωσή μας.

Ο σ. Πάνος, αναλύοντας τις αποφάσεις της Ολομέλειας, στάθηκε αναλυτικά στο μεταβαρκιζιανό όργιο, που επικρατούσε σε όλη τη χώρα, ενάντια στους αγωνιστές της Αντίστασης και τις οργανώσεις της. Επίσης, στο ρόλο των Αγγλων και των ξενόδουλων κυβερνήσεων. Χαρακτηριστικά ανέφερε: Οι Αγγλοι κατακτητές και οι υπόδουλες σ' αυτούς κυβερνήσεις, με το μονόπλευρο εξοντωτικό πόλεμο, που εξαπόλυσαν ενάντια στο αντιστασιακό κίνημα μετά τη Βάρκιζα, έφραξαν το δρόμο της δημοκρατικής εξέλιξης στο τόπο. Στους κατατρεγμένους αγωνιστές δεν απόμεινε άλλη επιλογή από την ένοπλη αυτοάμυνά τους στο δολοφονικό όργιο των μοναρχοφασιστικών συμμοριών. Ναι σύντροφοι, θα αυτοαμυνθούμε και με τα όπλα, ο ένοπλος αγώνας έγινε αναπόφευκτος. Η ευθύνη γι' αυτή την επιλογή μας βαραίνει αποκλειστικά στους Αγγλους κατακτητές και τις εγκάθετες κυβερνήσεις τους.

Οι ομιλίες μας, στηριγμένες στα αδιάσειστα στοιχεία της περιοχής, υιοθέτησαν τις θέσεις της εισήγησης και της 2ης Ολομέλειας. Το αχτίφ ενέκρινε τις αποφάσεις της 2ης Ολομέλειας και υπογράμμισε ότι "πρέπει να αντιδράσουμε αποφασιστικά. Στην ένοπλη τρομοκρατία θα αντιτάξουμε την ένοπλη αυτοάμυνά μας. Υποχωρήσεις και περαιτέρω ανοχές οδηγούν στην εξόντωση του Λαϊκού Αντιστασιακού Κινήματος".

Στο αχτίφ μπήκαν επίσης μια σειρά καθήκοντα, για τις οργανώσεις. Να δημιουργήσουμε άμεσα, σε μια βδομάδα, παράνομο μηχανισμό, γιάφκες, πολυγράφους και υλικά. Να επιλέξουμε συνδέσμους, για τις αναγκαίες επαφές των οργανώσεων και εφεδρικά καθοδηγητικά όργανα, που θα εξασφαλίζουν την καθοδήγησή τους, σε περίπτωση που αυτές "χτυπηθούν". Ολες οι οργανώσεις καταπιάστηκαν αμέσως.

Η οργάνωση του χτυπήματος

Την επόμενη του αχτίφ μέρα, ο Πάνος, συνοδευόμενος από τον Θανάση Ερμείδη, μέλος του Γραφείου της Περιφερειακής Επιτροπής του ΚΚΕ, μεταβαίνουν στο Λιτόχωρο. Εξω από το Λιτόχωρο γίνεται σύσκεψη των καταδιωκομένων αγωνιστών της πόλης. Μεταξύ αυτών ήταν οι: Ανδρεάδης Γ. (Κουκουτάτσιος Γ.), Φωτεινός, Τζαβέλας, Τσουκανάρας Κ., Καστάνης Γ., Κουφοδήμος, Κουφός Λ. και άλλοι. Στη σύσκεψη, μετά την ενημέρωση των σ. από τον Πάνο, καθορίστηκε ένοπλη επίθεση στο Λιτόχωρο, στις 30 - 31 Μάρτη, ενάντια στις εγκληματικές ένοπλες συμμορίες και το άντρο των βασανιστηρίων, το σταθμό της Χωροφυλακής. Την τελευταία βδομάδα του Μάρτη φτάνει παράνομα στο Λιτόχωρο και ο Υψηλάντης (Αλ. Ρόσιος) και αφού συνδέεται με την ομάδα των καταδιωκομένων, σχεδιάζουν μαζί το χτύπημα.

Στις 30 Μάρτη, 33 καταδιωκόμενοι αγωνιστές, οπλισμένοι και με επικεφαλής τον Υψηλάντη και τους Ανδρεάδη, Τζαβέλα, Φωτεινό κ.ά., χτυπούν και εξοντώνουν το σταθμό Χωροφυλακής και τους παρακρατικούς τρομοκράτες. Οι απώλειες των δεύτερων ήταν 13 νεκροί, που μεταφέρθηκαν στην Κατερίνη.

Ετσι άρχισε ο ένοπλος αγώνας ενάντια στο ματοβαμμένο μεταβαρκιζιανό καθεστώς. Το χτύπημα του Λιτόχωρου ήταν η αρχή της ένοπλης πάλης του ΔΣΕ. Η ομάδα, που χτύπησε το Λιτόχωρο, μαζί και με άλλους καταδιωκομένους αγωνιστές, αποτέλεσαν και το πρώτο ένοπλο συγκρότημα. Το Λιτόχωρο σηματοδότησε σε όλη την Ελλάδα την ένοπλη πάλη.

Θανάσης ΑΝΑΓΝΟΥ

Γραμματέας ΕΠΟΝ Κατερίνης και μέλος της Επιτροπής Πόλης του ΚΚΕ Κατερίνης

Μια ακόμη μαρτυρία

Επιστολή, σχετικά με το χτύπημα στο Λιτόχωρο, μας έχει στείλει και ο Νίκος Κουκουτάτσιος, πρώην δήμαρχος Λιτόχωρου, με αφορμή το προ δύο περίπου μηνών ρεπορτάζ του "Ρ", για το τριήμερο οδοιπορικό του ΚΜΕ στις τοποθεσίες, όπου γράφτηκαν οι ένδοξες σελίδες του ΔΣΕ.

Στην επιστολή του ο Ν. Κουκουτάτσιος, αφού σημειώνει, πως ο Θωμάς Μπαρούτας (Λιόλιος), δεν πήρε μέρος στο χτύπημα του Λιτόχωρου, όπως λαθεμένα είχε γραφτεί τότε, αναφέρει και τα παρακάτω:

"Την ένοπλη απάντηση στο όργιο της τρομοκρατίας των παρακρατικών, που υποδύονταν τις δυνάμεις της χωροφυλακής εκείνη την εποχή, την έδωσαν μερικά παλικάρια του Λιτόχωρου, που δεν άντεχαν άλλο τον δικό τους κατατρεγμό και τα καθημερινά βασανιστήρια και τις δολοφονίες γνωστών τους αγωνιστών του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.

Η ένοπλη σύγκρουση έγινε ταυτόχρονα σε δύο σημεία του Λιτόχωρου. Στο σταθμό χωροφυλακής, κοντά στην κεντρική πλατεία και στο διώροφο κτίριο, που στεγαζόταν το μεταβατικό απόσπασμα της δήθεν χωροφυλακής στο δυτικό μέρος του χωριού, κοντά στη σημερινή πλατεία Εθνικής Αντίστασης. Το χτύπημα αυτό, ίσως και να γινόταν, κατά τη γνώμη μου, πολύ νωρίτερα, αν είχε δοθεί το πράσινο φως από την τότε καθοδήγηση του ΚΚΕ...

Στο Λιτόχωρο έγινε κι άλλο χτύπημα, για τη συλλογή οπλισμού και τροφίμων τον Δεκαπενταύγουστο του 1946, για να επιβιώσουν οι συνεχώς καταδιωκόμενοι αγωνιστές, ώσπου να συγκροτηθούν σε επίσημο αντάρτικο τμήμα με διοικητή τον άξιο και ακαταπόνητο Γιώργο Ελευθερίου "Φωτεινό". Το πρώτο εγχείρημα του Λιτόχωρου ήταν προϊόν της αγανάκτησης του ΕΑΜικού λαού του Λιτόχωρου και των πρωτοπόρων κομμουνιστών, που κρατούσαν ψηλά τη σημαία του Λαϊκού Κινήματος, από την εποχή του Ιδιώνυμου και που έδωσαν για τον αγώνα εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες, μέσα από τις παράνομες κομματικές οργανώσεις, το ΕΑΜ, τον ΕΛΑΣ και τον ΔΣΕ...".





Εξάρτημα της αμερικανικής οικονομίας 35

Εξάρτημα της αμερικανικής οικονομίας




Η έκθεση του ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ

Στο χτεσινό φύλλο δημοσιεύσαμε το πρώτο μέρος της έκθεσης του ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ, όπου καταγράφεται η κατάσταση στην Ελλάδα, μετά την ελληνοαμερικανική συμφωνία και στάλθηκε στο μπολσεβίκικο κόμμα, με ημερομηνία 17/7/47. Δημοσιεύουμε σήμερα το υπόλοιπο μέρος του σημαντικού αυτού ντοκουμέντου, θυμίζοντας ότι οι μεσότιτλοι με κεφαλαία γράμματα είναι του πρωτότυπου κειμένου, ενώ με πεζά του "Ρ":

2. ΕΞΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Ο Αμερικανός επιτετραμμένος Καρλ Ράνκιν, που διηύθυνε την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα από τα τέλη του 1947 ως το καλοκαίρι του 1948


Σαν αποτέλεσμα της πολιτικής του μοναρχοφασισμού και της ξένης επέμβασης η οικονομική κατάσταση της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από μόνιμη κρίση. Ουσιαστικά η ασθενική οικονομία της χώρας μεταβλήθηκε από τους μοναρχοφασίστες σε παράσιτο, εξάρτημα της αγγλικής και μετά τη συμφωνία της 20/6/47, της αμερικανικής κυρίως οικονομίας. Αρκεί να σημειώσουμε πως στο διάστημα των 30 μηνών από τον Οχτώβρη 1944 (απελευθέρωση από τους Γερμανούς) μέχρι τον Απρίλη 1947, οι αντιδραστικές κυβερνήσεις της Ελλάδας πήραν από το εξωτερικό, σύμφωνα με στοιχεία του οικονομολόγου - καθηγητή Ζολώτα ("Βήμα" 6/4/47) 785 εκατομμύρια δολάρια, με διάφορες μορφές βοήθειας (από την ΟΥΝΡΑ 420 εκ. δολ., πιστώσεις από τις ΗΠΑ 115 εκ. δολ., από την Αγγλία πολεμικές πιστώσεις 250 εκ. δολ.). Αν σ' αυτά προστεθούν και τα 150 εκ. δολ. του καλύμματος σε συνάλλαγμα, βγαίνει πως οι μοναρχοφασίστες ξόδεψαν περίπου 950 εκ. δολάρια., το μεγαλύτερο μέρος απ' αυτά πήγε για το άναμμα του εμφυλίου πολέμου και για τον πλουτισμό των κερδοσκόπων του καθεστώτος. Καμιά ανοικοδόμηση δεν έγινε ουσιαστικά σ' αυτό το διάστημα.

Την παραμονή της μεταφοράς του οικονομικού ελέγχου από τα χέρια των Αγγλων στα χέρια των Αμερικανών, την Ελλάδα απειλούσε ο κίνδυνος πληθωρισμού. Αρκεί γι' αυτό να σημειωθεί πως σύμφωνα με έκθεση του αρχηγού της ειδικής αμερικανικής αποστολής Πόρτερ, το έλλειμμα του προϋπολογισμού προβλέπεται σε 290 εκατομ. δολάρια. Ο ίδιος ο υπουργός Συντονισμού Στεφανόπουλος σε δηλώσεις του, στις 16/7 αυτού του χρόνου, αναγνώρισε την καινούρια αστάθεια της δραχμής.

Η βιομηχανική παραγωγή σύμφωνα με ορισμένα επίσημα στοιχεία δεν κατορθώθηκε να αυξηθεί πάνω από το 68% του προπολεμικού επιπέδου στην υφαντουργία, 58% στις οικοδομικές ύλες, 34% στη μεταλλουργία και 41% στη χημική βιομηχανία.

Σε ό,τι αφορά την αγροτική οικονομία, σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της κυβέρνησης η παραγωγή (δημητριακών) προβλέπεται να πέσει στο μισό σχεδόν της περσινής χαμηλής παραγωγής. Η κυβέρνηση αποδίδει, κατά κύριο λόγο, την πτώση αυτή της αγροτικής παραγωγής στον εμφύλιο πόλεμο.

Ο μαρασμός αυτός της εθνικής οικονομίας της Ελλάδας, η παρασιτική της διαμόρφωση είναι σκόπιμα και αποτελούν τμήμα της πολιτικής των ξένων ιμπεριαλιστών και των μοναρχοφασιστών πρακτόρων τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με το σχέδιο Τρούμαν η "βοήθεια" κατά τα 3/5 (και σύμφωνα με δήλωση του πρώην υφυπουργού Ατσεσον κατά το 1/2 δηλ. 150 εκατομ. δολ.) θα δοθεί για τις πολεμικές ανάγκες των μοναρχοφασιστών, δηλαδή για το φούντωμα του εμφυλίου πολέμου και την κατάπνιξη του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των υπολοίπων 2/5 θα δοθεί για την αγορά τροφίμων και την κάλυψη άλλων παρόμοιων αναγκών.

Από οικονομική άποψη οι Αμερικανοί και οι Αγγλοι ιμπεριαλιστές ενδιαφέρονται μόνο για την ανάπτυξη των κλάδων εκείνων της ελληνικής οικονομίας, που θα βοηθήσουν στο να μετατραπεί σε αγροτικό παράρτημα της αγγλοσαξωνικής βιομηχανίας, πηγή πρώτων υλών, οικονομική τους βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, σφαίρα αποικιακών επενδύσεων κεφαλαίου.

Η ίδια η έκθεση Πόρτερ, που συντάχθηκε στη βάση του σχεδίου Τρούμαν και προτείνει παροχή βοήθειας 350 εκ. δολ. (η απόφαση του Κογκρέσου προβλέπει 300 εκ. δολ.) αναγνωρίζει ότι με τη βοήθεια αυτή η Ελλάδα απλώς θα επιζήσει.

Ξεπούλημα στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό

Η συμφωνία των μοναρχοφασιστών και του Τρούμαν αποτελεί κυριολεκτικά ξεπούλημα της οικονομικής και πολιτικής αυτοτέλειας της Ελλάδας στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Οι μοναρχοφασίστες φυσικά δεν εδημοσίευσαν τους μυστικούς όρους της συμφωνίας, αλλά και από το κείμενο που δημοσιεύτηκε γίνεται φανερό ότι η αμερικανική αποστολή γίνεται απόλυτος κύριος της χώρας.

Κανένα οικονομικό ή πολιτικό μέτρο δεν μπορεί να παρθεί χωρίς τη γνώση και την έγκριση του αρχηγού της αποστολής. Η Αμερική αποχτάει το δικαίωμα να πλημμυρίσει τη χώρα απεριόριστα με "προσωπικό" και οι πράκτορές της θα έχουν, κατά τη συμφωνία, διπλωματική ασυλία. Από την άλλη μεριά, κάτω από το μανδύα της "ελευθερίας πληροφοριών" και της μυστικότητας ορισμένων ζητημάτων που ενδιαφέρουν τις δύο πλευρές, καθιερώνεται στην ουσία ο διωγμός του δημοκρατικού Τύπου. Ακόμα και μια από τις μοναρχικές εφημερίδες έγραψε ότι με τη συμφωνία αυτή "βάλαμε τους Αμερικανούς πάνω στο κεφάλι μας" και το "Βήμα", όργανο του Κέντρου, έγραψε ότι με τη συμφωνία αυτή "η ελληνική κυβέρνηση γίνεται υποτελής της κυβέρνησης των ΗΠΑ".

3. ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Οπως γράφτηκε παραπάνω, το μήνυμα του Τρούμαν για τη "βοήθεια" στην Ελλάδα και η υπογραφή στην Αθήνα της συμφωνίας της 20/6/47, σημείωσε το πέρασμα από τη βρετανική κυριαρχία της χώρας μας στην αμερικανική. Υστερα από την αποτυχία της πολιτικής τους οι Αγγλοι απέσυραν ένα μέρος των δυνάμεών τους από την Ελλάδα, αφήνοντας, ωστόσο, στρατιωτικά τους τμήματα σε μια σειρά πόλεις, καθώς και τις αποστολές τους.

Στις 9 του Ιούλη αντιπρόσωπος του βρετανικού υπουργείου Στρατιωτικών δήλωσε ότι την 1η του Σεπτέμβρη τα βρετανικά στρατεύματα στην Ελλάδα θα μειωθούν κατά 25%. Φυσικά, οι Αγγλοι κάνουν ό,τι μπορούν, ώστε να κρατήσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις θέσεις τους, αλλά ο κύριος ρόλος στην καθημερινή πολιτική της Ελλάδας έχει περιέλθει τώρα στην αμερικανική αποστολή και στον αρχηγό της στρατηγό Γκρίσγουολντ, που έφτασε στην Ελλάδα στις 15/7 (μαζί με τον Γκρισγουόλντ έφτασαν και τα 3/4 του στρατιωτικού τμήματος της αποστολής, μερικές δεκάδες αξιωματικοί) και στον Αμερικανό πρεσβευτή Μακ βι.

Οι Αγγλοι συνεχίζουν, όπως και πριν, την εκπαίδευση του ελληνικού μοναρχοφασιστικού στρατού, συμμετέχουν, άλλωστε, συχνά και ανοιχτά στον αγώνα κατά των ανταρτών. Ο διοικητής του ΔΣΕ Μάρκος, με ανακοίνωσή του, που δημοσιεύτηκε στις 20/6 διαμαρτυρήθηκε για μια σειρά περιπτώσεις ανοιχτής ανάμειξης Αγγλων και Αμερικανών κατά του Δημοκρατικού Στρατού.

Η κατάσταση στο πολεμικό πεδίο

4. Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ


Οι γενικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των μοναρχοφασιστικών στρατευμάτων που άρχισαν με τυμπανοκρουσίες στις 9 του Απρίλη, συνεχίζονται ως τα σήμερα. Μέχρι τώρα ο εχθρός δεν κατάφερε να έχει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρεις φάσεις των επιχειρήσεων. Η πρώτη φάση που κράτησε περίπου ένα μήνα, ονομάστηκε από το κρατικό επιτελείο σαν επιχείρηση κύκλωσης και εξόντωσης της βασικής δύναμης του Δημοκρατικού Στρατού στην κεντρική οροσειρά της Πίνδου (στα βουνά Αγραφα - Κόζιακας). Από την πλευρά των μοναρχοφασιστών πήραν μέρος:

- Τμήματα του 1ου Σώματος Στρατού (κατευθυνόμενα από τα νοτιοανατολικά προς το κέντρο, δηλαδή βορειοδυτικά).

- Του Δεύτερου Σώματος Στρατού (Λάρισα) από ανατολικά προς τα δυτικά.

- Και βοηθητικά η 8η Μεραρχία της Ηπείρου από δυτικά προς ανατολικά.

Οι αντάρτες χρησιμοποίησαν την τακτική της ελαστικής άμυνας. Χωρισμένοι σε μικρές ομάδες κατάφεραν με λίγες απώλειες (ένας προς τρεις σε όφελος του Δημοκρατικού Στρατού) να κρατηθούν στην "κυκλωμένη" περιφέρεια, παρά την κατάληψη του εδάφους από τους μοναρχοφασίστες.

Στη διάρκεια της πρώτης φάσης και στα ενδιάμεσα μεταξύ πρώτης και δεύτερης φάσης (που άρχισε στις 11 Μάη) των κυβερνητικών επιχειρήσεων, τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού διεξήγαγαν με επιτυχία σειρά επιθέσεων στα νώτα του αντιπάλου και ιδιαίτερα μπήκαν στις μικρές πόλεις της περιοχής. Γενικά με την πρώτη φάση των μαχών (στην περιοχή Αγραφα - Κόζιακα, την περίοδο από 13 Απρίλη έως 10 Ιούνη έγιναν 140 συγκρούσεις), ο Δημοκρατικός Στρατός βγήκε πιο δυνατός, στρατολόγησε καινούριους μαχητές.

Η δεύτερη φάση

Η δεύτερη φάση άρχισε στις 11 Μάη. Συμμετείχαν σ' αυτήν, άμεσα, τριάντα περίπου τάγματα του Κυβερνητικού Στρατού - των 2ης, 8ης, 9ης και 18ης Μεραρχιων. Ενα μεγάλο τμήμα από τις δυνάμεις αυτές είχε λάβει μέρος στην πρώτη φάση της εκστρατείας στην οροσειρά Αγραφα - Κόζιακας.

Σκοπός των επιχειρήσεων ήταν, όπως φαίνεται: Να απωθήσουν το Δημοκρατικό Στρατό προς τον Βορρά, να καταλάβουν θέσεις για την τρίτη φάση των επιχειρήσεων, να χάσουν οι αντάρτες τα βασικά τους στηρίγματα, να αποσπαστούν από τις περιοχές εφοδιασμού τους, να διακόψουν την επαφή ανάμεσα στα επιτελεία Εης Κεντρικής Ελλάδας και Δυτικής Μακεδονίας.

Από στρατηγική άποψη αυτό σήμαινε κατάληψη και ξεκαθάρισμα των βουνών Σμόλικας, Βόιο, Χάσια, Αντιχάσια, Καμβούνια. Σ' αυτές τις επιχειρήσεις δόθηκαν μάχες μεγάλων διαστάσεων. Εγινα επίσης δευτερεύουσες συγκρούσεις στο βουνό Βόιο. Πρέπει να σημειωθεί ότι από την αρχή της κυβερνητικής "ανοιξιάτικης εκστρατείας" στην κεντρική Ελλάδα - Δυτική Μακεδονία, διεξάγονταν επίσης επιχειρήσεις στη Δυτική Θράκη (Εβρος), όπου τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού κράτησαν βασικά την πρωτοβουλία στα χέρια τους και διεξήγαγαν σειρά επιτυχών επιχειρήσεων.

Υστερα από επίμονη αντίσταση μερικά τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού στη Θεσσαλία τραβήχτηκαν προς Βορρά, στη Δυτική Μακεδονία. Στα τέλη του Ιούνη, τα κυβερνητικά στρατεύματα διευρύνουν το μέτωπο πίεσης από το Νότο προς το Βορρά, αρχίζοντας επιχειρήσεις στον Ολυμπο και στα Πιέρεια.

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες διενέργησαν επιθέσεις σε πόλεις όπως η Κατερίνη (στους ανατολικούς πρόποδες του Ολύμπου) που κρατείται από δύο Τάγματα Πεζικού, ενάμιση λόχο Χωροφυλακής, 11 τανκς και τμήματα ΜΑΥδων (φασιστική τοπική αυτοάμυνα). Η διασπορά των κυβερνητικών δυνάμεων βοήθησε τους αντάρτες να ελιχθούν.

Τελικά τα μοναρχοφασιστικά στρατεύματα κατάφεραν να πραγματοποιήσουν τους δικούς τους εδαφικούς αντικειμενικούς σκοπούς (γραμμή Βόιο - Σμόλικας - βορινές προσβάσεις στα Χάσια - τόξο του ποταμού Αλιάκμονα - βόρειες προσβάσεις Πιερείων - Βέρμιο), αλλά δεν κατάφεραν πάλι να εξοντώσουν τις δυνάμεις του Δημοκρατικού Στρατού.

Η πιο μεγάλη αποτυχία του Δημοκρατικού Στρατού στους δύο πρώτους μήνες των επιχειρήσεων πρέπει να θεωρηθεί η αποδιοργάνωση των τμημάτων που δρούσαν στο βουνό Κόζιακας (ανήκαν στο Αρχηγείο Θεσσαλίας) και μετά την εξασθένισή του το εγκατέλειψαν παρά τη διαταγή του Γενικού Αρχηγείου. (ο διοικητής αυτού του αποσπάσματος από 1.150 ανθρώπους έπεσε στο πεδίο της μάχης, σημαντικό μέρος του σχηματισμού - περίπου το 1/5 - εξοντώθηκε).

Μ' αυτή την αποτυχία συνδέεται και το γεγονός ότι οι μοναρχοφασίστες κατάφεραν να αποκόψουν τα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού της Κεντρικής Ελλάδας από τα τμήματα της Δυτικής Μακεδονίας.

Η τρίτη φάση


Η δεύτερη φάση της εκστρατείας διάρκεσε σαράντα μέρες. Προς το τέλος της τα κυβερνητικά στρατεύματα ετοιμάστηκαν για την τρίτη φάση, η οποία όπως φαίνεται, είχε σκοπό σύμφωνα με τις συζητήσεις πάνω στο ελληνικό πρόβλημα στο Συμβούλιο Ασφαλείας να απομονώσει και να εξοντώσει κοντά στα βόρεια σύνορα έστω και μερικά τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού, να τα αναγκάσει να περάσουν τα ελληνοαλβανικά σύνορα και να χρησιμοποιηθεί αυτό από τη μοναρχική και αγγλοσαξονική προπαγάνδα.

Ετσι πρέπει να δούμε τις επιχειρήσεις που διήρκεσαν μέχρι το τέλος του Ιούνη στο βουνό Γράμμος. Εδώ έγιναν σειρά μάχες. Η διαταγή του Γενικού Αρχηγείου (του Δημοκρατικού Στρατού) ήταν: Αποφασιστική σταθερή άμυνα και αν είναι δυνατόν επίθεση.

Στις 13 του Ιούλη τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού κατάφεραν να κυκλώσουν ένα βασικό κέντρο κοντά στα αλβανικά σύνορα - την πόλη Κόνιτσα. Μ' αυτή την αφορμή η φασιστική κυβέρνηση ξεσήκωσε στην Αθήνα και σ' όλο τον κόσμο, θόρυβο για δήθεν εισβολή "διεθνούς ταξιαρχίας" ή "κομμουνιστών και ξένων" από την Αλβανία και Γιουγκοσλαβία, για πρόθεση των Ελλήνων ανταρτών και του Κομμουνιστικού Κόμματος να εγκαταστήσουν σ' αυτή τη βορειοδυτική περιοχή κυβέρνηση των ανταρτών στα Γιάννενα ή σε άλλη πόλη.

Στα Γιάννενα, βορινή πόλη της Ηπείρου, πήγε ο υπουργός Δημόσιας Τάξεως Ζέρβας (αυτός είχε, τον καιρό της γερμανοφασιστικής κατοχής, τα τμήματά του σ' αυτή την περιοχή) και προς τα κυκλωμένα κυβερνητικά στρατεύματα στην Κόνιτσα στάλθηκαν επείγουσες ενισχύσεις, και μερικές μάλιστα από την Αθήνα αεροπορικώς.

Σ' αυτό το διάστημα σύμφωνα με το σχέδιο του Δημοκρατικού Στρατού για το ενδεχόμενο πιο μεγάλης εχθρικής πίεσης τα τμήματά μας του Γράμμου κινούμενα προς Βορρά, απόκοψαν φάλαγγες οι οποίες άρχισαν την αντίθετη κίνηση προς το Νότο, προς την κατεύθυνση της πόλης Γιάννενα, βασικής πόλης της Ηπείρου, σε περιοχή που μέχρι τώρα συμμετείχε λιγότερο στην πάλη κι απ' τις δύο πλευρές (κυβέρνηση και Δημοκρατικός Στρατός). Το Γενικό Αρχηγείο αν και θεωρεί την επιχείρηση σχεδιασμένη, προτίμησε να δώσει άλλη διέξοδο.

Γενικά ο Δημοκρατικός Στρατός, στη δοσμένη στιγμή, μπόρεσε να αντεπεξέλθει στις επιθέσεις του εχθρού. Αναμφίβολα δεν έχει εξασφαλιστεί ακόμα η ενότητα της διοίκησης και η πολιτικοδιαφωτιστική δουλιά. Υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις σε στελέχη. Αλλά βασική αδυναμία αποτελεί η έλλειψη του εξοπλισμού του, ο εφοδιασμός του με τέτοιο υλικό το οποίο θα ανέβαζε την επιθετική του δύναμη, τη μαχητική του ικανότητα. Πολύ περισσότερο, που γενικά, το ηθικό του Δημοκρατικού Στρατού είναι υψηλό και οι τελευταίοι μήνες της μάχης σφυρηλάτησαν τη βασική μάζα των μαχητών.

5. ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

Η λειτουργία του Ραδιοσταθμού του Δημοκρατικού Στρατού (ραδιοσταθμός της Ελεύθερης Ελλάδας) στις 16 του Ιούνη αποτελεί ασφαλώς μεγάλο βήμα στην πάλη του ΔΣ κι όλου του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος της χώρας.

Τον τελευταίο καιρό οξύνεται το επισιτιστικό πρόβλημα του στρατού μας. Στις γενικές δύσκολες συνθήκες της χώρας και με την ανάπτυξη του Δημοκρατικού Στρατού, προβλέπεται ότι στο μέλλον θα του ήταν πολύ δύσκολο να καλύψει με ανεφοδιασμό τις ανάγκες του σε τρόφιμα.

Αλλο βασικό πρόβλημα, για το οποίο επισύρουμε την προσοχή σας, είναι η ανάγκη να βοηθήσετε σε τούτο: Τα αδελφά μας κόμματα και οργανώσεις του εξωτερικού να δείξουν περισσότερη φροντίδα και να οργανώσουν πιο ουσιαστικά τη βοήθειά τους στην πάλη μας για να μπορέσουμε να καλύψουμε ένα μέρος έστω των αναγκών μας. Ιδιαίτερα παρακαλούμε να βοηθήσετε ώστε το γρηγορότερο ν' αρχίσει η καμπάνια για την υπεράσπιση του σ. Παρτσαλίδη και των άλλων στελεχών και μαχητών του ΕΑΜ, εναντίον των οποίων ετοιμάζεται δίκη για εσχάτη προδοσία. Προτείνουμε να σταλούν από το εξωτερικό στην Ελλάδα βουλευτές, δικηγόροι, μάρτυρες.

17/7/1947



ΠΡΟΣΘΗΚΗ

Σχετικά μ' αυτή την έκθεση κοιτάξτε:

Α. Τα υλικά που στάλθηκαν με το προηγούμενο ταχυδρομείο:


Εκθεση του σ. Παρτσαλίδη του τέλους Μάη αυτού του χρόνου.
Εκθεσή μας για τις εμπόλεμες δυνάμεις στην Ελλάδα (μοναρχοφασίστες, Αγγλοι, Δημοκρατικός Στρατός) της 12 Ιουνίου 1947.

Ανακοινώσεις των Αρχηγείων του Δημοκρατικού Στρατού Δυτικής Μακεδονίας και Γράμμου - Βο`ϊου για τον Απρίλη - Μάη του 1947.
Υπόμνημα της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜ στο Συμβούλιο Ασφαλείας της 9 Ιουνίου '47.


Β. Υλικά που στάλθηκαν μ' αυτή την ανασκόπηση:
Η τελευταία έκθεση Παρτσαλίδη (πριν τη σύλληψή του).

Γράμμα του σ. Στέργιου (οργανωτικά προβλήματα).

Γράμμα του σ. Στρίγκου που πρόσφατα τοποθετήθηκε, στις 20 Ιουνίου '47, καθοδηγητής της πολιτικής δουλιάς στο Αρχηγείο της Δυτικής Μακεδονίας.

Δύο άρθρα του Συνταγματάρχη W που αναδημοσιεύτηκαν από μας στο εξωτερικό σε ξεχωριστές μπροσούρες: Προβλήματα του Εμφυλίου Πολέμου (υπάρχει και δακτυλογραφημένη μετάφραση στα σέρβικα) και κριτική των επιχειρήσεων της "Ανοιξιάτικης Εκστρατείας".


Γ. Πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη:
Ο λόγος της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ στο 9ο Συνέδριο του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος ("Ριζοσπάστης" 25 - 29. 6. 47).
Αρθρο του σ. Ζαχαριάδη "Ριζοσπάστης" 12. 6. 47.

Διακήρυξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ της 8. 6. 47 - "Ριζοσπάστης" 12. 6. 47.

Κύριο άρθρο του Θεωρητικού οργάνου του κόμματος "Κομμουνιστική Επιθεώρηση" του Ιούλη 1947 - αρ. 7: "Προδοτική Συμφωνία" (συμφωνία Τσαλδάρη - Αμερικάνων)".





Μια έκθεση του ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ 34

Μια έκθεση του ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ




ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

Από αριστερά, ο γενικός διοικητής της Στρατιωτικής Ομάδας των ΗΠΑ στην Ελλάδα (USAGG) αντιστράτηγος Τζέιμς Βαν Φλιτ, ο Ράνκιν και ο αρχηγός της Ναυτικής Στρατιωτικής Ομάδας στην Ελλάδα υποναύαρχος Τζον Σνέκενμπεργκ


1. Η διακήρυξη του "δόγματος Τρούμαν" σήμανε την υποταγή της Ελλάδας στα συμφέροντα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, μετά την ουσιαστική χρεοκοπία της βρετανικής πολιτικής στη χώρα.

Η Ελλάδα προορίζεται για προγεφύρωμα κατά των βαλκανικών λαϊκών Δημοκρατιών και της ΕΣΣΔ υπό την καθοδήγηση των Αμερικανών. Χωρίς αμφιβολία, μετά τη διακήρυξη της απόφασης για την αμερικάνικη "βοήθεια" προς την Ελλάδα και τη μεταβίβαση του ελέγχου πάνω της στα χέρια της Ουάσιγκτον, η γενική κατάσταση στη χώρα οξύνθηκε και χειροτέρεψε.

Από την άλλη μεριά, ο μοναρχοφασισμός που έχει υποστεί αποτυχία στο έργο της κατάπνιξης της λαϊκής αντίστασης, βλέπει τη σωτηρία του στην ολοκλήρωση της διαδικασίας εμφανισμού και στην προσέλευση των ΗΠΑ και της ισχύος τους στη δραστήρια συμμετοχή στην καταστολή της λαϊκής πάλης, υποδαυλίζοντας έτσι τον κίνδυνο σύγκρουσης στα Βαλκάνια.

Τα κύρια γεγονότα της περιόδου

Τα κύρια γεγονότα που χαρακτηρίζουν την περίοδο που έληξε είναι:

α. Η υπογραφή της ελληνοαμερικανικής συμφωνίας της 20 του Ιούνη του 1947, στην Αθήνα, συμφωνία που υποτάσσει απόλυτα, πολιτικά και οικονομικά, τη χώρα στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.

β. Το δυνάμωμα των προσπαθειών του μοναρχοφασισμού για τη διάλυση του λαϊκοδημοκρατικού κινήματος και ιδιαίτερα της ένοπλης πάλης του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας και η αποτυχία της κυβέρνησης στο έργο αυτό, μπροστά στην ανάπτυξη της λαϊκής αντίστασης και του κινήματος ειρήνευσης της χώρας, που καθοδηγείται από το ΕΑΜ και το ΚΚ και που δυναμώνει τα ρήγματα στο στρατόπεδο των αντιπάλων του λαϊκού κινήματος.

Τέλος, γ. η ενίσχυση της μοναρχοφασιστικής τρομοκρατίας μέσω της πραγματοποίησης του σχεδίου των μαζικών συλλήψεων της καθοδήγησης του Κόμματος, του ΕΑΜ και άλλων λαϊκών οργανώσεων, πράγμα που άρχισε τη νύχτα της 8 προς 9 Ιούνη (σημείωση "Ρ": προφανώς έχει γίνει λάθος και ενοεί Ιούλη).

Εκλεισε ο δρόμος ειρήνευσης

Ετσι η πολιτική των μοναρχοφασιστών, πολιτική συδαύλισης του εμφυλίου πολέμου, που ακολουθείται με εντολή και σαν όρος της αμερικάνικης "βοήθειας", όξυνε την εσωτερική κρίση και επίσης την εξωτερική πολιτική της της προβοκατόρικης δραστηριότητας του μοναρχοφασισμού και οδήγησε την ελληνική πολιτική σε καινούργια φάση.

Ο μοναρχοφασισμός και πάλι και ιδιαίτερα μετά τις καινούργιες μαζικές συλλήψεις της ηγεσίας του ΕΑΜ και των οπαδών του, οι οποίες έφτασαν ήδη περίπου τις 6.000 άτομα και τη θέση της κυβέρνησης πως θα πάρει μέτρα για την κήρυξη εκτός νόμου του ΚΚ Ελλάδας, έκλεισε ουσιαστικά το δρόμο για την ειρήνευση της χώρας και για συμφωνία ανάμεσα σ' όλα τα κόμματα.

Εθεσε το λαϊκό κίνημα μπροστά στην ανάγκη να διαχωριστεί αποφασιστικά και να προσανατολιστεί στην ενίσχυση της ένοπλης πάλης και στην προετοιμασία για τη δημιουργία προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησης στην Ελεύθερη Ελλάδα, πράγμα που τέθηκε στο λόγο της αντιπροσωπείας του ΚΚ Ελλάδας στο συνέδριο του Γαλλικού ΚΚ στο Στρασβούργο, στα τέλη του Ιούνη αυτού του χρόνου και στο άρθρο του σ. Ν. Ζαχαριάδη στο "Ριζοσπάστη" της 12/6/1947.

Το πογκρόμ των συλλήψεων

Οι τελευταίες μαζικές συλλήψεις σημαίνουν τη μεταφορά από την πλευρά της μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης, στην πρωτεύουσα των "έκτακτων μέτρων" της έξαλλης τρομοκρατίας και, αναμφίβολα, καινούργιο στάδιο στο έργο της ολοκλήρωσης της φασιστικής διαδικασίας. Στις 5 - 6 πρώτες μέρες, μόνο στην Αθήνα και Πειραιά, πιάστηκαν ξαφνικά πάνω από 4.000 άνθρωποι. Ανάμεσα στους συλληφθέντες είναι ο σ. Παρτσαλίδης, Γενικός Γραμματέας του ΕΑΜ και καθοδηγητής επιτόπου όλης της κομματικής μας δουλιάς, πράγμα που αποτελεί για μας το πιο βαρύ πλήγμα στις σημερινές συνθήκες.

Εκτός απ' αυτό, πιάστηκαν μια σειρά από μέλη της ΚΕ του ΕΑΜ και άλλων κομμάτων. Πιάστηκαν επίσης πολλοί συνδικαλιστές ηγέτες, μεταξύ των οποίων και ο γενικός γραμματέας της διοίκησης της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών σ. Παπαρήγας, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ (Σημείωση "Ρ": Ο Παπαρήγας ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ελέγχου του Κόμματος). Ανάμεσα στους συλληφθέντες αυτές τις μέρες υπάρχουν ακόμα μερικά μέλη της ΚΕ του Κόμματός μας.

Αναμφίβολα αυτές οι μαζικές συλλήψεις στο κέντρο και στις επαρχιακές πόλεις αποτελούν ευρύ πλήγμα κατά των λαϊκών οργανώσεων. Ομως με τα δεδομένα που υπάρχουν μέχρι στιγμής, ο παράνομος κομματικός μηχανισμός δε θίχτηκε. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΠΓ από τη χώρα, η δουλιά της αθηναϊκής και της πειραιώτικης Κομματικής Οργάνωσης συνεχίζεται και μετά τις συλλήψεις, κατά βάση φυσιολογικά.

Η επίθεση του μοναρχοφασισμού οδήγησε ουσιαστικά όλες τις λαϊκές οργανώσεις μαζί και της πρωτεύουσας σε παράνομη κατάσταση. Σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις, προβλέπεται μαζί με την κήρυξη του Κόμματος εκτός νόμου, το κλείσιμο των εφημερίδων μας και στην πρωτεύουσα. Στους συντρόφους της Αθήνας δόθηκε εντολή, μαζί με την ανανέωση της νόμιμης επιτροπής του ΕΑΜ, να προτείνουν και να πραγματοποιήσουν τη δημιουργία παράνομης ΚΕ του ΕΑΜ από ανθρώπους εμπιστοσύνης, που θα είναι στην πραγματικότητα η ηγεσία του ΕΑΜ.

Δεν έχουμε ακόμα αρκετά στοιχεία για τις συνέπειες που είχαν τα τελευταία γεγονότα στις γραμμές των συμμαχικών κομμάτων του ΕΑΜ. Είναι γνωστό μόνο, πως μέχρι τις συλλήψεις της 9 - 10 του Ιούνη (σημείωση "Ρ": εννοεί Ιούλη) τα κόμματα του ΕΑΜ διατηρούσαν κατά βάση τη συνοχή τους και μαζί με το κόμμα των αριστερών φιλελευθέρων εμφανίστηκαν με απόφαση όπου αφού καταγγέλλουν με οξύτητα και σταθερά το νέο κύμα τρομοκρατίας, δηλώνουν πως οποιαδήποτε μέτρα και οποιαδήποτε αμερικάνικη βοήθεια δε θα βοηθήσει τους μοναρχοφασίστες να πραγματοποιήσουν το σχέδιό τους.

Η απόφαση καλεί τον ελληνικό λαό να δυναμώσει την πάλη του για τη δημοκρατία και την ανεξαρτησία και δηλώνει πως το ΕΑΜ θα αξιοποιήσει και την έσχατη δυνατότητα για την ειρήνευση. Εκτός απ' αυτό, το ΕΑΜ καλεί τους άλλους δημοκρατικούς λαούς του κόσμου να παράσχουν βοήθεια στον ελληνικό λαό.

Από τα κόμματα που βρίσκονται σε επαφή με το ΕΑΜ, η ΕΛΔ (λαϊκοί δημοκράτες - σοσιαλιστές) καταδίκασε τις νέες συλλήψεις. Ο βρισκόμενος στο εξωτερικό ηγέτης του κόμματος των αριστερών δημοκρατών Σοφιανόπουλος, εκφράστηκε επίσης κατά του καινούργιου πολιτικού προσανατολισμού των μοναρχοφασιστών.

Ο ρόλος του Σοφούλη

Σε ό,τι αφορά τα κόμματα του "κέντρου" ο ηγέτης τους (ηγέτης των φιλελευθέρων) Σοφούλης έπαιξε το τελευταίο διάστημα αρκετά διπρόσωπο ρόλο. Την παραμονή των συλλήψεων υποσχόταν πλαγίως στο ΕΑΜ πως θα έρθει σε επαφή με την κυβέρνηση για να συζητήσουν τη δυνατότητα μιας συμβιβαστικής διεξόδου. Μετά τις συλλήψεις δήλωσε πως σε περίπτωση που οι κομμουνιστές προβούν στη δημιουργία προσωρινής κυβέρνησης στα βουνά, αυτός εγκρίνει όλα τα τελευταία μέτρα της κυβέρνησης. Ετσι, ο Σοφούλης έσπευσε και πάλι να εκφράσει την υποταγή του στις αμερικάνικες εντολές, προσδοκώντας πως αυτοί θα τον βαφτίσουν πρωθυπουργό.

Για τη 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ

Μια επιστολή του Β. Γεωργίου

Σε επιστολή, που μας έστειλε ο σύντροφος Βάσος Γεωργίου, παλαίμαχος κομμουνιστής δημοσιογράφος, αναφέρεται στο αφιέρωμα για τα 50χρονα του ΔΣΕ και συγκεκριμένα στο δημοσίευμα της Πέμπτης, 28 Νοέμβρη και στο απόσπασμα, που αυτό περιείχε από σχετικό βιβλίο του Τ. Βουρνά. Σημειώνει ο Β. Γεωργίου: "...Γιατί κάποιος θα ξέρει πως τότε, το Φλεβάρη του 1946, ήμουν αρχισυντάκτης του "Ρ", που σήμερα κατηγορούμαι, πως έστειλα άκριτα και αδικαιολόγητα στο τυπογραφείο για δημοσίευση την απόφαση της 2ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ που τάχα μιλούσε για ξεκίνημα του νέου αντάρτικου!

Ολα αυτά όμως είναι καθαρή μυθοπλασία του δημοσιογράφου μακαρίτη Τάσου Βουρνά, που δυστυχώς και κακώς της έδωσαν ανεξέλεγκτα τόση πίστη συντάκτες - ή συνεργάτες, δεν ξέρω - του "Ρ", ώστε την αναδημοσίευσαν και με μαύρα χτυπητά γράμματα.

Ποια είναι η πραγματική αλήθεια, γράφω στο βιβλίο μου Η ΖΩΗ ΜΟΥ, δεύτερο τόμο (σελ. 481)

Αθήνα 28 του Νοέμβρη 1996

Με σ.χ.

Βάσος Γεωργίου".

Στην επιστολή του ο σ. Γεωργίου επισυνάπτει και το σχετικό απόσπασμα από το προαναφερόμενο βιβλίο του το οποίο έχει ως εξής:

"Το Φλεβάρη του 1946 συνήλθε η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ. Μόλις πήρα στα χέρια μου, στο "Ρ", το κείμενο της απόφασης με το γνωστό ύφος που είχε τη σφραγίδα του Ζαχαριάδη και με μόνο ύποπτο σημείο εκείνα τα περίεργα... αποσιωπητικά νόμισα πως ήταν κάποιο λάθος της γραφομηχανής που μπορούσε να μας βλάψει πολιτικά. Ηταν πια αργά, ώρα που έπρεπε να στείλω ύλη για την πρώτη σελίδα - και καθώς δεν είχα χρονικό περιθώριο, αποφάσισα να τηλεφωνήσω στον γενικό γραμματέα του Κόμματος στα γραφεία στην οδό Πειραιώς ζητώντας διευκρινίσεις.

- Δεν ξέρω πώς μπήκαν τ' αποσιωπητικά στο σημείο 4, είναι λάθος της γραφομηχανής; ρώτησα. Γιατί έτσι όπως είναι βαλμένα θα πάει ο νους τους στο πονηρό και θα το εκμεταλλευτούν.

- Να τ' αφήσεις, όπως ακριβώς είναι, άκουσα τη φωνή του Ζαχαριάδη από την άλλη άκρη του σύρματος. Κι ας νομίσουν ό,τι αγαπάει η ψυχή τους!

Οπως ήταν επόμενο, την ίδια μέρα οι απογευματινές και το άλλο πρωί οι πρωινές δεξιές εφημερίδες χάλασαν τον κόσμο με φιλοπόλεμους υστερισμούς, που δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

- Οι κομμουνιστές αποφάσισαν τον τρίτο γύρο!

- Το ΚΚΕ σηκώνει ξανά τα όπλα κατά της πατρίδας!

Αλλά ήταν μονάχα ένα πολιτικό παιχνίδι του Ζαχαριάδη, ούτε το πρώτο, ούτε το τελευταίο. Η Ολομέλεια δεν αποφάσισε να ξεκινήσει το δεύτερο αντάρτικο, ούτε καν συζήτησε σοβαρά το θέμα. Ασχολήθηκε αποκλειστικά με την πολιτική κατάσταση και τα καθήκοντα των κομματικών οργανώσεων μπροστά στην ένταση της κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας.

Στο περιθώριο της Ολομέλειας έγινε μια "στρατιωτική σύσκεψη" πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών του Κόμματος, ο Ζαχαριάδης έβαλε το ερώτημα, αν υπήρχαν δυνατότητες για γενική εξέγερση σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη κι άλλες μεγάλες πόλεις. Πήρε όμως αρνητική απάντηση από όλους τους γραμματείς και στρατιωτικούς υπευθύνους.

Μόλα ταύτα καλλιεργήθηκε ο μύθος πως η 2η Ολομέλεια πήρε απόφαση ν' αρχίσει το γρηγορότερο ο ένοπλος αγώνας".

Η απάντηση του "Ρ"

Ευχαριστούμε κατ' αρχή τον σ. Βάσο Γεωργίου, για την παρέμβαση και τις παρατηρήσεις του. Η επιστολή του θέτει αντικειμενικά δύο ζητήματα. Πρώτον, για το αν και πόσο ασχολήθηκε η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το 1946, με το κρίσιμο τότε πρόβλημα της ένοπλης πάλης και αν υπήρχε ή όχι σχετικό μέρος της απόφασης, που δε δημοσιεύτηκε και δεύτερον, με τις ευθύνες που αποδίδει ο Τ. Βουρνάς στην τότε αρχισυνταξία του "Ρ", για την παρ' ολίγο - όπως ισχυρίζεται - δημοσίευση του "μυστικού εδαφίου".

Σχετικά, με το πρώτο ζήτημα θεωρούμε ότι δώσαμε την περισσότερο δυνατή ολοκληρωμένη εικόνα των στοιχείων - που είναι σήμερα γνωστά - στους αναγνώστες του "Ρ" και πιστεύουμε, ότι τα συμπεράσματα, που αναφέρονται στο δημοσίευμα της Πέμπτης 28/11/96 προσεγγίζουν την ιστορική αλήθεια. Θεωρούμε, ακόμη, ότι σωστά αφήνουμε ανοιχτή στην παραπέρα ιστορική έρευνα την ύπαρξη ή όχι μυστικού εδαφίου στην απόφαση της 2ης ολομέλειας και τι ακριβώς αντιπροσώπευαν τα "αποσιωπητικά" του σημείου 4.

Εχει δίκιο, όμως, ο Β. Γεωργίου, σχετικά με το δεύτερο ζήτημα, που θέτει στην επιστολή του. Παρ' ότι, το δημοσίευμα του "Ρ" είχε ως αντικείμενό του το περιεχόμενο των αποφάσεων της 2ης Ολομέλειας, από τη στιγμή, που το επίμαχο απόσπασμα του Τ. Βουρνά αναφέρεται και "στην παρ' ολίγο δημοσίευση του μυστικού εδαφίου", έπρεπε να υπάρχει και η δική του μαρτυρία, για το ίδιο θέμα, ως αρχισυντάκτη τότε του "Ρ". Παράλειψη, η οποία δεν αναπληρώνεται πλήρως από τη μαρτυρία του Β. Μπαρτζώτα, που διαψεύδει τον Τ. Βουρνά στο σχετικό θέμα και την οποία δημοσιεύουμε στο ίδιο φύλλο, της 28ης Νοέμβρη.





Αγώνας για μια λεύτερη και δημοκρατική Ελλάδα 33

Αγώνας για μια λεύτερη και δημοκρατική Ελλάδα




Αποσπάσματα της ομιλίας του Μ. Πορφυρογένη

"Η ένοπλη αυτή αντίσταση εναντίον της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο δεν είναι μόνο ελληνική υπόθεση, μα υπόθεση όλων των λαών και κατά πρώτο λόγο των λαών που κατοικούν στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο. Ο αγγλοσαξονικός ιμπεριαλισμός θέλει να μετατρέψει την Ελλάδα όχι μόνο σε προπύργιο των συμφερόντων του και της κυριαρχία του στη Μεσόγειο και στη ΝΑ Ευρώπη, αλλά και σε ορμητήριο ενάντια στις δημοκρατικές κατακτήσεις και στους ειρηνικούς λαούς που κατοικούν στις περιοχές αυτές...

Η αμερικάνικη ιμπεριαλιστική επέμβαση δεν οξύνει μόνο την εσωτερική ελληνική κατάσταση, μα και τις διεθνείς σχέσεις, κατά πρώτο λόγο στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια.

Σήμερα, περισσότερο από πριν, το Ελληνικό πρόβλημα είναι πρόβλημα παγκόσμιο και κατά πρώτο λόγο πρόβλημα μεσογειακό και της Ανατολικής Ευρώπης. Στην Ελλάδα, σήμερα, στέκονται αντιμέτωπες και αναμετριούνται οι δυνάμεις της Δημοκρατίας και της Ειρήνης με τις δυνάμεις του Ιμπεριαλισμού και της βίας. Στην Ελλάδα μάχονται ενάντια στο Δημοκρατικό Στρατό, όχι μόνο οι ντόπιοι μοναρχοφασίστες μαζί με τους Αγγλους και Αμερικάνους, μα και η παγκόσμια αντίδραση. Αυτού βρίσκονται και οι Αλβανοί μπαλίστες και οι Μιχαηλοβιτσικοί της Γιουγκοσλαβίας και Βούλγαροι φασίστες και Πολωνοί του Αντερς. Ακόμα έχουμε και Γερμανούς αιχμαλώτους πολέμου, που οι Αγγλοι τους χρησιμοποιούν στην πολεμική βιομηχανία, που εφοδιάζει τις μοναρχοφασιστικές δυνάμεις ενάντια στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας".

Μοναρχοφασιστική αδιαλλαξία

"Εκεί που έφτασαν τα πράγματα ο μοναρχοφασισμός σήμερα, κάτω από την αμερικανοαγγλική καθοδήγηση, δείχνει αδιάλλακτος προς κάθε δημοκρατικό δυνατό συμβιβασμό. Εχει την παγκόσμια ιμπεριαλιστική βοήθεια και αποβλέπει να επιβληθεί δυναμικά. Μια απόδειξη γι' αυτό αποτελεί το γεγονός ότι σήμερα στην Ελλάδα τουφεκίζονται καθημερινά δεκάδες δημοκρατικοί πολίτες καταδικασμένοι σε θάνατο από τα φασιστικά στρατοδικεία. Εξω απ' αυτούς, είναι και όσοι δολοφονούνται από τις μοναρχοφασιστικές συμμορίες και τις δυνάμεις της Χωροφυλακής. Ακόμα και όσοι αποτελειώνονται στα κρατητήρια και τις φυλακές". .

Ελεύθερη Ελλάδα με δική της κυβέρνηση

"Σήμερα γίνεται ολοένα και πιο φανερό, ότι στις ακούραστες προσπάθειες του ΕΑΜ και του δημοκρατικού κόσμου για Λαϊκή Συμφιλίωση και κατευνασμό, μόνο η αποφασιστική πολεμική επίδοση και ανάπτυξη του Δημοκρατικού Στρατού μπορεί να εξαναγκάσει την αντίδραση να σκεφθεί σοβαρές υποχωρήσεις, σαν αυτές που διαγράφονταν την Ανοιξη, μα τις ματαίωσε η ξετσίπωτη αμερικάνικη ιμπεριαλιστική παρεμβολή. Και η αποφασιστική επίδοση και ανάπτυξη του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας μπροστά στο γεγονός της αμερικανοαγγλικής και μοναρχοφασιστικής αδιαλλαξίας τείνει ν' αποκρυσταλλωθεί και αποκρυσταλλώνεται κιόλας προς τη δημιουργία μιας Λεύτερης Δημοκρατικής Ελλάδας με δική της ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ και δική της κρατική υπόσταση".

Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις

"Για ένα τέτοιο πράγμα υπήρχαν και πριν και υπάρχουν και σήμερα ακόμα περισσότερο, όλες οι απαραίτητες αντικειμενικές στρατιωτικές, πολεμικές, υλικές, ηθικές ψυχολογικές, μα και γεωγραφικές προϋποθέσεις. Αν προς την κατεύθυνση αυτή είμαστε ακόμα κάπως διστακτικοί, είναι γιατί η δύναμη της λαϊκής πλειοψηφίας και εμπιστοσύνης που μας έχει ο λαός μας επιτρέπουν να κάνουμε υποχωρήσεις δημοκρατικές και να εξαντλούμε και την παραμικρή δυνατότητα. Από την άλλη μεριά γίνεται ολοένα και περισσότερο φανερό, ότι η αδιαλλαξία της αντίδρασης, ξένης και ντόπιας, δε βρίσκει δισταγμούς και αναγκαστικά το υπέρτατο συμφέρον της Δημοκρατίας και της Εθνικής Ανεξαρτησίας φέρνει τη δημιουργία ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕ ΔΙΚΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ".

Ετοιμοι και για συμβιβασμό

"Μένει ακόμα σαν ερωτηματικό αν την τελευταία στιγμή η μοναρχοφασιστική αντίδραση θα θελήσει να πάει σ' ένα συμβιβασμό. Είμαστε πάντα έτοιμοι για ένα τέτοιο συμβιβασμό με βάση τις πιο ελάχιστες δημοκρατικές προϋποθέσεις, που είναι: Να δημιουργηθούν οι όροι για ν' αποφανθεί ο Λαός πραγματικά ελεύθερα, ανεπηρέαστα για τις τύχες του και με την υλική εξασφαλισμένη εγγύηση, ότι η αντίδραση δε θα μπορέσει να επαναλάβει την προδοσία και παρασπονδία της Βάρκιζας...".

Η αντίδραση του κατεστημένου και των Αμερικανών

Από δεξιά, ο Αμερικανός πρεσβευτής Μακ Βέι, ο Κ. Τσαλδάρης, η σύζυγός του Ναντίν και ο Κ. Καραμανλής, ανερχόμενο αστέρι της ελληνικής πολιτικής μέσα στο Λαϊκό Κόμμα


Αναμφισβήτητα η διακήρυξη του Στρασβούργου θορύβησε την ντόπια οικονομικοπολιτική ολιγαρχία και τους Αμερικανούς καθοδηγητές της και η απάντησή τους ήταν σχεδόν ακαριαία, με την εκδήλωση κρατικής τρομοκρατίας πρωτοφανούς έκτασης και έντασης σε ολόκληρη τη χώρα. Τη νύχτα 9 προς 10 Ιουλίου 1947, με εντολή του υπουργού Δημόσιας Τάξης, Ν. Ζέρβα, εξαπολύθηκε ένα τεράστιο πογκρόμ κατά χιλιάδων κομμουνιστών, αριστερών και προοδευτικών πολιτών, μπροστά στο οποίο ωχριούσαν τα γερμανικά μπλόκα της κατοχής. Στην Αθήνα και στον Πειραιά συνελήφθησαν 2.613 άτομα και στη Θεσσαλονίκη περίπου 3.000. Η επιχείρηση αυτή συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες και στις 14 Ιουλίου συλλαμβάνονται άλλοι 2.500 περίπου δημοκρατικοί πολίτες. Συνολικά, από τις 9 έως και τις 14 Ιουλίου πιάστηκαν 7.000 σε Αθήνα - Πειραιά και 8.000 στην επαρχία. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν: Ο Μ. Παρτσαλίδης, Γραμματέας της ΚΕ του ΕΑΜ και ως μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ υπεύθυνος για τη νόμιμη κομματική δουλιά, ο Μ. Παπαρήγας, ΓΓ της ΓΣΕΕ, ο Ν. Αραμπατζής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, τα μέλη της ΚΕ του ΕΑΜ Γαβριηλίδης, Λούλης, Κρητικάς, Πασαλίδης, ο αρχισυντάκτης του "Ριζοσπάστη" Χρ. Καβαφάκης κ. ά. Οι συλληφθέντες μεταφέρθηκαν αρχικά στο νησί Ψυττάλεια και στη συνέχεια εκτοπίστηκαν στην Ικαρία.

Η κυβέρνηση δικαιολόγησε το πρωτοφανές αυτό πογκρόμ, επικαλούμενη ανυπόστατα προβοκατόρικα ψεύδη. Συγκεκριμένα ανακοινώθηκε ότι οι κρατικές υπηρεσίες είχαν πληροφορίες πως είχαν διεισδύσει στην Αθήνα και σε άλλα αστικά κέντρα χιλιάδες αντάρτες με σκοπό, βάσει κάποιου περιβόητου σχεδίου "Φ", να πραγματοποιήσουν ένοπλη εξέγερση στις 10 Ιούλιου του 1947 και να καταλάβουν την εξουσία. Στην πραγματικότητα βέβαια το πογκρόμ έγινε για να αποφευχτεί μαζική έξοδος αγωνιστών από τα αστικά κέντρα προς το Δημοκρατικό Στρατό. Αυτό φοβούνταν η ντόπια αντίδραση και οι Αμερικανοί κι αυτό επιχείρησαν να αποτρέψουν. Το ΚΚΕ με ανακοίνωση του ΠΓ της ΚΕ του κατήγγειλε τις ομαδικές συλλήψεις, υπογραμμίζοντας ότι "ολοκληρώνεται η πορεία του νεοφασιστικού καθεστώτος, που θεμελίωσε μεταπολεμικά στον τόπο μας η αγγλική κατοχή και το στηρίζει σήμερα η αμερικανική επέμβαση".

Ταυτόχρονα με την πολιτική των διώξεων και των αντιλαϊκών πογκρόμ οι Αμερικανοί προώθησαν αλλαγές και σε κυβερνητικό επίπεδο, με σκοπό την εξαπάτηση των λαϊκών μαζών και την εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης λαϊκής ανοχής στα σχέδιά τους ενάντια στο ΚΚΕ και το ΔΣΕ. Η κυβέρνηση του Δ. Μάξιμου, που ουσιαστικά ήταν κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος, δεν μπορούσε να τους ικανοποιεί. Στην κατάσταση που διαμορφωνόταν ήταν απαραίτητο ένα ευρύτερο κυβερνητικό σχήμα. Συνεπώς, είχε έρθει η ώρα να προσφέρει και το Κέντρο της υπηρεσίες του. Ετσι, οι Αμερικανοί άρχισαν να προωθούν τη συγκρότηση ευρείας κυβέρνησης με τη συμμετοχή της Δεξιάς και του κόμματος των Φιλελευθέρων του Θ. Σοφούλη. Οι αρχικές αντιδράσεις του κόμματος των Λαϊκών του Κ. Τσαλδάρη κάμφθηκαν γρήγορα. Λέγεται μάλιστα ότι οι Αμερικανοί έβγαλαν τον Τσαλδάρη μέσα από το μπάνιο του και τον έσυραν ως τα ανάκτορα, όπου μπροστά στο βασιλιά Παύλο τον υποχρέωσαν να δεχτεί κυβέρνηση, υπό τον Θ. Σοφούλη, στην οποία ο ίδιος θα ήταν αντιπρόεδρος. Οπως και να 'γινε πάντως, στις 7 Σεπτέμβρη 1947, ορκίστηκε κυβέρνηση υπό τον Σοφούλη με τη συμμετοχή 10 φιλελευθέρων και 14 Λαϊκών. Ο Τσαλδάρης αρκέστηκε να αναλάβει την αντιπροεδρία και το υπουργείο των Εξωτερικών.

Με την ανάληψη των πρωθυπουργικών του καθηκόντων, ο Σοφούλης διακήρυξε ότι θα προωθούσε πολιτική "κατευνασμού". Στην πραγματικότητα επρόκειτο για απάτη, αφού με νομοσχέδιο που πρότεινε στη Βουλή προέβλεπε τη χορήγηση ατομικής αμνηστίας σε όσους μαχητές του ΔΣΕ παρουσιάζονταν, σε διάστημα ενός μηνός από τη δημοσίευση του νόμου, "αυτοβούλως εις την πλησιεστέραν δικαστικήν, στρατιωτικήν ή αστυνομικήν αρχήν και αφοπλισθώσιν". Ταυτόχρονα, ο "δημοκράτης" Σοφούλης απείλησε πως αν μείνει άκαρπη η δήθεν ειρηνευτική του προσπάθεια θα ηγηθεί "προσωπικώς σταυροφορίας διά να πλήξωμεν τον εχθρό, μη φειδόμενοι ουδενός μέσου".

Το ΚΚΕ ξεσκέπασε την απάτη και τη δημαγωγία της κυβέρνησης Σοφούλη, δηλώνοντας ότι μια πραγματική πολιτική κατευνασμού θα έπρεπε να συνοδεύεται από γενική πολιτική αμνηστία και σχηματισμό αντιπροσωπευτικής κυβέρνησης για τη διεξαγωγή ελεύθερων και ανόθευτων εκλογών, για την εξασφάλιση ομαλής δημοκρατικής πορείας.

Οπως ήταν φυσικό τα δήθεν ειρηνευτικά μέτρα Σοφούλη δεν έφεραν αποτέλεσμα. Εστι η κυβέρνηση προχώρησε σε πολιτική άγριας αντιλαϊκής τρομοκρατίας. Οι εκτελέσεις και τα έκτακτα στρατοδικεία έδινα και έπαιρναν και στις 18 Οκτώβρη 1947 απαγορεύτηκε η κυκλοφορία του "Ριζοσπάστη" και της "Ελεύθερης Ελλάδας".





Το πλήρες κείμενο της υποτέλειας 32

Το πλήρες κείμενο της υποτέλειας




Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Κων. Τσαλδάρης, ενώ αποχαιρετάει τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα Λίνκολ Μακ Βι, μετά την υπογραφή της επαίσχυντης συμφωνίας


Το πλήρες κείμενο της ελληνοαμερικανικής συμφωνίας, αυτού του μνημείου της υποτέλειας και της ντροπής, που σφράγισε τις εξελίξεις στην Ελλάδα στις κατοπινές δεκαετίες, είναι το παρακάτω:

"Της Ελληνικής Κυβερνήσεως, αιτησομένης παρά της Κυβερνήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών της Β. Αμερικής την παροχήν οικονομικής, υλικής και τεχνικής βοήθειας προς πρόληψιν της οικονομικής κρίσεως, προαγωγήν της εθνικής ανασυγκροτήσεως και αποκατάστασιν της εσωτερικής γαλήνης.

Του Κογκρέσου των Ηνωμένων Πολιτειών εξουσιοδοτήσαντος διά του εγκριθέντος την 22αν Μα`ϊου 1947 Νόμου του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών όπως παράσχη την ως άνω βοήθειαν προς την Ελλάδα επί τη βάσει όρων ευρισκομένων προς την κυρίαρχον ανεξαρτησίαν και ασφάλειαν των δύο χωρών.

Της Ελληνικής Κυβερνήσεως προτεινούσης, διά της από 15ης Ιουνίου 1947 διακοινώσεως προς την Κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών, ωρισμένα μέτρα εν Ελλάδι κρινόμενα ουσιώδη διά την τελεσφόρον χρησιμοποίησιν της βοήθειας των Ηνωμένων Πολιτειών και των ιδίων της Ελλάδος πόρων διά την όσον το δυνατόν ταχυτέραν προώθησιν της ανασυγκροτήσεως και ανορθώσεως της Ελλάδος.

Της Κυβερνήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελληνικής Κυβερνήσεως πιστευουσών ότι η παροχή τοιαύτης βοηθείας θέλει συντείνει εις την επίτευξιν των βασικών αντικειμενικών σκοπών του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών και θέλει ενισχύσει περαιτέρω τους δεσμούς φιλίας μεταξύ των λαών της Αμερικής και της Ελλάδος.

Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι δεόντως εξουσιοδοτηθέντες προς τούτο παρά των κυβερνήσεών των, συνεφώνησαν τα εξής:

ΑΡΘΡΟΝ 1: Η Κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών θέλει παρέσχει εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν πάσαν βοήθειαν δι' ην ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών έχει το δικαίωμα να δώση την εξουσιοδότησίν του συμφώνως προς τον εγκριθέντα την 22αν Μα`ϊου 1947 Νόμον του Κογκρέσου ως και προς πάντα τροποποιητικόν ή συμπληρωματικόν τούτου νόμον.

ΑΡΘΡΟΝ 2: Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλει χρησιμοποιήσει τελεσφόρως πάσαν βοήθειαν χορηγουμένην εις την Ελλάδα υπό των Ηνωμένων Πολιτειών, ως και τους ιδίους της Ελλάδας πόρους, επί τω σκοπώ της ανασυγκροτήσεως και της εξασφαλίσεως της ανορθώσεως της Ελλάδος. Προς τον σκοπόν τούτον η Ελληνική Κυβέρνησις έχει αναλάβει και συμφωνεί διά του παρόντος, όπως θέση εις εφαρμογήν τα εν τη από 15 Ιουνίου 1947 διακοινώσει της προς την Κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών προτεινόμενα μέτρα. Θέλει δε προβή εις πάσαν ενδεδειγμένην πρόσθετον ενέργειαν.

ΑΡΘΡΟΝ 3: Η Κυβέρνησις των Ηνωμένων Πολιτειών θέλει αποστείλει εις την Ελλάδα αποστολήν της ήτις θα είναι γνωστή ως Αμερικανική Αποστολή Βοήθειας προς την Ελλάδα (αναφερομένη εν τοις επομένοις ως Αμερικανική Αποστολή). Ο Ορισθείς υπό του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αρχηγός της Αμερικανικής Αποστολής θα αντιπροσωπεύη την Κυβέρνησιν των Ηνωμένων Πολιτειών επί ζητημάτων σχετικώς κατά την παρούσαν Συμφωνίαν χορηγουμένην βοήθειαν.

ΑΡΘΡΟΝ 4: Ο αρχηγός της Αμερικανικής Αποστολής θα καθορίση, εν συνεννοήσει μετ' αντιπροσώπων της Ελληνικής Κυβερνήσεως, τους όρους και τας συνθήκας υφ' ας η ειδικώς καθοριζομένη βοήθεια θα χορηγήται από καιρού εις καιρόν κατά τη Συμφωνίαν ταύτην. Υπό τας οδηγίας του Αρχηγού η Αποστολή θα παρέχη πάσαν συμβουλευτικήν βοήθειαν και θα ενασκή πάσαν λειτουργίαν, αίτινες θα ήσαν αναγκαίαι και ενδεδειγμέναι, διά να βοηθήσουν την Ελληνικήν Κυβέρνησιν προς τελεσφορωτέραν χρησιμοποίησιν πάσης βοήθειας χορηγουμένης εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν υπό των Ηνωμένων Πολιτειών, ως και των ιδίων της Ελλάδος πόρων, και τη διά ταύτης όσον το δυνατόν ταχυτέραν προώθησιν της ανασυγκροτήσεως και εξασφάλισιν της ανορθώσεως εν Ελλάδι. Τινές των λειτουργιών τούτων περιλαμβάνονται εις τα υπό της Ελληνικής Κυβερνήσεως εν τη από 15 Ιουνίου διακοινώσει της προτεινόμενα μέτρα.

ΑΡΘΡΟΝ 5: - Η Ελληνική Κυβέρνησις θα προσφέρη πάσαν εφικτήν βοήθειαν εις την Αμερικανικήν Αποστολήν προς διευκόλυνσιν της διεξαγωγής των καθηκόντων της, της κινήσεως του προσωπικού της Αποστολής προς την Ελλάδα, εντός της Ελλάδος και εξ Ελλάδος, της χρησιμοποιήσεως προσώπων Ελληνικής Εθνικότητας και κατοικίας, της αποκτήσεως ευκολιών και υπηρεσιών και της διεξαγωγής ετέρων ενεργειών της Αποστολής. Το προσωπικόν της Αμερικανικής Αποστολής και η περιουσία της Αποστολής και του προσωπικού της θα απολαύωσιν εν Ελλάδι των αυτών προνομίων και φορολογικών απαλλαγών ως απολαύει το προσωπικόν της πρεσβείας των Ηνωμένων Πολιτειών εν Ελλάδι και η περιουσία της Πρεσβείας και του προσωπικού της.

ΑΡΘΡΟΝ 6: Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλει επιτρέψει εις τα μέλη της Αμερικανικής Αποστολής να παρακολουθώσιν ελευθέρως τη χρησιμοποίησιν της παρεχομένης προς την Ελλάδα παρά των Ηνωμένων Πολιτειών βοηθείας. Η Ελληνική κυβέρνησις θα τηρή πάντας τους λογαριασμούς και τα στοιχεία και θα παρέχη πάσαν έκθεσιν και πληροφορίαν προς την Αμερικανικήν Αποστολήν, τα οποία θέλει ζητεί η Αποστολή προς διεξαγωγήν των καθηκόντων και ανειλημμένων υποχρεώσεών της.

ΑΡΘΡΟΝ 7: Η Ελληνική Κυβέρνησις και η Κυβέρνησις των ΗΠΑ θέλουσι συνεργασθή ίνα εξασφαλίσουν εις τους λαούς των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας πλήρη ενημέρωσιν συμβιβαζομένην προς την ασφάλειαν των δύο χωρών, καθόσον αφορά τη χορηγούμενην εις την Ελλάδα βοήθειαν παρά των Ηνωμένων Πολιτειών.

Προς τον σκοπόν τούτον:

1. Θα επιτρέπεται εις αντιπροσώπους του Τύπου και της Ραδιοφωνίας των Ηνωμένων Πολιτειών να παρατηρώσιν ελευθέρως και ν' αναφέρωσι πλήρως σχετικώς με τη χρησιμοποίησιν της βοηθείας ταύτης και

2. Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλει παρέχει εις την Αμερικανικήν Αποστολήν την ευκαιρίαν και θέλει συνεργασθή μετ' αυτής προς παροχήν πλήρους και συνεχούς δημοσιότητας εντός της Ελλάδος, περιλαμβανούσης περιοδικάς εκθέσεις της Αποστολής ως προς τας ενεργείας σχετικώς με την παρούσαν συμφωνίαν και τον σκοπόν, πηγήν, χαρακτήρα, έκτασιν, ποσά και πρόοδο της βοηθείας ταύτης.

ΑΡΘΡΟΝ 8: Η Ελληνική Κυβέρνησις θέλει προβή εις πάσαν ενέργειαν την οποία ήθελε ζητήσει ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών διά την ασφάλειαν παντός αντικειμένου, υπηρεσίας ή πληροφορίας ληφθείσης εν συνεπεία της Συμφωνίας ταύτης. Δε θέλει μεταβιβάζει άνευ της συγκαταθέσεως του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, δικαίωμα ή κατοχήν οιουδήποτε τοιούτου αντικειμένου ή πληροφορίας, ουδέ θα επιτρέπη άνευ τοιαύτης συγκαταθέσεως, τη χρησιμοποίησιν ή αποκάλυψιν τοιαύτης τινός πληροφορίας παρ' ουδενός μη όντος αξιωματούχου, υπαλλήλου ή εκπροσώπου της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ή προς οιονδήποτε μη κατέχοντα την ιδιότητα ταύτην, ή προς οιονδήποτε άλλον σκοπόν πλην εκείνου δι' ον χορηγούνται το αντικείμενον ή αι πληροφορίαι.

ΑΡΘΡΟΝ 9: Η Ελληνική Κυβέρνησις δε θέλει χρησιμοποιήσει οιονδήποτε μέρος του προϊόντος παντός δανείου, πιστώσεως, παροχής ή ετέρας μορφής της κατά την παρούσαν Συμφωνίαν βοηθείας διά τη διενέργειαν οιασδήποτε πληρωμής έναντι του κεφαλαίου ή τόκου οιουδήποτε δανείου χορηγηθέντος αυτή υπό ετέρας τινός ξένης Κυβερνήσεως. Η Ελληνική κυβέρνησις δε θέλει, ειμή κατόπιν συγκαταθέσεως της Κυβερνήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών, χορηγήσει χρηματικά ποσά ή διαθέσει ξένον συνάλλαγμα διά την καταβολήν κεφαλαίου ή τόκου του εκκρεμούντος εξωτερικού χρέους της Ελληνικής Κυβερνήσεως και οιουδήποτε δημοσίου ή ιδιώτου οφειλέτου.

ΑΡΘΡΟΝ 10: Οιαδήποτε και πάσα βοήθεια χορηγηθησομένη κατά την παρούσαν Συμφωνίαν θέλει παύσει:

1. Εάν ζητήση τούτο Ελληνική Κυβέρνησις αντιπροσωπεύουσα την πλειοψηφίαν του Ελληνικού λαού.

2. Εάν το Συμβούλιον Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κρίνη (εν τη περιπτώσει δε ταύτη αι Ηνωμέναι Πολιτείαι παραιτούνται της ασκήσεως παντός δικαιώματος αρνησικυρίας) ή εάν η Γενική Συνέλευσις των Ηνωμένων Εθνών κρίνη ότι ενέργεια γενομένη ή βοήθεια χορηγηθείσα παρά των Ηνωμένων Εθνών καθιστώσι τη συνέχισίν της κατά την παρούσαν Συμφωνίαν βοηθείας παρά της Κυβερνήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών μη αναγκαίαν ή ανεπιθύμητον.

3. Εις οιανδήποτε των λοιπών περιπτώσεων των καθοριζομένων εις το τμήμα 5 του ανωτέρω νόμου του Κογκρέσου ή εάν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών αποφασίση ότι η τοιαύτη παύσις είναι προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών ή

4. Εάν η Ελληνική Κυβέρνησις δεν προβή εις τας ενδεδειγμένας ενεργείας προς πραγματοποίησιν των εν τη από 15 Ιουνίου 1947 διακοινώσει της προτεινομένων ή μεταγενεστέρως συμφωνηθέντων μέτρων άτινα είναι ουσιώδη διά την ανασυγκρότησιν και ανόρθωσιν της Ελλάδος.

ΑΡΘΡΟΝ 11: Η Συμφωνία αυτή θέλει τεθή εν ισχύ από της σήμερον. Θα εξακολουθήση δε ισχύουσα μέχρι ημερομηνίας συμφωνηθησομένης υπό των δύο Κυβερνήσεων.

ΑΡΘΡΟΝ 12: Η Συμφωνία αυτή θέλει κατατεθή εις τα Ηνωμένα Εθνη.



Εγένετο εις διπλούν εις την Αγγλικήν και Ελληνικήν γλώσσαν.



Εν Αθήναις σήμερον την εικοστήν του μηνός Ιουνίου 1947



Διά της Κυβερνήσεως των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής

Λίνκολ Μακ Βη

Πρέσβης Α` τάξεως

Διά την Ελληνικήν Κυβέρνησιν

Κωνσταντίνος Τσαλδάρης

Αντιπρόεδρος της Κυβερνήσεως και υπουργός επί των Εξωτερικών".





Η ελληνοαμερικανική συμφωνία υλοποίησης του "Δόγματος Τρούμαν", της 20ής του Ιούνη 1947 31

Η ελληνοαμερικανική συμφωνία
υλοποίησης του "Δόγματος Τρούμαν",
της 20ής του Ιούνη 1947





Πρώτος από δεξιά ο αντιπλοίαρχος Μ. Σάντερλαντ. Ο Σμιθ, ο Μπέργκβιστ και ο Σάντερλαντ αποτελούσαν τους κεντρικούς άξονες των στρατιωτικών πληροφοριών των ΗΠΑ στην Ελλάδα την περίοδο του εμφυλίου πολέμου


Η αλλαγή φρουράς του ιμπεριαλισμού στην Ελλάδα με την υποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας και την παραχώρηση της πρωτοκαθεδρίας στις ΗΠΑ πραγματοποιήθηκε με την ανακοίνωση του γνωστού "Δόγματος Τρούμαν" στις 12 Μάρτη του 1947. Το δόγμα αυτό υποτίθεται ότι προκλήθηκε ύστερα από επίσημο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης προς τις ΗΠΑ, για βοήθεια στις 3 Μάρτη του ιδίου έτους. Η πραγματικότητα, βεβαίως, είναι διαφορετική. Η ελληνική διακοίνωση της 3ης Μάρτη φτιάχθηκε στο αμερικανικό υπουργείο των Εξωτερικών από τους ίδιους του Αμερικανούς και στη συνέχεια επιδόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση. Αυτή την επέστρεψε με την σειρά της στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, ως δήθεν έκκληση βοηθείας (Βλέπε: "Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940 - 1950", Αργ. Φατούρου: "Πώς κατασκευάζεται ένα επίσημο πλαίσιο διείσδυσης", εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ, σελ. 419 - 460).

Το "Δόγμα Τρούμαν" έγινε νόμος των Ηνωμένων Πολιτειών στις 22 Μάη του 1947 κι από κει και μετά τέθηκε σε εφαρμογή. Η εφαρμογή του δε στην Ελλάδα άρχισε και τυπικά με την υπογραφή της Ελληνοαμερικανικής συμφωνίας της 20ής Ιουνίου 1947. Πριν την υπογραφή αυτής της συμφωνίας υποτίθεται ότι και πάλι η ελληνική κυβέρνηση είχε απευθύνει διακοίνωση προς τις ΗΠΑ, στις 15/6/1947, με την οποία ζητούσε βοήθεια και αναλάμβανε συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την συγκεκριμένη αξιοποίησης αυτής της βοήθειας. Ομως κι αυτή η διακοίνωση της ελληνικής κυβέρνησης κατασκευάστηκε από το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, επιδόθηκε στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία επέφερε κάποιες δευτερεύουσες τροποποιήσεις και με την σειρά της την απηύθυνε προς την κυβέρνηση των ΗΠΑ, ως δήθεν δικό της κείμενο (Βλέπε σχετικά: στο ίδιο... ).

Τα βασικά σημεία της συμφωνίας

Στην πρώτη σειρά ο νέος πρεσβευτής των ΗΠΑ Χ. Γκρέιντι, με τα γυαλιά, επιδίδει τα διαπιστευτήριά του. Αριστερά ο Ράνκιν και δίπλα του ο στενός συνεργάτης του συνταγματάρχης Σμιθ


Με τη συμφωνία της 20ής Ιουνίου ουσιαστικός κυβερνήτης της Ελλάδας γινόταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ και τοποτηρητής της εξουσίας τους ο αρχηγός της Αμερικανικής Αποστολής, ο οποίος θα είχε και τον έλεγχο ως προς την χρησιμοποίηση της "βοήθειας". Βάσει των άρθρων της συμφωνίας αυτής η αμερικανική αποστολή και ο αρχηγός της είχαν το δικαίωμα να ασκούν οποιαδήποτε λειτουργία - δηλαδή να κάνουν ό,τι θέλουν - που θα κρινόταν αναγκαία, για την σωστή αξιοποίηση της "βοήθειας". Κι αυτή τους η εξουσία δε θα αφορούσε μόνο την χρησιμοποίηση των αμερικανικών κεφαλαίων, που θα έρχονταν στην Ελλάδα, αλλά και τη χρησιμοποίηση των ιδίων πόρων της Ελλάδας (Αρθρο 4). Επίσης, η ελληνική κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να δίνει στους Αμερικανούς, ό,τι της ζητούσαν (εκθέσεις - πληροφορίες κλπ.) ούτως ώστε οι τελευταίοι να ασκούν αυτό που θεωρούσαν καθήκον τους. Ο,τι, δηλαδή, αφορούσε τα αμερικανικά συμφέροντα (Αρθρο 6). Το άρθρο 8 μετέτρεπε την ελληνική κυβέρνηση σε υπηρέτη του Προέδρου των ΗΠΑ. Η κυβέρνηση της Ελλάδας θα προέβαινε σε κάθε ενέργεια, που κρινόταν απαραίτητη, εφόσον το ζητούσε ο Αμερικανός Πρόεδρος και δε θα μεταβίβαζε οτιδήποτε είχε στην κατοχή της (αντικείμενα - πληροφορίες κλπ.) σε τρίτους, χωρίς την συγκατάθεσή του. Με με το άρθρο 9 προβλεπόταν ότι ο τρόπος χρησιμοποίησης της αμερικανικής βοήθειας ήταν υπόθεση αποκλειστικά της αμερικανικής αποστολής. Ακόμη, η συμφωνία προέβλεπε την ελευθεριά κινήσεως του προσωπικού της αμερικανικής αποστολής, την παραχώρηση Ελλήνων πολιτών ως προσωπικού των Αμερικανών, τη χορήγηση προνομίων φοροαπαλλαγών και ασυλίας σαν αυτά που είχε το προσωπικό της αμερικανικής πρεσβείας.

Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι η παροχή βοήθειας μπορούσε να διακοπεί εάν και όποτε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θεωρούσε ότι η παύσις είναι προς το συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών (Αρθρο 10, παράγραφος 3). Αυτό σήμαινε πως ολόκληρη η οικονομική και πολιτική ζωή της Ελλάδας μετατρεπόταν σε υποχείριο των διαθέσεων των Αμερικάνων, οι οποίοι, για να πετύχουν τους εκάστοτε σκοπούς τους, μπορούσαν να εκβιάζουν με διακοπή της βοήθειας, γιατί έτσι τάχα επέτασσε το εθνικό τους συμφέρον. Βέβαια, η συμφωνία προέβλεπε ότι και η ελληνική κυβέρνηση μπορούσε μονομερώς να ζητήσει παύση της αποστολής βοήθειας. Η συμφωνία, όμως, προέβλεπε ότι τέτοιο δικαίωμα είχε μόνο εκείνη η κυβέρνηση που θα αντιπροσώπευε την πλειοψηφία του ελληνικού λαού!!! Ο όρος αυτός ήταν το λιγότερο απαράδεκτος και δεν μπήκε τυχαία. Μπήκε για να υποδηλώσει, ότι εκείνοι που θα έκριναν ποια κυβέρνηση εκπροσωπεί την πλειοψηφία του ελληνικού λαού και ποια όχι, θα ήταν οι ίδιοι οι Αμερικανοί, που ανεβοκατέβαζαν, στη συνέχεια, κυβερνήσεις στην Ελλάδα με μια κίνηση του χεριού.

Πώς υλοποιήθηκε η συμφωνία

Στα τέλη Μάη 1947 έφθασαν στην Ελλάδα το πρώτο και το δεύτερο κλιμάκιο Αμερικανών αξιωματικών. Αριστερά, καθιστός, ο συνταγματάρχης Σμιθ και δίπλα του ο υπουργός Στρατιωτικών, Στράτος, κατά την υποδοχή των πρώτων Αμερικανών αξιωματικών


Στις 14 Ιουλίου του 1947 έφτασε στην Ελλάδα ο αρχηγός της Αμερικανικής Αποστολής βοήθειας Ντουάιτ Γρίνσγουολντ κι από κει και μετά τα πράγματα πήραν το δρόμο τους. Εχει, πάντως, αξία να δούμε τον τρόπο, με τον οποίο η κυβέρνηση των Αθηνών υλοποίησε τα όσα προέβλεπε η συμφωνία της 20ής Ιουνίου. Καταρχήν, οφείλουμε να σημειώσουμε πως αυτή η συμφωνία, αν και τέθηκε σε ισχύ ευθύς εξαρχής, κυρώθηκε από τη Βουλή και έγινε νόμος του κράτους το Σεπτέμβρη του 1948. Νωρίτερα, όμως, το Μάη του 1948, εκδόθηκε προς υλοποίηση της συμφωνίας το ΝΔ 694/1948, το σημαντικότερο ίσως διάταγμα απ' όσα εκδόθηκαν γι' αυτό το σκοπό. Συνολικά εκδόθηκαν 26 νομοδιατάγματα για την υλοποίηση αυτής της συμφωνίας. Ομως μόνο τέσσερα από αυτά είχαν καταρτιστεί, με τη σύμφωνη γνώμη της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής!!!

Το ΝΔ 694/1948 προέβλεπε τα εξής προνόμια για την αμερικανική αποστολή στην Ελλάδα:

- Παρείχε το δικαίωμα της ετεροδικίας για τα μέλη της. Δηλαδή, τα ελληνικά δικαστήρια δεν είχαν καμιά δικαιοδοσία πάνω στα μέλη της αμερικανικής αποστολής για οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη τους.

- Παρείχε το δικαίωμα του απαραβίαστου της οικίας των μελών της και των οικημάτων που η αποστολή διέθετε, καθώς και της περιουσίας και των αρχείων τους.

- Απάλλασσε τα μέλη της και την ίδια την αποστολή ως οργανισμό από κάθε φόρο, δασμό, εισφορά κ.ο.κ. υπέρ του ελληνικού ή υπέρ άλλων φορέων του ελληνικού κράτους (δήμοι, κοινότητες κλπ.).

- Η αλληλογραφία της αποστολής και των μελών της απαλλασσόταν από κάθε έλεγχο. Επίσης χορηγούνταν απαλλαγή οποιουδήποτε τελωνειακού ελέγχου. Μ' άλλα λόγια επρόκειτο για ελευθερία άσκησης λαθρεμπορίου, την οποία η αποστολή αξιοποίησε δεόντως.

- Παρείχε το δικαίωμα απαλλαγής οποιουδήποτε συναλλαγματικού ελέγχου στην αποστολή και στα μέλη της. Δηλαδή μπορούσε να γίνεται ελεύθερα εξαγωγή κεφαλαίων.

- Τα αυτοκίνητα της αποστολής και των μελών της απαλλάσσονταν από κάθε φόρο κυκλοφορίας κλπ.

- Παρείχε το δικαίωμα προτεραιότητας στην αποστολή και στα μέλη της όσον αφορά τις τηλεφωνικές, τηλεγραφικές και ταχυδρομικές ανταποκρίσεις.

Σε ό,τι αφορά το ελληνικό προσωπικό της αποστολής, το προαναφερόμενο διάταγμα όχι μόνο δεν προέβλεπε κανένα προνόμιο, αλλά αφαιρούσε και όλα τα δικαιώματα, που είχαν οι υπόλοιποι Ελληνες εργαζόμενοι (ασφάλιση, αποζημίωση σε περίπτωση απόλυσης κλπ.).

Το ΝΔ 694/1948 δεν προέβλεπε μόνο για την αμερικανική αποστολή αποικιοκρατικά δικαιώματα, αλλά και για τις αμερικανικές εταιρίες, που δρούσαν ή θα δρούσαν στην Ελλάδα, καθώς και για άλλες ξένες εταιρίες που είχαν συνεργασία με τις ΗΠΑ και ασκούσαν - ή θα ασκούσαν στο μέλλον - λειτουργία σε ελληνικό έδαφος. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 4 αναφερόταν: "Αι αμερικανικαί εταιρείαι αι έχουσαι, εργολαβίας μετά της Αμερικανικής κυβερνήσεως, ή άλλαι ξέναι εταιρείαι, αίτινες θα συμβληθώσι μετ' αυτής, προς εκτέλεσιν έργων εν Ελλάδι και αι αμερικανικαί ή ξέναι εταιρείαι αι μετ' αυτών συνεργαζόμεναι τη εγκρίσει της Αμερικανικής κυβερνήσεως... έχουν αυταί και το προσωπικόν των τα κάτωθι δικαιώματα:

α. Απαλλάσσονται από τας διατυπώσεις και την διαδικασίαν της υφισταμένης νομοθεσίας περί αλλοδαπών εταιρειών.

β. Απαλλάσσονται από κάθε άμεσον ή έμμεσον φορολογίαν διά την περιουσίαν των, τα εισαγόμενα υπ' αυτών είδη κλπ.

γ. Το προσωπικόν των (αλλοδαπό) δεν έχει ανάγκη αδείας εργασίας εις την Ελλάδα.

δ. Το προσωπικόν των (αλλοδαπό) απαλλάσσεται από κάθε φόρον εισοδήματος και όλων των άλλων φόρων".

Ακόμη να προσθέσουμε ότι για τους Ελληνες εργαζόμενους αυτών των εταιριών δεν προβλεπόταν κανένα δικαίωμα, ούτε αυτό της κοινωνικής ασφάλισης (Βλέπε: Ν. Ψυρούκη: "Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας", Εκδόσεις ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ, τόμος Α`, σελ. 346 - 347).





Η δολοφονία του Γ. Ζέβγου 30

Η δολοφονία του Γ. Ζέβγου




Η φωτογραφία είναι λίγο μετά την πρώτη δολοφονική απόπειρα ενάντια στον Γ. Ζέβγο, στις 17 Γενάρη 1946, από Χίτες και χωροφύλακες στην κεντρική πλατεία της Κορίνθου. Μαζί, με το κεφαλοδεμένο στέλεχος του ΚΚΕ, εικονίζονται ο Κ. Γαβριηλίδης και παράγοντες του ΕΑΜ Κορινθίας


Η ωμή και εν ψυχρώ πολιτική δολοφονία του Γιάννη Ζέβγου (Ταλαγάνη) έγινε στις 20 Μάρτη του 1947 και αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα - ίσως το χαρακτηριστικότερο - της μονόπλευρης και αιματηρής τρομοκρατίας, που είχαν ξεδιπλώσει οι μοναρχοφασιστικές δυνάμεις της εποχής, με την καθοδήγηση και βοήθεια των Εγγλέζων και άλλων ξένων πατρώνων τους, ενάντια στο λαϊκοδημοκρατικό κίνημα και ιδιαίτερα το ΚΚΕ.

Ο Γ. Ζέβγος, αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τότε και ηγετικό στέλεχος του ΕΑΜ, υπουργός Γεωργίας στην πρώτη μεταπελευθερωτική κυβέρνηση "Εθνικής Ενότητας", βρισκόταν από τις πρώτες μέρες του Φλεβάρη στη Θεσσαλονίκη, επικεφαλής αντιπροσωπείας του ΕΑΜ. Αποστολή τους ήταν να αποκαλύψουν το όργιο της εγκληματικής τρομοκρατίας στη διεθνή Επιτροπή του ΟΗΕ, που, εγκαταστημένη εκείνη την περίοδο στη συμπρωτεύουσα, διερευνούσε... την κατάσταση στην ελληνική ύπαιθρο, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας.

Πράγματι, ο Γ. Ζέβγος, από την πρώτη μέρα που έφτασε στη Θεσσαλονίκη, προχώρησε σε αλλεπάλληλα διαβήματα και καταγγελίες στην Επιτροπή του ΟΗΕ. Παρέδωσε πλήθος συγκεκριμένων στοιχείων και επώνυμες μαρτυρίες, για τραμπουκισμούς, ξυλοδαρμούς, καταστροφές κομματικών γραφείων και γραφείων εντύπων του ΕΑΜ και του κόμματος, καταστροφές περιουσιών, βιασμούς γυναικών και άλλες εγκληματικές ενέργειες, από τις διάφορες φασιστικές συμμορίες και τις κρατικές δυνάμεις "καταστολής". Παραθέτοντας σωρεία αδιαμφισβήτητων στοιχείων απέδειξε συγκεκριμένα ότι, ενώ το ΕΑΜ και η μεγάλη πλειοψηφία του λαού ζητούσαν και πάλευαν, για ομαλές, ειρηνικές και δημοκρατικές εξελίξεις, οι αντιδραστικές δυνάμεις προχωρούσαν ήδη σ' ένα συνεχώς εντεινόμενο εγκληματικό και τρομοκρατικό όργιο, καταπατώντας ακόμη και τα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα του λαού.

Το πρωί της Πέμπτης, 20 Μάρτη 1947, ο Γ. Ζέβγος βγαίνει από το ξενοδοχείο "Αστόρια", όπου διέμενε και πηγαίνει στα γραφεία της εφημερίδας "Αγωνιστής". Εκεί, γράφει ένα ακόμη υπόμνημα προς την Επιτροπή του ΟΗΕ, με νέα στοιχεία διωγμών και αντιδημοκρατικών ενεργειών των μοναρχοφασιστών και των αρχών και προς το μεσημέρι πηγαίνει στο εστιατόριο "Ελβετικόν", όπου γευμάτιζε κάθε μέρα, αφού πρώτα πέρασε από το οδοντιατρείο της Στ. Κεφαλίδου.

Βγαίνοντας από το εστιατόριο και καθώς περπατά στο πεζοδρόμιο, λίγα μέτρα από το κτίριο, όπου στεγαζόταν η διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ, συναντιέται με το θάνατο. Εκτελεστής ο Χρ. Βλάχος, κρεοπώλης από τις Σέρρες, πλαισιωμένος από δύο άλλα άτομα. Πυροβολεί, από πολύ κοντά, τρεις φορές τον κομμουνιστή ηγέτη και καθώς αυτός πέφτει θανάσιμα πληγωμένος, τον ξαναπυροβολεί, για τέταρτη φορά, μπροστά στα εμβρόντητα μάτια των περαστικών. Ο δράστης, όμως, δε δείχνει, να φοβάται για την πράξη του και δεν αξιοποιεί τη σύγχυση, που επικράτησε τις πρώτες στιγμές, για να εξαφανιστεί. Ετσι, μετά από λίγη ώρα, συλλαμβάνεται από πολίτες, που τον καταδίωξαν.

Η είδηση της δολοφονίας του Γ. Ζέβγου μαθεύτηκε γρήγορα και αναστάτωσε τους πάντες. Ο μοναρχοφασιστικός και φιλοκυβερνητικός Τύπος επιχείρησε να παρουσιάσει το στυγερό έγκλημα, σαν ένα "ξεκαθάρισμα λογαριασμών" στους κόλπους της Αριστεράς, εκμεταλλευόμενος το γεγονός πως ο δολοφόνος είχε κάνει, για ένα διάστημα, στο Μπούλκες. Η προσπάθεια, όμως, αυτή των εμπνευστών και οργανωτών της δολοφονίας έπεσε στο κενό και στράφηκε σε βάρος τους, όταν ο "Ριζοσπάστης", με συγκεκριμένα στοιχεία και αποδείξεις αποκάλυψε το προμελετημένο χαρακτήρα του εγκλήματος και τους εμπνευστές του.

Στις 3 Απρίλη 1947, δημοσιεύεται στο "Ρ" γράμμα του Νίκου Σιδηρόπουλου, ενός από την παρέα του δολοφόνου και δραπέτη επίσης από το Μπούλκες, ο οποίος αποκαλύπτει, ότι η δολοφονία οργανώθηκε από τις "εθνικόφρονες οργανώσεις", το Α2 και την ΕΣΑ του Γ` Σώματος Στρατού, υπό την υψηλή εποπτεία του υπουργού τότε Δημόσιας Τάξης, Ναπ. Ζέρβα. Αλλωστε, δεν ήταν καθόλου τυχαίο, ότι βρίσκονταν τις ημέρες εκείνες στη Θεσσαλονίκη ολόκληρο κυβερνητικό κλιμάκιο, από τους Ν. Ζέρβα και τους υπουργούς Δικαιοσύνης και Βόρειας Ελλάδας, Αλεξανδρή και Ροδόπουλο αντίστοιχα. Ο Ν. Σιδηρόπουλος αποκάλυψε, επίσης, ότι το σχέδιο ήταν ευρύτερο, αφού περιελάμβανε και τις δολοφονίες των: Γ. Πασαλίδη (μετέπειτα προέδρου της ΕΔΑ) και Αλέξ. Σακελαρόπουλου (μετέπειτα προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών).

Ο δολοφόνος του Γ. Ζέβγου καταδικάστηκε - για τα μάτια - σε δύο χρόνια φυλακή, το 1948. Πολύ γρήγορα, όμως, τον απελευθερώνουν και τον φυγαδεύουν στην Αργεντινή. Χώρα, την οποία... προτιμούσαν ιδιαίτερα τότε οι απανταχού φασίστες. Μετά από αρκετά χρόνια γυρίζει στην Ελλάδα και στις 20 Σεπτέμβρη του 1981, ως τρόφιμος του ψυχιατρείου της Λέρου πλέον, δίνει μια συνέντευξη στην "Ακρόπολη της Κυριακής", όπου ομολογεί και τα εξής: "Ολη μου η ζωή είναι αφιερωμένη στην πατρίδα, στους συμμάχους... Εγώ δούλευα για την ελληνική και τη συμμαχική αντικατασκοπία, πολεμούσα τους κομμουνιστές και τους Τούρκους... Ετσι, εκτέλεσα και την εντολή που πήρα από τους ανωτέρους μου, να σκοτώσω τον Γιάννη Ζέβγο. Εγώ έτρεξα. Επρεπε να υπακούσω. Η πατρίδα κινδύνευε, έπρεπε να την καθαρίσω από τους κομμουνιστές και τους Τούρκους... Και τον Σουλτάνο του ΚΚΕ έπρεπε να τον σκοτώσω".

Ετσι οργανώθηκε το στυγερό έγκλημα

Εκτενή αποσπάσματα από την επιστολή του Ν. Σιδηρόπουλου, που δημοσίευσε ο "Ριζοσπάστης" στις 3/4/1947

Η επιστολή του Ν. Σιδηρόπουλου, που δημοσίευσε ο "Ριζοσπάστης" στις 3/4/1947, δεν αποκάλυψε μόνο τους πραγματικούς δολοφόνους του Γ. Ζέβγου και τους εμπνευστές του. Στην πραγματικότητα, αποτέλεσε και αποτελεί μια αναμφισβήτητη μαρτυρία του γενικότερου εγκληματικού και τρομοκρατικού οργίου, που μαζί οι διάφορες μοναρχοφασιστικές συμμορίες και ο κρατικός μηχανισμός των αγγλόδουλων κυβερνήσεων ασκούσαν σε βάρος των δημοκρατών πολιτών και ιδιαίτερα των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης και των κομμουνιστών. Για το λόγο αυτό αναδημοσιεύουμε εκτενή αποσπάσματά της, όπως ακριβώς δημοσιεύτηκε τότε στο "Ρ", πλην των υπογραμμίσεων, που είναι δικές μας:

"Ονομάζομαι Νικόλαος Σιδηρόπουλος, είμαι ηλικίας 33 ετών και από το χωριό Αλιστράτη των Σερρών, επάγγελμα καπνοπαραγωγός. Επειδή γίνανε και γίνονται ορισμένα πράγματα ασυμβίβαστα με τη συνείδησή μου, παρακαλώ να δημοσιευτούν τα παρακάτω γραφόμενά μου.

Από τις 10/2/47, ήρθα στην Ελλάδα, φεύγοντας από τον τόπο της αυτοεξορίας μου "Μπούλκες" νοσταλγώντας την πατρίδα μου. Εδώ όμως μόλις ήλθα στη Θεσσαλονίκη μας παρέλαβε το Γ` Σώμα Στρατού και μας τοποθέτησε στην ΕΣΑ Βαρδαρίου. Εκεί στην αρχή μας πίεσαν εκβιάζοντάς μας να καταθέσουμε άσχετα με την αλήθεια και τη ζωή μας στο Μπούλκες.

Η ανάκριση γινότανε στο Γραφείο Α2, Γ` Σ. Στρατού. Στην ΕΣΑ ενώ μας περιόριζαν μέσα, μας έλεγαν να λέμε στον κόσμο ότι είμαστε ελεύθεροι. Παράλληλα μας έλεγαν αν δεν υπογράψουμε αυτά που μας λένε, δεν καθαρίζεται η θέση μας. Πρέπει να υπογράψετε, γιατί έτσι θα σώσουμε την Ελλάδα από τους Σλάβους.

Ο Κύρου μας μίλησε προτού αρχίσει τις εργασίες η Επιτροπή. Παιδιά εσείς θα σώσετε την Ελλάδα και θα έχετε ότι θέλετε από μας κλπ. Μας πλήρωναν, εκτός που τρώγαμε στην ΕΣΑ, το Γ` Σ. 10.000 χιλιάδες την ημέρα. Επίσης και εκτός του ημερομισθίου μας δίναν και συγκεντρωμένα χρήματα π.χ. εμένα μου δώσαν δυο φορές από 50 χιλιάδες. Το Γιώργη Ζαφίρη (μάρτυρας του Κύρου) είδα να του δίνουν δυο φορές, μια φορά 100 χιλιάδες και άλλη μια φορά 150 χιλιάδες. Εγώ δεν εξετάστηκα σαν μάρτυρας στον ΟΗΕ, αλλά υπάρχει η κατάθεσή μου που έγινε στο γραφείο Α2 Γ` Σ.Σ. όπως ήθελε ο Κύρου και μου την έφεραν ύστερα από τρεις μέρες στην ΕΣΑ και την υπόγραψα. Επίσης μου ζήτησαν και τους έκανα σχεδιάγραμμα του Μπούλκες. Ανακαλώ και διαψεύδω και τους άλλους ομοίους μου που εξετάστηκαν σα μάρτυρες της ελληνικής κυβερνήσεως μπροστά στον ΟΗΕ και συγκεκριμένα οι Αννίβας, Ζαφίρης, Βαλταδώρος, Σοβαλίκης... Στις 10/3/47 μας γράψανε στις εθνικόφρονες οργανώσεις πρώτον εμένα... Την εγγραφή την έκανε ο δικηγόρος Καραγιάννης που φέρεται και σαν πρόεδρος. Αμέσως φρόντισε να μας οπλίσει με περίστροφα, πιστόλια, χειροβομβίδες. Εμένα με δώσαν ένα γερμανικό πλακέ. Στο Χρήστο Βλάχο ένα γκολτς στο Λάζαρο Τσαούση Ναγκάν... Στις 14/3 το Γ` Σ.Σ. ενέκρινε, όπως μου είπε ο Τσάκωνας να μας δώσει τον παραπάνω οπλισμό. Τα παραλάβαμε και μας τα έφερε ο Τσάκωνας και ο Βλάχος και μας τα μοίρασαν για να σκοτώσουμε το Ζέβγο, το δικηγόρο το Σακελαρόπουλο, το Δηλαβέρη και το γιατρό το Πασαλίδη. Μας είπαν ο Τσάκωνας και ο Βλάχος να μη φοβόμαστε από τους χωροφυλάκους, γιατί ό,τι θα κάνουμε είναι εις γνώσιν της Ασφάλειας και του Σώματος. Ζητήσαμε χρήματα και μας είπε ο Τσάκωνας να μη στενοχωριόμαστε, αρκεί να τελειώσουμε με το καλό τη δουλιά, (δηλαδή τους σκοτωμούς) και θα μας έχουν επάνου στα χέρια. Οσο για τα χρήματα, θα μας δώσει ο γενικός διοικητής Ροδόπουλος, όσα θέλουμε...

Παρακολούθηση

Στην παρακολούθηση του Ζέβγου, που γινόταν με επικεφαλής μας τον Τσάκωνα και το Βλάχο και με μας,... πήγαμε όλοι μαζί την Τρίτη 18/3/47 και παρακολουθήσαμε τον Ζέβγο, τον οποίο κανένας μας δεν εγνώριζε προσωπικά. Αλλά μας τον έδειξε τις προηγούμενες μέρες τμηματικά ο Μανώλης Κονιόρδος (βιομήχανος και της καταδιώξεως όπως έμαθα) που ερχόταν συχνά σε επαφή μαζί μας. Διαταγή είχαμε το Ζέβγο να τον σκοτώσουμε νύχτα και κρυφά μέσα στο ξενοδοχείο... Το βράδυ της ίδιας μέρας ώρα 8 μμ ο Ζέβγος πήγαινε για το ξενοδοχείο του. Δεν μπορέσαμε να του ρίξουμε κανείς από όλους γιατί είχε κόσμο...

...Την Πέμπτη το πρωί ήλθε ο Τσάκωνας ώρα 8.30 πμ και μας συγκέντρωσε και μας είπε να μείνουμε μέσα στην ΕΣΑ σε επιφυλακή. Ο Τσάκωνας πήρε τον Βλάχο και πήγαν στον υπουργό Ζέρβα. Οταν επέστρεψαν ήταν η ώρα 10.30 πμ. Με κάλεσαν ιδιαιτέρως εμένα και μου είπαν "τους βρήκαμε όλους μαζεμένους (Ζέρβα, κλπ) η δουλιά μας είναι εν τάξει. Είπαν να τον σκοτώσουμε ιδιαιτέρως το Ζέβγο, όπου τον βρούμε και όποια ώρα"...

...Με την πρώτη σφαίρα που δέχτηκε ο Ζέβγος γύρισε το κεφάλι του και κοίταξε προς τα πίσω. Ο Βλάχος συνέχισε, έρριξε άλλες τρεις σφαίρες στην πλάτη του Ζέβγου, ο οποίος μόλις προχώρησε δυο βήματα έπεσε στην άκρη του τοίχου. Εμείς αμέσως φύγαμε σκορπισμένοι κι ένας - ένας συγκεντρωθήκαμε στην ΕΣΑ. Εκεί μάθαμε ότι ο Βλάχος πιάστηκε από την αστυνομία...

Από κει μας πήρε ο Τσάκωνας όλους πλην του Μπαϊπουλτίδη και πήγαμε στο Ε` τμήμα. Μόλις πήγαμε ένας ενωμοτάρχης ψηλός, μελαχρινός, γεμάτος, άνοιξε ένα παράθυρο που είναι προς το δρόμο της Εγνατίας και μας έδειξε το γραφείο του Σακελαρόπουλου, που φαινόταν πίσω απ' την κόκκινη εκκλησία η γωνία του. Ο φόνος του Σακελαρόπουλου, θα γινόταν ως εξής: Θα μας ενίσχυε το Ε` τμήμα μ' ένα αυτόματο, το οποίο μου είπε ο Τσάκωνας θα το πάρεις εσύ...

Ενώ όμως βρισκόμαστε στο Ε` τμήμα ήρθε κι ο βουλευτής Παπαδόπουλος του Κιλκίς (μου το πληροφόρησε ο Τσάκωνας), τον οποίο συνόδευε ένας άλλος. Κατόπιν από λίγα λεπτά της ώρας ήρθε ένας άλλος με στρατιωτική στολή και καλπάκι στο κεφάλι...

Εκεί ο Τσάκωνας μας είπε: "Παιδιά έχουμε διαταγή να αναβληθούν για δυο - τρεις μέρες οι εκτελέσεις". Ο Καραγιάννης από κει μας είπε δυο - δυο να φύγουμε και να πάμε στην ΕΣΑ και να μη βγούμε έξω...

Δέχουμαι αυτά που λέω να τα καταθέσω και μπροστά σε οποιαδήποτε επιτροπή, αρκεί να υπάρχουν εγγυήσεις, πως δε θα πάθω τίποτε.

Ολα αυτά τα καταγγέλλω μπροστά στον ελληνικό λαό για να μάθει την αλήθεια και δε δέχθηκα να γίνω εγκληματίας.

Σας στέλνω και μια φωτογραφία μου, που είμαι με ένα της ΕΣΑ, απάνου στη μοτοσικλέτα. Αυτά για την αλήθεια και ακρίβεια.



Με εκτίμησιν

Νικόλαος Σιδηρόπουλος"

ΑΥΡΙΟ:

Οι διεθνείς επαφές του ΚΚΕ το 1947 29

Οι διεθνείς επαφές του ΚΚΕ το 1947





Οι διεθνείς επαφές του ΚΚΕ, με θέμα την ενίσχυση του κινήματος στην Ελλάδα - μαζικού και αντάρτικου - θα συνεχιστούν και το 1947, όταν ο ΓΓ της ΚΕ του Κόμματος θα περάσει στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, μετά τη δολοφονία του Γ. Ζεύγου, ο Ν. Ζαχαριάδης θα ανέβει στη Θεσσαλονίκη στις 22/3/1947, όπου και θα πάρει μέρος στην πένθιμη συγκέντρωση που θα γίνει στην πόλη (η κηδεία του Ζεύγου είχε γίνει μια μέρα πριν). Κατόπιν, θα προετοιμάσει με τον παράνομο μηχανισμό του Κόμματος την έξοδό του από τη χώρα και στις 6 Απρίλη του 1947 θα περάσει παράνομα τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα, κατευθυνόμενος προς το Βελιγράδι. Στη γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα, θα έχει μια σειρά επαφές με τον Τίτο και τα ηγετικά στελέχη του ΚΚ Γιουγκοσλαβίας, με σκοπό την ενίσχυση του κινήματος στην Ελλάδα. Επίσης, θα πάρει στα χέρια του την καθοδήγηση της δουλιάς του Κόμματος στο εξωτερικό, που όλο αυτό το διάστημα διηύθυνε ο Ιωαννίδης κι από κει θα καθοδηγεί την κομματική δουλιά στην Ελλάδα, ερχόμενος σε επαφή, κυρίως, μέσω ραδιοτηλεγραφημάτων με το ΠΓ στην Αθήνα και με την ηγεσία του ΔΣΕ στο βουνό.

Από τις διεθνείς επαφές του Ζαχαριάδη στο εξωτερικό, αυτή την περίοδο, σημαντικότερη είναι η επίσκεψή του στη Μόσχα και η συνάντησή του με ανώτατα ηγετικά στελέχη του ΚΚΣΕ - το πιο πιθανόν και με τον ίδιο τον Στάλιν.

Η επίσκεψη του Ζαχαριάδη στη Μόσχα

Ο Ζαχαριάδης έφτασε στη Μόσχα στις αρχές του δεύτερου δεκαήμερου του Μάη 1947. Στις 13/5 θα καταθέσει μνημόνιο προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ, με τίτλο "Για την κατάσταση στην Ελλάδα". Την επομένη, θα ζητήσει εγγράφως να έχει συναντήσεις με το Στάλιν και τον Μολότοφ. Το αν έγιναν αυτές οι συναντήσεις, δεν το γνωρίζουμε. Είναι πολύ πιθανό να έγιναν. Εκείνο που γνωρίζουμε - απ' όσα περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση της Ι. Παπαθανασίου στο συνέδριο των ΑΣΚΙ, 4 - 5/5/96 - είναι πως ο Ζαχαριάδης συναντήθηκε στις 22/5/1947 με τον Ζντάνοφ. Πριν, όμως, αναφερθούμε σ' αυτή τη συνάντηση, αξίζει τον κόπο να δώσουμε μια εικόνα όσων αναφέρει ο Ζαχαριάδης στο μνημόνιό του προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ.

Στο μνημόνιο αυτό, ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ περιγράφει με συμπυκνωμένο, αλλά σαφή τρόπο την ελληνική μεταπολεμική πραγματικότητα και δίνει στοιχεία για την κατάσταση στο Κόμμα και στο ΔΣΕ. Ειδικά για το ΔΣΕ και τις προοπτικές του, αναφέρει: "Η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (στα μέσα του Φλεβάρη του 1946) κατέληξε σε αποφάσεις, αποτέλεσμα των οποίων ήταν να οργανωθεί ο Δημοκρατικός Στρατός της Ελλάδας.

Από τότε, η αντίδραση, με την άμεση καθοδήγηση των Αγγλοσαξόνων, προχώρησε σε δεκάδες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, αλλά το αποτέλεσμα ήταν ότι κάθε φορά ο Δημοκρατικός Στρατός έβγαινε πιο δυνατός.

Σήμερα, ο Δημοκρατικός Στρατός αριθμεί πάνω από 20 χιλιάδες μαχητές υπό ενιαία οργάνωση και καθοδήγηση (...).

(...) Το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, σε συνεδρίασή του στα μέσα του Φλεβάρη 1947, αφού εξέτασε την κατάσταση, κατέληξε ότι το δημοκρατικό κίνημα, συνεχίζοντας την πλήρη εκμετάλλευση όλων των νόμιμων δυνατοτήτων, πρέπει να θεωρεί ότι η ένοπλη πάλη γίνεται κυρίαρχη και πήρε σε σχέση μ' αυτά μια σειρά πρακτικών μέτρων.

Η εσωτερική κατάσταση της Ελλάδας συνεχίζει να παρουσιάζει αισιόδοξες προοπτικές. Παρά τη βοήθεια που παίρνει ο μοναρχοφασισμός, τόσο άμεσα, από τον αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό, όσο και έμμεσα από όλη τη διεθνή αντίδραση (διεθνείς παρατηρητές στις εκλογές και στο δημοψήφισμα, πλειοψηφία της Επιτροπής Ερευνας του ΟΗΕ).

Το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα στην Ελλάδα, βασικά με τις δικές του δυνάμεις και την απαραίτητη βοήθεια όλων των δημοκρατικών φίλων του εξωτερικού, είναι σε θέση ακόμα και μέσα στο 1947 να δώσει αποφασιστικά χτυπήματα κατά του μοναρχοφασισμού και των υπηρετών του στη χώρα.

Οι μεγαλύτερες αδυναμίες του Δημοκρατικού Στρατού της Ελλάδας είναι ο ανεπαρκής εξοπλισμός του και η έλλειψη στρατιωτικών στελεχών. Ανεξάρτητα από την ενιαία κεντρική οργάνωση, ο Δημοκρατικός Στρατός δεν ξεπέρασε το παρτιζάνικο στάδιο του κατακερματισμού και του πρωτογονισμού, για να μετατραπεί σε τακτικό στρατό.

Υπό τον όρο ότι ο Δημοκρατικός Στρατός θα αποκτήσει την αναγκαία βοήθεια για να υπερνικήσει τις αδύνατες πλευρές του, θα μπορέσει σε σύντομο χρονικό διάστημα να έχει 50 χιλιάδες μαχητές και να καταχτήσει πολιτική και στρατηγική ενότητα και περιεχόμενο, που θα του επιτρέψουν να πραγματοποιήσει τους ευρύτερους δυνατούς στόχους του λαϊκού δημοκρατικού κινήματος" (ολόκληρο το Μνημόνιο του Ν. Ζαχαριάδη προς την ηγεσία του ΚΚΣΕ υπάρχει στα "Αρχεία ΚΚΕ - ΑΣΚΙ", με αριθμό αρχειοθέτησης Κ383/Φ: 20/33/11).

Η συνάντηση με τον Ζντάνοφ

Για τη συνάντηση του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ με τον Ζντάνοφ, οι πληροφορίες που έχουμε αντλούνται από την ανακοίνωση της Ι. Παπαθανασίου στο Συνέδριο των ΑΣΚΙ που έχουμε προαναφέρει. Η ιστορικός αντλεί, επίσης, τις πληροφορίες της από το υλικό των πρακτικών αυτής της συνάντησης, που μελέτησε στα σοβιετικά αρχεία. Σύμφωνα, λοιπόν, με όσα λέει η Ι. Παπαθανασίου, ο Ζαχαριάδης ενημέρωσε τον Ζντάνοφ για την κατάσταση στην Ελλάδα, για την πολιτική του ΚΚΕ, για την κατάσταση στο Κόμμα και το ΔΣΕ. "Μας χρειάζεται - τόνισε μεταξύ άλλων ο Ζαχαριάδης στον συνομιλητή του - πολεμικό υλικό. Εάν μας δοθεί το αντίστοιχο πολεμικό υλικό, στη διάρκεια αυτής της χρονιάς και υπολογίζοντας ότι οι Αγγλοαμερικάνοι θα συνεχίσουν τους ίδιους ρυθμούς βοήθειας στην ελληνική αντίδραση, εμείς στη Βόρεια Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης και της Θεσσαλονίκης, μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα κατάσταση". Ειδικά για το ζήτημα του εξοπλισμού του ΔΣΕ, ο ηγέτης του ΚΚΕ σημείωσε: "Μας χρειάζεται εξοπλισμός για 50.000 στρατό. Το πώς εσείς θέλετε να βοηθήσετε, εσείς θα το κρίνετε. Νομίζω ότι χρηματικά θα συνεισφέρετε. Τα όπλα πρέπει να τα αγοράσουμε... Αυτό το υλικό μπορούμε να το αγοράσουμε κι εμείς. Θα βρούμε τα απαραίτητα καράβια για να φορτώσουμε το αγορασμένο πολεμικό υλικό και να το μεταφέρουμε στην Ελλάδα χωρίς μεγάλους κινδύνους. Ακόμα κι αν ένα μέρος πέσει στα χέρια της κυβέρνησης, δε θα μας κάνει ζημιά. Ας ενημερωθεί η κυβέρνηση ότι αγοράζουμε στρατιωτικό υλικό, μέσω Γαλλίας, Αιγύπτου και Παλαιστίνης".

Για το τι τύχη είχε η πρόταση του Ζαχαριάδη, να αγοραστεί υλικό από τη διεθνή αγορά όπλων, δε γνωρίζουμε. Πάντως, η ΕΣΣΔ και οι Λαϊκές Δημοκρατίες ενίσχυσαν στη συνέχεια το ΔΣΕ με οπλισμό, ο οποίος ήταν σύγχρονος και προερχόταν κυρίως από λάφυρα του Β` Παγκοσμίου Πολέμου.

Η απάντηση του ΚΚΣΕ και του Δημητρώφ

Στα ζητήματα που έθεσε το ΚΚΕ με την έκθεση που επέδωσαν ο Ιωαννίδης και ο Ρούσος στον Δημητρώφ, δόθηκε απάντηση από το Βούλγαρο ηγέτη - και για λογαριασμό του ΚΚΣΕ - το Νοέμβρη του 1946. Η απάντηση αυτή μας είναι γνωστή από ραδιοτηλεγράφημα που έστειλε ο Ιωαννίδης στον Ζαχαριάδη στην Αθήνα, στις 10/11/1946. Το ραδιοτηλεγράφημα - το οποίο υπάρχει στα "Αρχεία ΚΚΕ - ΑΣΚΙ" με αριθμό αρχειοθέτησης Κ146/Φ: 7/33/115 - έχει ως εξής:

"Ν. 9

Νίκο

Συναντηθήκαμε Παππού Σόφιαν.

Τόνισε τα εξής σαν γνώμη δική του και των απάνω.

ΠΡΩΤΟ: Περίοδος Χειμώνος και διεθνής κατάσταση επιβάλλουν να μην πάρει μεγάλη έκταση ένοπλο κίνημα.

ΔΕΥΤΕΡΟ: Κέντρο βάρους να είναι ο μαζικός λαϊκός πολιτικός αγώνας και να διατηρηθούν και οι πιο ελάχιστες νόμιμες δυνατότητες, ώστε να διατηρηθεί η σύνδεση του κόμματος με τις μάζες.

ΤΡΙΤΟ: Να διαφυλάξουμε τα κομματικά στελέχη και να μην τα εκθέτουμε στους κινδύνους της εξόντωσής τους.

Τονίσαμε ότι γραμμή κόμματος συμπίπτει με υποδείξεις.

Στο ζήτημα της ουδετερότητας παππούς συμφωνεί και ρωτάμε αν πήρες με άλλο δρόμο γνώμη των απάνω. Τηλεγράφησέ μας αμέσως.

Τονίστηκε ανάγκη να επισπεύσεις αναχώρηση δική σου και Γιώργη.

10/11/46

Διονύσης".

(Σ. σ. "Απάνω" είναι το ΚΚΣΕ. "Νίκος" είναι ο Νίκος Ζαχαριάδης. "Παππούς" ο Γκ. Δημητρώφ. "Γιώργης" ο Γ. Σιάντος και "Διονύσης" ο Γ. Ιωαννίδης).

Ορισμένα ακόμη στοιχεία για την ουδετερότητα

Οφείλουμε να προσθέσουμε ορισμένα ακόμη στοιχεία γύρω από το ζήτημα της ουδετερότητας της Ελλάδας, μια και το θέμα τίθεται τόσο στην έκθεση του ΚΚΕ προς τα αδελφά κόμματα, όσο και στο παραπάνω τηλεγράφημα του Ιωαννίδη προς τον Ζαχαριάδη. Το ζήτημα αυτό το συζητούσε τότε το ΚΚΕ με τα άλλα κομμουνιστικά κόμματα, ζητώντας τη γνώμη τους για το αν ήταν σωστό ένα τέτοιο σύνθημα να προβληθεί από το Κόμμα και το ΕΑΜ. Τα στοιχεία, που θα προσθέσουμε, προέρχονται από τα αρχεία του σοβιετικού υπουργείου Εξωτερικών, όπως τα παρουσιάζει ο Π. Ανταίος στο βιβλίο του "Ν. Ζαχαριάδης: Θύτης και Θύμα" (σελ. 453-454). Συγκεκριμένα στο βιβλίο αυτό του Π. Ανταίου αναφέρεται: "Στις 29 Ιουλίου 1946 ο Σοβιετικός πρεσβευτής μετέδωσε στη Μόσχα ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Ζαχαριάδης, μέσω του ανταποκριτή του ΤΑΣΣ, ζητά τη γνώμη μας σχετικά με το σύνθημα της "ουδετερότητας της Ελλάδας" που προτείνει η ηγεσία του ΕΑΜ. Το σύνθημα αυτό σημαίνει ανεξαρτησία της Ελλάδας, που δε θα υπάγεται στην κατά προτεραιότητα σφαίρα επιρροής καμιάς χώρας και δε θα έχει ξένες στρατιωτικές βάσεις στο έδαφός της. Ο Ζαχαριάδης προσθέτει ότι το σύνθημα αυτό προϋποθέτει, κατά τη γνώμη του, και εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ελλάδας από όλες τις μεγάλες δυνάμεις.

Ο Σοβιετικός πρεσβευτής ζήτησε την άδεια ν' απαντήσει στην ερώτηση του Ζαχαριάδη, ως εξής: "Σύμφωνα με τις αρχές μας για τη μη ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις, δεν μπορώ να ζητήσω υποδείξεις για το ζήτημα αυτό από τη σοβιετική κυβέρνηση και επίσης δεν μπορώ να δώσω προσωπικές συμβουλές. Μπορώ μόνο να εκφράσω την κατωτέρω προσωπική μου γνώμη.

1. Το σύνθημα της πραγματικά ανεξάρτητης Ελλάδας, που στο έδαφός της δε θα υπάρχουν ξένα στρατεύματα ή βάσεις, θα έχει ασφαλώς την επιδοκιμασία της κοινής γνώμης των δημοκρατικών χωρών.

2. Δεν υπάρχει ανάγκη να συνδυάζεται υποχρεωτικά το σύνθημα αυτό με το σύνθημα των εγγυήσεων της ανεξαρτησίας της Ελλάδας από τις μεγάλες δυνάμεις. Πρώτον, αυτό το τελευταίο σύνθημα πρέπει να διακριβωθεί και μπορεί κατά τη συζήτηση γι' αυτό το πολύπλοκο ζήτημα να αναφυούν και ζητήματα διεθνούς δικαίου. Δεύτερο, το σύνθημα αυτό έμμεσα αναγνωρίζει την ύπαρξη πραγματικής απειλής της Ελλάδας από την πλευρά άλλων χωρών, απειλής, που τώρα δεν υφίσταται".

Η παρόμοια απάντηση στον Ζαχαριάδη εγκρίθηκε από τον Ι. Β. Στάλιν και μεταδόθηκε από τον ανταποκριτή του ΤΑΣΣ, ως προσωπική γνώμη του Σοβιετικού πρεσβευτή στην Αθήνα".

Το πότε μετέδωσε ο ανταποκριτής του ΤΑΣΣ στην Αθήνα Λ. Βελιτσάνσκι την πιο πάνω απάντηση στον Ζαχαριάδη δε μας είναι γνωστό. Το πιο πιθανό είναι πως αυτή η απάντηση δεν είχε δοθεί, όταν η αντιπροσωπεία του ΚΚΕ, ο Ιωαννίδης και ο Ρούσος δηλαδή, έφυγε για το εξωτερικό. Είναι επίσης πολύ πιθανό ότι στο παραπάνω ραδιοτηλεγράφημά του προς τον Ζαχαριάδη, ο Ιωαννίδης μάλλον εννοεί την αναμενόμενη απάντηση από τη σοβιετική πρεσβεία, όταν ρωτάει τον ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ αν έλαβε "με άλλο δρόμο γνώμη των απάνω" στο θέμα της ουδετερότητας. Πρέπει ακόμη να σημειώσουμε ότι με την απάντησή της - μέσω του πρεσβευτή της στην Αθήνα - η ΕΣΣΔ, διαχωρίζοντας το θέμα της ουδετερότητας από τη διεθνή εγγύηση της ανεξαρτησίας της Ελλάδας, ανάμεσα στα άλλα, ουσιαστικά προφυλάσσει το ΚΚΕ από την εκτόξευση ενός συνθήματος, που θα μπορούσε να βοηθήσει την προπαγάνδα της αντίδρασης, η οποία εκείνο το διάστημα επικαλούνταν απειλή των συνόρων και της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας από τις γειτονικές βαλκανικές Λαϊκές Δημοκρατίες.

Ορισμένες παρατηρήσεις και συμπεράσματα


Ασφαλώς, ο αναγνώστης θα έχει παρατηρήσει, απ' όσα έχουμε αναφέρει γύρω από τις διεθνείς επαφές του ΚΚΕ στο διάστημα 1946-1947, ότι τα αδελφά κόμματα, και κυρίως το ΚΚΣΕ, αντιμετώπιζαν επιφυλακτικά και με πολύ προσεκτικό τρόπο τις εξελίξεις στην Ελλάδα, συμβουλεύοντας το ΚΚΕ να μην εγκαταλείψει τις νόμιμες δυνατότητες δράσης και να μην κάνει ριψοκίνδυνες ενέργειες. Για τη στάση τους αυτή έχουν επικριθεί από πολλούς ιστορικούς και συγγραφείς της περιόδου του εμφυλίου. Ιδιαίτερα έχει επικριθεί το ΚΚΣΕ. Και τι δεν έχει γραφεί. Μόνιμο δε επαναλαμβανόμενο ρετρό είναι η άποψη ότι η ΕΣΣΔ χρησιμοποίησε για δικά της συμφέροντα το ΚΚΕ και το ΔΣΕ ή ότι πούλησε τον αγώνα του Κόμματος και του αντάρτικου κινήματος. Οι εκτιμήσεις αυτές είναι βεβαίως τραβηγμένες από τα μαλλιά, αφού όσοι τις προβάλλουν δεν εξηγούν με σαφή και συγκεκριμένο τρόπο τι άλλο θα έπρεπε να κάνει η Σοβιετική Ενωση στο δοσμένο για την εποχή διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Κι ακριβώς εκεί, στο διεθνή συσχετισμό δυνάμεων της εποχής και στην εντεινόμενη αντεπίθεση του διεθνούς ιμπεριαλισμού - που ξεδιπλώνεται έντονα την ίδια περίοδο, με επίκεντρο μάλιστα την Ευρώπη - οφείλει, όποιος θέλει να έχει αντικειμενική γνώμη, να αναζητήσει την ερμηνεία της στάσης της ΕΣΣΔ και των άλλων Λαϊκών Δημοκρατιών απέναντι στο ΚΚΕ, με εξαίρεση ίσως τη Γιουγκοσλαβία, όπου η γνώμη του εκεί ΚΚ ήταν - ευθύς εξαρχής - να αναπτυχθεί γρήγορα και σε μεγάλη έκταση ο ένοπλος αγώνας του ΔΣΕ στην Ελλάδα.

Οι πηγές οπλισμού για το ΚΚΕ

Από τη στιγμή που το ΚΚΕ δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει αλλιώς την κατάσταση στη χώρα παρά μόνο μέσω των ένοπλων μορφών πάλης, άλλος δρόμος δεν υπήρχε από την οργάνωση στρατού. Ο στρατός, όμως, για να φτιαχτεί, ήθελε οπλισμό και το ΚΚΕ δεν είχε τον οπλισμό που του χρειαζόταν. Επρεπε συνεπώς να αναζητήσει πηγές οπλισμού. Η μία πηγή ήταν να πάρει τον οπλισμό που χρειαζόταν από τον εχθρό. Κι αυτό μπορούσε να γίνει μόνο αν επιλεγόταν - με όποιες δυνατότητες επιτυχίας - η ένοπλη πανελλαδική εξέγερση ή η εξέγερση στα βασικά αστικά κέντρα και την πρωτεύουσα. Εχει υποστηριχτεί - και σε κομματικά σώματα του ΚΚΕ που ασχολήθηκαν με τον εμφύλιο - πως αν αυτή η εξέγερση οργανωνόταν καλά και ξεσπούσε μέσα στο 1946, θα είχε πολλές πιθανότητες επιτυχίας και σε τελευταία ανάλυση θα δημιουργούσε άλλη κατάσταση στη χώρα. Το 1946 δεν είχαν ακόμη οργανωθεί οι δυνάμεις καταστολής του κράτους και το ΚΚΕ διέθετε ισχυρές δυνάμεις σ' αυτούς τους μηχανισμούς, ιδιαίτερα δε στο νεοσύστατο στρατό. Ακόμη, η Αγγλία "έπνεε τα λοίσθια" και η διαδικασία "παράδοσης" της χώρας στο νέο, υπερατλαντικό ηγεμόνα του ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου δεν έχει ακόμη ουσιαστικά αρχίσει.

Η δεύτερη πηγή εξεύρεσης οπλισμού για το ΚΚΕ ήταν οι νεοσύστατες Λαϊκές Δημοκρατίες και η ΕΣΣΔ. Κι αυτή ακριβώς η πηγή επιλέχθηκε από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκε η ιδέα της πανεθνικής εξέγερσης. Τι σήμαινε όμως αυτή η επιλογή για την προοπτική του ένοπλου αγώνα του ΔΣΕ; Σήμαινε πολύ απλά ότι η εξέλιξη του αντάρτικου κινήματος εντασσόταν στους περιορισμούς που έβαζε για τη Σοβιετική Ενωση και τις Λαϊκές Δημοκρατίες ο διεθνής συσχετισμός δυνάμεων. Κι αυτοί ακριβώς οι περιορισμοί λειτούργησαν αντιστρόφως ανάλογα με τις προοπτικές νίκης ή διαφορετικής θετικής εξέλιξης που είχε το κίνημα στην Ελλάδα.

Βασικές πλευρές του διεθνούς συσχετισμού δυνάμεων


Το 1946 δεν είχε ακόμη υπογραφεί η συνθήκη ειρήνης, με την οποία θα έμπαινε και τυπικά τέρμα στον Β` Παγκόσμιο Πόλεμο. Επίσης, ο ιμπεριαλισμός είχε κάνει σαφές, τόσο με τη ρίψη των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία όσο και με τα ψυχροπολεμικά κηρύγματα του Τσόρτσιλ στο Φούλτον, πως άνοιγε ένα νέο κύκλο αντιπαράθεσης με τη Σοβιετική Ενωση και το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, τα όρια του οποίου ήταν αδιευκρίνιστα και κανείς δεν μπορούσε να αποκλείσει το ενδεχόμενο ενός νέου θερμού πολέμου. Η ΕΣΣΔ συνεπώς είχε κάθε λόγο να επιθυμεί διακαώς την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης και να εξασφαλίσει μέσα από αυτή την ειρήνη τα λαϊκοδημοκρατικά καθεστώτα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Δεν πρέπει, επίσης, να μας διαφεύγει ότι μια σειρά χώρες, που μετά τον πόλεμο βρέθηκαν στο στρατόπεδο της λαϊκής δημοκρατίας και του σοσιαλισμού, κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν με το μέρος του φασιστικού άξονα (Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, ουσιαστικά δε και η Αλβανία). Ακόμη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ιμπεριαλισμός έκανε ό,τι μπορούσε για να πάρει με το μέρος του την Πολωνία, διατηρώντας έτσι μια δίοδο προς τα σύνορα της ΕΣΣΔ και φυσικά ένα μέρος της παλιάς "υγειονομικής ζώνης" γύρω από αυτή. Η πραγματικότητα αυτή φανερώνει πως η Σοβιετική Ενωση πήγαινε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ουσιαστικά μόνη, χωρίς διεθνή ερείσματα, πέρα των λαϊκών κινημάτων στη Δύση, και με στόχο να διαφυλάξει μια σειρά ευάλωτες κατακτήσεις του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Να, γιατί υπήρξε τόσο προσεκτική απέναντι στο ελληνικό ζήτημα και απέφευγε μια περισσότερο ανοιχτή και ενεργό ανάμειξη στο πλευρό του ΚΚΕ και του ΔΣΕ. Παρ' όλα αυτά με διπλωματικό τρόπο και άλλα μέσα προσπάθησε να βοηθήσει το κίνημα στην Ελλάδα.

Η διάσκεψη για την ειρήνη και το οριστικό κλείσιμο του Β` Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε στο Παρίσι στις 29 Ιουλίου του 1946 και η συνθήκη ειρήνης υπογράφηκε τελικά στις 10/2/1947. Στο διάστημα αυτό, ένας νέος σκόπελος εμφανίστηκε, εμποδίζοντας την εκδήλωση ανοιχτής συμπαράστασης και βοήθειας προς το ΔΣΕ εκ μέρους των Λαϊκών Δημοκρατιών και της ΕΣΣΔ. Στις 19/12/1946 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ αποφάσισε τη σύσταση και αποστολή στην Ελλάδα Διεθνούς Επιτροπής Ερευνας, η οποία θα διερευνούσε τις καταγγελίες της κυβέρνησης των Αθηνών, για παραβιάσεις των συνόρων της χώρας από τη Βουλγαρία, τη Γιουγκοσλαβία και την Αλβανία και ενίσχυση του ΔΣΕ με στρατιωτικές δυνάμεις αυτών των χωρών. Η Διεθνής Επιτροπή ήρθε στην Ελλάδα στις 29 Ιανουαρίου του 1947 και έμεινε περίπου τρεισήμισι μήνες, διεξάγοντας έρευνες, διενεργώντας ανακρίσεις κ. ο. κ. Οπως γίνεται αντιληπτό, στο διάστημα που η επιτροπή βρισκόταν σε ελληνικό έδαφος η αποστολή βοήθειας στον ΔΣΕ από το εξωτερικό περιορίστηκε σημαντικά για ευνόητους λόγους. Κι αυτό το γεγονός είναι ταυτόχρονα και η βασική αιτία, που εξηγεί γιατί άργησε τόσο το ολοκληρωτικό πέρασμα του ΚΚΕ στις ένοπλες μορφές δράσης, καθώς και η παροχή της απαραίτητης βοήθειας από τις Λαϊκές Δημοκρατίες και την ΕΣΣΔ.

Ενα χρήσιμο συμπέρασμα

Η πραγματικότητα αυτή υπογραμμίζει τις ευθύνες της τότε ηγεσίας του ΚΚΕ, που δε στάθμισε όπως έπρεπε την κατάσταση. Δεν ανέλυσε σωστά τον εσωτερικό και διεθνή συσχετισμό δυνάμεων και το συνδυασμό τους, δεν εκτίμησε το χρόνο όπου οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για το κίνημα και ταυτόχρονα, δεν επέλεξε τις κατάλληλες λύσεις και μορφές πάλης, ούτως ώστε να εξασφαλιστούν τα μέγιστα δυνατά, θετικά αποτελέσματα. Κι αυτό αποτελεί ουσιαστικά μια παραγνώριση των μαρξιστικών - λενινιστικών κανόνων της ταξικής πάλης και σε τελευταία ανάλυση της επανάστασης. Βέβαια, θα μπορούσε να πει κανείς πως με βάση τη μαρτυρία του Παρτσαλίδη, το ΚΚΕ είχε τότε τη συμβουλή του ΚΚΣΕ να αποφύγει προς το παρόν την πανεθνική εξέγερση. Αυτό είναι σωστό. Ομως, εξίσου σωστό είναι πως το ΚΚΕ έπαιρνε τις τελικές αποφάσεις και κανένας άλλος. Συνεπώς, αν το ΚΚΕ είχε σαφή και ακριβολογημένη εκτίμηση της κατάστασης, μπορούσε να αγνοήσει την υπόδειξη του ΚΚΣΕ. Αλλωστε, ο αναγνώστης δε θα πρέπει να ξεχνάει πως ο Λένιν μπροστά στην Οχτωβριανή Επανάσταση υπογράμμιζε στους μπολσεβίκους ότι η επανάσταση - ως προς την εκτέλεσή της - είναι τέχνη. "Χθες ήταν νωρίς - αύριο θα είναι αργά", τόνιζε ο Λένιν. Κι αυτό τον κανόνα, για κάθε επανάσταση δεν τον είχε αφομοιώσει όσο έπρεπε το ΚΚΕ εκείνη την εποχή.

TOP READ