6 Αυγ 2013

Η αρχαία δουλοκτητική δημοκρατία

Η αρχαία δουλοκτητική δημοκρατία
Eurokinissi
«Ο σ. Θανάσης Παπαρήγας αποτελεί υπόδειγμα συνείδησης για την αξία της γνώσης, στο απέραντο πεδίο της οποίας εντρύφησε ολόκληρη τη ζωή του, μέχρι και το άδικο τέλος του. Ισως να είναι αυτή και η καλύτερη υποθήκη που αφήνει στις νέες γενιές». Ετσι έκλεινε η λιτή ανακοίνωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Θανάση Παπαρήγα, που «έφυγε» με τραγικό τρόπο ένα χρόνο πριν. Και πραγματικά σ' αυτές τις λίγες αράδες συμπυκνώνεται ολόκληρη η προσωπικότητα του Θανάση Παπαρήγα. Του Κομμουνιστή που δεν ξεχώριζε η ζωή του από το δημιουργικό του έργο, και που ήταν γι' αυτό αφοσιωμένος στην υπόθεση της εργατικής τάξης, συμβάλλοντας μ' όλες του τις δυνάμεις στην εκπλήρωση της ιστορικής της αποστολής. Η πολύπλευρη δημιουργική μαχητική πορεία του Θανάση Παπαρήγα μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ μπορεί να ανακόπηκε βίαια μα ο σύντροφος Θανάσης είναι πάντα μαζί μας, δίπλα μας, αφού η πνευματική κληρονομιά που μας άφησε, ως δημοσιογράφος, ιστορικός, ερευνητής και συγγραφέας, είναι από τα πιο πολύτιμα εφόδια στη δράση μας.
Τόσο με την αρθρογραφία και τα ρεπορτάζ στο «Ριζοσπάστη», τα άρθρα και τις μελέτες του στην ΚΟΜΕΠ, όσο και με τα βιβλία που είτε μετέφρασε, είτε επιμελήθηκε, όπως «Πόλεμος των χωρικών στη Γερμανία» και «Αντι-Ντίρινγκ» του Ενγκελς, που εξέδωσε η «Σύγχρονη Εποχή», είτε έγραψε ο ίδιος, όπως «Το Μεξικό, η επανάσταση και το σήμερα» και «Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Σκέψεις».
Πνεύμα ανήσυχο, ερευνητικό, συγκροτούσε μια πολύπλευρα καλλιεργημένη προσωπικότητα, και αυτό αποτυπωνόταν και στον προφορικό και στο γραπτό του λόγο. Ποτέ δεν έμενε στην επιφάνεια του ζητήματος που πραγματευόταν. Η διεισδυτικότητά του, οι ευφυείς επισημάνσεις του, οι προβληματισμοί που αναδείκνυε, ακόμα και όταν διαφωνούσες μαζί του, δεν μπορούσαν να αποκρύψουν ή να μειώσουν τις εκτιμήσεις αυτές για το βάθος της σκέψης του Παπαρήγα. Τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα, την επίδρασή τους στις εξελίξεις, τα αποτύπωνε έτσι όπως λίγοι μπορούν. Δεν ενδιαφερόταν μόνο γι' αυτά που παρατηρούσε ή κατέγραφε για να μείνουν στην ιστορία. Αυτά έπρεπε να 'ναι δεμένα με τη ζωή και τη δράση των απλών ανθρώπων του μόχθου στην ιστορική κίνησή της, την εξέλιξή της, στη δυναμική της. Στο λόγο του συνυπήρχαν η πολιτική ιστορία, η κοινωνιολογία, η εθνολογία, μαζί με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της στιγμής, όλα ιδωμένα από τη σκοπιά της προοπτικής για την εργατική τάξη και το κίνημά της.

Σήμερα, στον ένα χρόνο από τότε που «έφυγε» για το στερνό του ταξίδι, από τούτη δω τη στήλη του «Ριζοσπάστη» παρουσιάζουμε δύο κεφάλαια («Το κράτος και ο χαρακτήρας του» και «Το τρυφερόν ήμισυ») από την ιστορική μελέτη του Θανάση Παπαρήγα στο Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών, με αφορμή τα 2.500 χρόνια της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, που εκδόθηκε πρόσφατα από τη «Σύγχρονη Εποχή». Τίτλος, «Η αρχαία δουλοκτητική δημοκρατία».
Το κράτος και ο χαρακτήρας του
Στην αρχαία Αθήνα, βλέπουμε καθαρά ένα σημαντικό ιστορικό φαινόμενο: Στις συνθήκες ενός ακόμη χαμηλού επιπέδου ιστορικής εξέλιξης και ενώ ακόμη οι παραδόσεις της πρωτόγονης κοινωνίας, έστω και σαν απλά «ιστορικά ράκη», είναι πολύ ζωντανές, προβάλλει σιγά σιγά και σταθεροποιείται το Κράτος, σαν δημόσιος μηχανισμός κυριαρχίας στην υπηρεσία της κυρίαρχης τάξης ή του συνασπισμού των κυρίαρχων τάξεων.
Ακριβώς, όμως, στην Αθήνα, προβάλλει ανάγλυφα το γεγονός ότι το Κράτος δεν εμφανίζεται ποτέ και πουθενά μόνο του. Προϋπόθεση της εμφάνισής του, όπως ακριβώς στην Αθήνα, είναι η εμφάνιση των κοινωνικών αντιθέσεων που δημιουργεί η συσσώρευση του πλούτου, ακριβέστερα η πρώτησυσσώρευση του πλούτου, δηλαδή η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων που οδηγεί στην κοινωνική διαφοροποίηση και στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Η βάση όλων αυτών είναι οι εμπορευματονομισματικές σχέσεις και η ανταλλαγή. Ετσι, στην αρχαία Αθήνα, βλέπουμε ολοκάθαρα (ήδη οι σύγχρονοι το είχαν διακρίνει) ότι η βαθμιαία τελειοποίηση του κρατικού χαρακτήρα της αθηναϊκής κοινωνίας συμβαδίζει - σε μια αξεχώριστη αλληλεπίδραση - με την τελειοποίηση των εμπορευματικών σχέσεων.
Ενα τέτοιο δείγμα βλέπουμε και στον Θεμιστοκλή. Αυτός προτείνει και επιτυγχάνει μια χαρακτηριστική καινοτομία: Οι Αθηναίοι να καταργήσουν το ως τότε ισχύον καθεστώς της διανομής των προσόδων από τα ορυχεία του Λαυρίου μεταξύ των πολιτών και να αποδώσουν αυτές τις προσόδους σε ειδικό ταμείο για τη ναυπήγηση στόλου. Ετσι, βλέπουμε το χαρακτηριστικό συνδυασμό:
«Ελληνίδων έργα κατ' οίκον». Η αθηναϊκή δημοκρατία δεν εξίσωσε τη γυναίκα...(Κλασικιστική αναπαράσταση του 19ου αι. από τον J. Buhlmann)
- Η πρόοδος των μέσων παραγωγής φέρνει την πρώτη απομάκρυνση του άμεσου παραγωγού από τα μέσα παραγωγής (στις σκληρές και, μάλιστα, επικίνδυνες συνθήκες του ορυχείου του Λαυρίου δε δούλευαν, βέβαια, οι ίδιοι οι Αθηναίοι πολίτες και αυτοί που δούλευαν δε δούλευαν για τον εαυτό τους και δεν έπαιρναν σχεδόν απολύτως τίποτε).
- Η πρώτη αυτή εξέλιξη απαιτεί αφ' εαυτής τη δημιουργία δημοσίων θεσμών καταναγκασμού, που, από τη μια, συγκρατούν και, από την άλλη, οδηγούν τις αντιθέσεις που αυτή δημιουργεί. Ο δημόσιος (δηλαδή ο «κρατικός») στόλος είναι ο μόνος τρόπος συντήρησης και ανάπτυξης του κοινωνικού σώματος, καθώς αποτελεί το κυριότερο μέσο αρπαγής λείας αλλά και ζωντανής λείας (δούλων) μέσω πολέμων και υπεράσπισης των κεκτημένων από αντίπαλους. Ετσι, η παραδοσιακή διανομή (παραλλαγμένη εξέλιξη της πρωτόγονης ίσης διανομής) καταργείται προς όφελος της εμπέδωσης του κρατικού χαρακτήρα της νέας κοινωνίας.
Στην αρχαία Αθήνα, λοιπόν, έχουμε μια κοινωνία στην οικονομική φυσιογνωμία της οποίας κυριαρχούν οι εμπορευματονομισματικές σχέσεις. Ωστόσο, εδώ χρειάζεται μια διευκρίνιση: Πρόκειται για μια αρχέγονη μορφή των σχέσεων αυτών και όχι για μια μορφή ανεπτυγμένη, όπως, ας πούμε, στην καπιταλιστική κοινωνία. Η σχέση είναι κάπως πολύπλοκη διότι, αν, στην αρχαία Αθήνα, το στάδιο των σχέσεων αυτών παραμένει αρχέγονο, επίσης αλήθεια είναι ότι, μέσα στα πλαίσια αυτού του σταδίου, οι σχέσεις αυτές παρουσιάζουν στην αρχαία Αθήνα υψηλό βαθμό ανόδου και τελειοποίησης.

Σε συνάρτηση με αυτό, βλέπουμε να προβάλλει (στην αρχαία Αθήνα, μάλιστα, με κλασική μορφή και ιδιαίτερα έντονα) και μια άλλη αντίθεση της ταξικής κοινωνίας: Η αντίθεση πόλης και χωριού. Καθώς πρόκειται για ένα επίπεδο εξέλιξης συνολικά κατώτερο, το «κατώτερο μέσα στο κατώτερο» πλησιάζει πολύ έντονα το πρωτόγονο παρελθόν. Γι' αυτό, σε συνάρτηση και με τις ιδιαίτερες δυσχέρειες των χερσαίων συγκοινωνιών στην εποχή εκείνη, βλέπουμε την ύπαρξη ενός πλατιού τομέα κλειστής φυσικής οικονομίας. Ετσι, έχουμε:
- Από τη μια μεριά, τον Περικλή, μεσαίο γαιοκτήμονα, για τον οποίο ο Πολύβιος λέει ότι η περιουσία του στηριζόταν στη διάθεση των προϊόντων των κτημάτων του στην αγορά.
- Από την άλλη μεριά, τον Αριστοφάνη, ο οποίος, στους Αχαρνής, εξυμνεί την κλειστή και αυτάρκη ζωή του πρωτόγονου χωριού, «όπου δε λείπει τίποτε και δε χρειάζεται να αγοράσεις τίποτε».
Ενδιαφέρον έχει και το γεγονός ότι ο Αριστοφάνης, με όλη του τη διαυγή και αντιφατικά μεγαλοφυή διεισδυτικότητα, φαίνεται να σχετίζει (και, μάλιστα, πολύ σαφώς) τους πολέμους, τις λεηλασίες και τις καταστροφές που προκαλούν με την «παραβίαση» της αυτάρκειας της κλειστής κοινωνίας που εξυμνεί. Παράλληλα, παρουσιάζει και κάτι που ο ίδιος δε φαίνεται να καταλαβαίνει: Οτι η κοινωνική ζωή που εξυμνεί είναι μια ζωή απλής επιβίωσης, από την οποία τα πολιτιστικά επιτεύγματα της νέας (στην εποχή του Αριστοφάνη της ταξικής) κοινωνίας φαίνονται να απουσιάζουν τελείως ή και να αντιμετωπίζονται με φόβο.
Η αγορά των Αθηναίων
Ταξική κοινωνία και Κράτος σημαίνουν, στην πραγματικότητα, ταξικό χαρακτήρα του Κράτους.Το κράτος της αρχαίας Αθήνας είναι κράτος που θεμελιώνει την κυριαρχία μιας τάξης και υποστηρίζει τα συμφέροντά της.
- Ποιας τάξης; Των μεγάλων εφοπλιστών, των μεγάλων τραπεζιτών, των μεγάλων δουλεμπόρων και δουλοκτητών, των μεσαίων γαιοκτημόνων. Ηδη ο Πλάτων παρατηρεί ότι ο πλούτος δίνει την εξουσία. Αυτό φαίνεται και στη συγκεκριμένη οργάνωση του κράτους. Τα πιο σημαντικά αξιώματα (όπως το σπουδαιότατο για τις αρμοδιότητές του συμβούλιο των 10 στρατηγών) ήταν μεν αιρετά, αλλά χωρίς καμιά αμοιβή. Ετσι, μπορούσαν να τα καταλάβουν μόνο όσοι δεν είχαν βιοτικά προβλήματα. Δεν είναι τυχαίο ότι, με το αξίωμα των στρατηγών, συνδέονται τόσο πολλά πρόσωπα «μεγάλης οικονομικής επιφάνειας» (ο Περικλής, που ήταν - δίκαια - ο πιο διάσημος, ο Νικίας κλπ.). Δεν είναι τυχαίο ότι ο Κίμων προσπάθησε να στερεώσει και να προωθήσει την πολιτική του σταδιοδρομία «με ένα πλούσιο γάμο» κλπ. Ο ταξικός χαρακτήρας του κράτους και, γενικότερα, της κοινωνίας φαίνεται και στον ιδεολογικό τομέα: Ο γνωστός τραγικός Ευριπίδης δέχτηκε άγριες επιθέσεις με την κατηγορία ότι η μητέρα του ήταν «λαχανού», σαν αυτό το έντιμο, απολύτως αναγκαίο και, άλλωστε, πλατιά διαδεδομένο στην αρχαία Αθήνα επάγγελμα να ήταν έγκλημα.
Παράσταση σιδηρουργείου (πάνω) και εργαστηρίου υποδηματοποιού (κάτω) από αμφορείς του 6ου αι. π.Χ.
Μπορούμε, όμως, να περιορίσουμε τη μελέτη της ιστορικής φύσης του αρχαίου αθηναϊκού κράτους στον ταξικό του χαρακτήρα;
Οπωσδήποτε, όχι. Γιατί, στο κράτος αυτό, βλέπουμε όχι μόνο ταξικά αλλά και έντονα καστικάχαρακτηριστικά. Και πρέπει να πούμε ότι οι δυο αυτές ομάδες χαρακτηριστικών καθόλου δεν αλληλοσυμπληρώνονταν. Αντίθετα, αλληλοτέμνονταν.
Τα ελεύθερα πρόσωπα με πλήρη πολιτικά και αστικά δικαιώματα, οι «ελεύθεροι πολίτες», ανήκαν στην ανώτατη και κυρίαρχη κάστα. Δεν ήταν καθόλου ομοιογενείς μεταξύ τους και δεν είχαν καθόλου την ίδια σχέση με τα μέσα παραγωγής. Ανάμεσά τους, μπορούσε κανείς πολύ εύκολα να βρει ένα πλούσιο τραπεζίτη και ένα τελείως αδέκαρο απόκληρο. Εκείνο που ξεχώριζε το σύνολο των ελεύθερων ήταν η από κοινού κατοχή των πολιτικών δικαιωμάτων και η δυνατότητα ανάδειξης στα κρατικά αξιώματα. Ηταν μια κατάσταση, μεταξύ άλλων, κληρονομική, αν και όχι σε ατομική ή οικογενειακή βάση αλλά μόνο με την έννοια της μεταβίβασής της από τους γονείς στα παιδιά στα πλαίσια του συνόλου όλων των ελεύθερων. Αυτό έδειξε και ο νόμος του Περικλή, που όριζε ότι μόνο το παιδί ζεύγους ελεύθερων ήταν ελεύθερο και όχι ζεύγους όπου μόνο ο ένας ήταν ελεύθερος. Ο νόμος αυτός οδήγησε και τον ίδιο τον Περικλή σε μια πολύκροτη και μισοσκανδαλώδη υπόθεση με το γιο του από την Ασπασία, που δεν ήταν Αθηναία.
Αποφασιστικό ρόλο στη διατήρηση της συνοχής των μελών αυτής της κάστας αλλά και στη διατήρηση της ίδιας της κάστας έπαιζε το γεγονός ότι ήταν οι μόνοι που είχαν πρόσβαση και στο δημόσιο ταμείο μέσω κοινωνικών παροχών και άλλων ωφελημάτων.
Εκτός από αυτούς, υπήρχαν και οι μέτοικοι (όρος που εμείς θα μεταφράζαμε «μετανάστες»). Ο ίδιος ο όρος δείχνει ότι επρόκειτο για ανθρώπους που θεωρούνταν ότι είχαν έρθει από αλλού. Η ερμηνεία είναι, ίσως, σωστή αλλά πολλοί την αμφισβητούν. Ολα δείχνουν ότι αυτή η κατηγορία υπήρχε από αρκετά παλιά, πριν ακόμη η Αθήνα αποκτήσει τη φήμη μεγάλου οικονομικού κέντρου. Εκτός αυτού, ανάλογη κατηγορία συναντάμε και στη Σπάρτη, που δεν ήταν τέτοιο κέντρο, αλλά, αργότερα, και στη Ρώμη. Ισως, πρόκειται για φαινόμενο που σχετίζεται με το ίδιο το φαινόμενο της διαδικασίας του σχηματισμού της αρχαίας πόλης. Πάντως, πρέπει να πούμε ότι πολλοί Αθηναίοι μέτοικοι που γνωρίζουμε είχαν βεβαιωμένη ξένη καταγωγή.
Οι μέτοικοι είχαν ιδιοκτησιακά και μερικά αστικά δικαιώματα. Μπορούσαν να κινηθούν στο εμπόριο και στη βιοτεχνία (πράγμα που ξέρουμε ότι πολλοί έκαναν), αλλά δεν μπορούσαν να αγοράσουν γη -ένδειξη της προσπάθειας διατήρησης σε «ημέτερα» χέρια του βασικού κεφαλαίου της εποχής. Οι μέτοικοι δεν είχαν κανένα πολιτικό δικαίωμα και δεν μπορούσαν ούτε να παρασταθούν οι ίδιοι προσωπικά στις δικαστικές τους υποθέσεις. Γι' αυτό μπορούσαν και ήταν υποχρεωμένοι να προσλάβουν έναν ελεύθερο για να τους εκπροσωπεί. Για να μπορούν να μείνουν στην Αθήνα, πλήρωναν ειδικό φόρο. Δεν μπορούσαν ποτέ να γίνουν ελεύθεροι πολίτες. Είναι γνωστό ότι ο γνωστός λογογράφος Λυσίας, που ανήκε σε οικογένεια μετοίκων, δεν έγινε, τελικά, ελεύθερος πολίτης, παρά τις μεγάλες υπηρεσίες που είχε προσφέρει στην Αθήνα.
Τα παιδιά των μετοίκων μπορούσαν να γίνουν ελεύθερα, αν προέρχονταν από γάμο με ελεύθερους, πράγμα που δείχνει ότι, κατ' αρχήν, ο γάμος με ελεύθερους ήταν δυνατός. Μετά το νόμο του Περικλή, οι «μιγάδες» αποκλείονται.
Οι μέτοικοι ασχολούνταν, όπως είπαμε, με τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Φτωχοί μέτοικοι θα πρέπει να ήταν μάλλον κάτι το σπάνιο γιατί, καθώς η θέση τους ήταν ολοφάνερα ταπεινωτική, θα πρέπει να μην είχαν κανένα λόγο να μένουν στην Αθήνα, όπου το να μην είσαι ελεύθερος και να είσαι και φτωχός σήμαινε, κατά κανόνα, να μην έχεις κανένα πόρο ζωής.
Οι μέτοικοι ήταν πολυάριθμοι. Υπολογίζεται ότι, τον 5ο αιώνα, ήταν το 35% του πληθυσμού της πόλης της Αθήνας και τον 4ο αιώνα το 50%.
Καθόλου λίγοι δεν ήταν οι μέτοικοι που είχαν παίξει σοβαρό ρόλο στα αθηναϊκά πράγματα. Ο πολύς Θεμιστοκλής, π.χ., ανήκε σε οικογένεια μετοίκων και η μητέρα του καταγόταν από την Καρία της Μικράς Ασίας. Οι σαφέστατες σχέσεις του με τα στρώματα και τις δυνάμεις του εμποροναυτικού κεφαλαίου εξηγούνται και από τη μετοικιακή του καταγωγή.
Οι σχέσεις της Πολιτείας με τους μετοίκους φαίνεται ότι ακολούθησαν την εξής πορεία: Στη διάρκεια της ανόδου και της παρακμής, οι καστικοί περιορισμοί ήταν, γενικά, χαλαρότεροι και αρκετοί μέτοικοι πήραν ex officio δικαιώματα, με τον πρωτοφανή στόχο της αύξησης του πληθυσμού. Αυτό συνέβη, π.χ., με τις Κλεισθένειες μεταρρυθμίσεις. Αυτό συνέβη και μετά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Αντίθετα, στις συνθήκες της ακμής, η συστηματική προσπάθεια ήταν προσανατολισμένη προς την όσο το δυνατόν πιο δύσκολη «όσμωση» μεταξύ ελεύθερων και μετοίκων. Ο δρακόντειος νόμος του Περικλή, π.χ., ψηφίστηκε ακριβώς στην περίοδο της αποκορύφωσης της ακμής, στο λεγόμενο «Χρυσό Αιώνα». Ο λόγος αυτής της αναντιστοιχίας είναι σχετικός επίσης με τον αριθμό των πολιτών: Στις συνθήκες της μεγάλης ακμής, η ιδιότητα του ελεύθερου σήμαινε μια σειρά πολύ σημαντικών υλικών πλεονεκτημάτων. Πλεονεκτημάτων, που θα μειώνονταν εάν ο αριθμός των ελεύθερων πολιτών αυξανόταν με τη συρροή μετοίκων. Ετσι, ο νόμος αναλάμβανε να τακτοποιήσει την κατάσταση.
Αυτό, μεταξύ άλλων, δείχνει και τα όρια της αρχαίας αθηναϊκής δημοκρατίας, αλλά αυτό είναι ένα θέμα στο οποίο θα αναφερθούμε αλλού.
Τελειώνοντας αυτό το κεφάλαιο, θα αναφέρουμε τα παρακάτω στοιχεία:
α) Η σχέση μεταξύ τάξης και κάστας στην Αρχαία Αθήνα ήταν ένα θέμα πολύπλοκο.
Ενας βαθύπλουτος μέτοικος τοκογλύφος και ένας βαθύπλουτος Αθηναίος τοκογλύφος ανήκαν, αναμφίβολα, στην ίδια τάξη και, μάλιστα, στην κυρίαρχη τάξη. Ωστόσο, η συμμετοχή του μετοίκου στην κυρίαρχη τάξη μειωνόταν σημαντικά και, ως ένα βαθμό, καταργούνταν τελείως λόγω της απουσίας του από την κυρίαρχη κάστα των ελεύθερων και της συνακόλουθης έλλειψης πολιτικών δικαιωμάτων.
Αντίθετα, ένας άπορος ελεύθερος πολίτης δεν ανήκε στην κυρίαρχη τάξη. Ωστόσο, η θέση του άλλαζε πολύ σημαντικά γιατί συμμετείχε, μαζί με το σημαντικότερο τμήμα της κυρίαρχης τάξης, στην κυρίαρχη κάστα, κατέχοντας σημαντικά πολιτικά δικαιώματα και προνόμια, που δε διέθεταν ούτε οι πλουσιότεροι μέτοικοι. Η κατοχή πολιτικών δικαιωμάτων, από την άλλη μεριά, άλλαζε την κοινωνική του θέση και λόγω του «προνομιακού» της χαρακτήρα, αλλά κυρίως γιατί σήμαινε δυνατότητα πρόσβασης στο δημόσιο ταμείο.
Η αρχαία Αθηναϊκή πολιτεία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το ότι δεν μπορεί να υπάρχουν «καθαρές» ταξικές σχέσεις και αντιθέσεις, που δε συμπλέκονται και με ιεραρχικούς, εθιμικούς, τοπικιστικούς και παρόμοιους παράγοντες.
β) Ενώ η νομική κατοχύρωση του ταξικού χαρακτήρα του αρχαίου Αθηναϊκού κράτους (που γινόταν κυρίως μέσω της κωδικοποίησης «ομάδων εισοδημάτων», όπως θα λέγαμε σήμερα) ήταν μάλλον χαλαρή και αποδείχτηκε ανίκανη να αντισταθεί στις πιέσεις, η νομική κατοχύρωση του καστικού χαρακτήρα του αποδείχτηκε πολύ πιο αλύγιστη και ανθεκτική στις αλλαγές.
γ) Η παράδοση - και, προπάντων, η πρακτική - που θέλουν, στην Αθήνα αλλά και στα υπόλοιπα αρχαιοελληνικά κράτη, τον ξένο ουσιαστικά εκτός νόμου, αποτελούν μια διπλή ένδειξη:
  • της «κρατικοποίησης» της πόλης-κράτους
  • του αρχαίου κράτους σαν ακόμη αρχέγονης και ανεξέλικτης βαθμίδας κράτους.
Το τρυφερόν ήμισυ
Ωστόσο, οι μέτοικοι δεν ήταν το μόνο στοιχείο του πληθυσμού που δεν είχε δικαιώματα. Υπήρχε και ένα άλλο στοιχείο: Οι γυναίκες.
Πράγματι, στην Αθήνα, οι γυναίκες, ΟΛΕΣ οι γυναίκες, δεν είχαν κανένα απολύτως πολιτικό δικαίωμα και σχεδόν κανένα αστικό. Μια ελεύθερη (με την πολιτική έννοια) γυναίκα δεν μπορούσε να ψηφίζει ούτε να παίρνει μέρος στις πολιτικές διαδικασίες (να «βουλεύεται», όπως έλεγαν τότε). Τα αστικά της δικαιώματα ήταν πολύ περιορισμένα σε σχέση με του αδελφού, του συζύγου, του πατέρα, του γιου της, και στο βαθμό που η νομική διαδικασία δεν ήταν σαφώς απαγορευτική, το κενό κάλυπτε η κοινωνική σύμβαση.
Υπάρχει, π.χ., το χαρακτηριστικό παράδειγμα του Κίμωνα, τον οποίο, κάποια στιγμή, η σύζυγός του Ισονίκη αποφάσισε να χωρίσει. Σημειώνουμε ότι το αττικό δίκαιο αναγνώριζε το δικαίωμα αίτησης διαζυγίου και στις συζύγους. Ομως, η αίτηση έπρεπε να υποβληθεί, σε κάθε περίπτωση, από τον ίδιο τον ενδιαφερόμενο αυτοπροσώπως. Ο Κίμων, μαθαίνοντας ότι η γυναίκα του πήγαινε να υποβάλει αίτηση διαζυγίου, την πρόλαβε στο δρόμο, την άρπαξε από το χέρι (και, πιθανότατα, από τα μαλλιά) και την έσυρε στη συζυγική οικία όπου ούτε γάτα ούτε ζημιά. Και, όπως μας παραδίδει ο Πλούταρχος, κανείς δε σκέφτηκε να τον εμποδίσει, αφού η γυναίκα ήταν δική του και την έκανε ό,τι ήθελε.
Οι Αθηναίοι ποτέ δεν απαλλάχτηκαν τελείως από κάποιο αίσθημα φόβου απέναντι στις γυναίκες τους. Ασφαλώς, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το πιο φοβερό πράγμα που κατόρθωσε να συλλάβει ο Αριστοφάνης για να «ταρακουνήσει», όπως έλπιζε, τους συμπολίτες του, ήταν μια Εκκλησία του Δήμου από γυναίκες. Οι τελευταίες, για να περάσουν το τέχνασμά τους μεταμφιέζονται σε άνδρες (Εκκλησιάζουσαι). Στο έργο αυτό, οι ακόμη πρόσφατες παραδόσεις της πρωτόγονης ισότητας και οι πραγματικές ανάγκες της νέας, της ταξικής κοινωνίας καταλήγουν, μέσω της ιδιοφυίας του συγγραφέα, σε ένα αποτέλεσμα ακραίας αντιφατικότητας: Ο συγγραφέας μεγαλοφυώς σχετίζει, αν και παρωδιακά, την ισοτιμία των γυναικών και τη σεξουαλική απελευθέρωση με τον κομμουνισμό, τον οποίο απορρίπτει με φρίκη. Παράλληλα, υποστηρίζει την κοινωνία των πλουσίων και των φτωχών, δείχνοντας τις επικίνδυνες αντιφάσεις που περιέχουν οι ουτοπικές κομμουνιστικές θεωρίες. Και όλα αυτά ο σπινθηροβόλος κωμωδιογράφος τα παριστάνει μέσω εκρήξεων πραγματικά γυναικείας κακίας.
Το ίδιο συναίσθημα φόβου, από την αντίθετη άποψη, φαίνεται να δείχνει και η διαβόητηΛυσιστράτη. Εδώ, ο συγγραφέας, στην απόγνωσή του, εναποθέτει όλες τις ελπίδες του στην «παθητική επιθετικότητα», στην πεισματική διαβρωτική ικανότητα των γυναικών.
Στην τραγωδία, ο φόβος είναι γυμνός, χωρίς τα ιλατροτραγικά του καλύμματα. Η παράδοξη διαβεβαίωση του Ευριπίδη στη Μήδεια ότι «καμιά Ελληνίδα δε θα έκανε κάτι τέτοιο» θεωρήθηκε από πολλούς σαν έπαινος προς τις Ελληνίδες. Αυτό ήταν, άραγε, ή μήπως μια προσπάθεια διασκέδασης της τρομακτικής εντύπωσης που θα πρέπει να προκάλεσε στο κοινό αυτή η όντως τρομακτική εκδήλωση γυναικείας ανταρσίας;
Οι αρχαίοι Αθηναίοι -τουλάχιστον συγγραφείς-φαίνονται να είχαν πλήρη συναίσθηση ότι η κατάσταση δεν ήταν πάντα έτσι. Αφθονούσαν, άλλωστε, οι μύθοι που έδειχναν ότι, πριν μερικές γενεές ακόμη, οι γυναίκες είχαν πολιτικά δικαιώματα και η θέση τους ήταν σεβαστή. Από πολύ καιρό έχει παρατηρηθεί ότι, στην αρχαία φιλολογική και λογοτεχνική παράδοση, οι φυσιογνωμίες που πραγματικά ξεχωρίζουν είναι σχεδόν αποκλειστικά γυναικείες. Στην κοινωνική ζωή, στη σφαίρα της τελετουργίας πολύ σαφής είναι η υφέρπουσα πεποίθηση ότι οι πιο σημαντικές ιερουργικές εκδηλώσεις είναι αυτές που γίνονται από γυναίκες, παρ' όλο που η ουσιαστική τους σημασία είναι ασήμαντη. Συνδεδεμένες με αγροτικές ιερουργικές λατρείες, που όλοι θεωρούν πανάρχαιες, είναι απαγορευμένες στους άνδρες, συχνά με ποινή θανάτου. Στις Θεσμοφοριάζουσες, ο Αριστοφάνης αντιστρέφει το θέμα του: Τώρα, ο ήρωάς του ντύνεται γυναίκα, για να κατορθώσει να διεισδύσει στα θεσμοφόρια χωρίς να γίνει αντιληπτός.
Πίσω από όλα αυτά, κρύβεται το ιστορικό γεγονός ότι η άνοδος του πολιτισμού οδηγεί στη σύγκρουση των δύο φύλων και στην υποταγή της γυναίκας. Η ανταλλαγή ενδυμάτων μεταξύ των δύο φύλων, αλλά και άλλα μυθολογικά γεγονότα (γυναικεία ντύθηκε ακόμη και ο «ωκύπους Αχιλλεύς», ενώ πολλά σχόλια είχε προκαλέσει, από την αρχαιότητα κιόλας, η παράδοση της υποταγής του Ηρακλή στην Ομφάλη), στην πραγματικότητα, αντανακλούν την παράδοση μιας εξέλιξης που οι ρίζες της φθάνουν στις ανώτερες φάσεις της πρωτόγονης κοινωνίας: Καθώς η ανάπτυξη των μέσων παραγωγής δυναμώνει τον καταμερισμό εργασίας και, συνεπώς, την κοινωνική διαφοροποίηση, δημιουργώντας, παράλληλα, και το μηχανισμό που, σιγά - σιγά, θα γίνει το Κράτος, η θέση της γυναίκας υπονομεύεται. Μέσα σε μια κοινωνία που γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική, εκείνη προσπαθεί να συγκρατήσει τη θέση αυτή, πράγμα που αποτελεί την πηγή πολλών παραδόσεων, άλλοτε τραγικών και άλλοτε κωμικών.
Σημειώνουμε ότι πρόκειται για γενικό φαινόμενο, που διαπερνά πασιφανέστατα όχι μόνο τον κλασικό αρχαιοελληνικό ή τον αιγαιακό πολιτισμό αλλά τον παγκόσμιο.
Στην αρχαία Αθήνα, πίσω από τη γενική αλλοτρίωση των πολιτικών και άλλων δικαιωμάτων, η ταξική θέση αναμφίβολα βάρυνε πολύ στη θέση των διαφόρων κατηγοριών γυναικών. Στα πιο εύπορα ελεύθερα στρώματα, η υλική άνεση αμβλύνει τις αντιθέσεις των δύο φύλων. Στους κύκλους αυτούς, κυριαρχεί η πλήρης υποταγή της γυναίκας, η ζωή του γυναικωνίτη. Αντίθετα, στα κατώτερα ελεύθερα στρώματα, αυτή η ασφαλιστική δικλείδα παίζει μικρότερο ρόλο. Οπως είπαμε παραπάνω, ο Ευριπίδης είχε κατηγορηθεί ότι η μητέρα του ήταν «λαχανού». Στην κλίμακα της κοινωνίας, αυτό σημαίνει ότι, στη μικρή αγροτική οικονομία, η οικιακή χρήση της γυναικείας εργασίας ήταν πλατιά διαδεδομένη. Το ίδιο θα πρέπει λογικά να συνέβαινε και στους άλλους τομείς όπου απασχολούνταν τα οικονομικά ασθενέστερα ελεύθερα στρώματα. Ετσι, η αρχαία παράδοση μας παρουσιάζει και μια λιγότερο υποτακτική εικόνα. Οι γυναίκες που παρουσιάζει ο Αριστοφάνης (γυναίκες κυρίως «μικροελεύθερων») δε μοιάζουν καθόλου με την εικόνα της γαλήνιας και γλυκομίλητης υποταγμένης συζύγου. Μάλλον μοιάζουν με τίγρεις που παραμονεύουν ως τη στιγμή που θα ορμήσουν στο λαιμό του θύματός τους. Στην οικογένεια του φτωχού Σωκράτη, η ησυχία ήταν κάτι το άγνωστο. Η σύζυγός του Ξανθίππη - που, και αν δεν ήταν, έγινε νευρική - του έψηνε κυριολεκτικά το ψάρι στα χείλη, απαιτώντας από αυτόν να δουλέψει για να ζήσει την οικογένειά του, αντί να περνά τον καιρό του με αφηρημένες φιλοσοφικές συζητήσεις και αναζητήσεις.
Ειδικοί μελετητές έχουν από καιρό επισημάνει ότι, κατά τρανταχτή ειρωνεία της Ιστορίας, υπήρχε μια απροσδόκητη κατηγορία γυναικών που είχε κρατήσει την παλιά αξιοσέβαστη θέση της πρωτόγονης γυναίκας. Και αυτή ήταν ο κύκλος εκείνος των γυναικών (μήπως, άραγε, θα έπρεπε να πούμε «κύκλωμα»;) που κινούνταν στο χώρο που εμείς θα αποκαλούσαμε «αριστοκρατική πορνεία». Ηταν οι λεγόμενες εταίρες. Γυναίκες πλατιών γνωριμιών και σχέσεων παντός είδους, πολύ συχνά αξιόλογης μόρφωσης (ξέρουμε, σε μια κάπως μεταγενέστερη εποχή, για τη σχολή του Επίκουρου, όπου φοιτούσαν διάφορες εταίρες), οι γυναίκες αυτές συγκέντρωναν γύρω τους πραγματικές ανδρικές αυλές, κυρίως από εκείνους που αναζητούσαν - συχνά, με αγωνία - τη γυναικεία συντροφιά έξω από τους ασφυκτικούς τοίχους του πατριαρχικού σπιτιού.
Εδώ, πρέπει να αποκαταστήσουμε και μια ιστορική αδικία. Από τότε κιόλας, ο Περικλής κατηγορήθηκε κατά κόρον για τις σχέσεις του, που άρχισαν όταν ήταν ήδη από χρόνια παντρεμένος και με μεγάλα παιδιά, με την Ασπασία. Μα, ας σκεφτούμε λίγο: Ο Περικλής ήταν μια επιφανής προσωπικότητα, με πλατείς και πολυσχιδείς ορίζοντες και με ολόπλευρη, για την εποχή του, μόρφωση. Πώς θα ήταν δυνατόν να αισθάνεται σαν δική του τη συντροφιά (;) της συζύγου του, μιας συνηθισμένης γυναίκας της τάξης του και της κάστας του, συνεπώς ασύγκριτα κατώτερής του σε όλα όσα τον ενδιέφεραν; Πώς να τον κατηγορήσουμε γιατί αιχμαλωτίστηκε από μια γυναίκα όχι μόνο, σύμφωνα με τις πηγές, πολύ όμορφη αλλά και αρκετά ικανή, ώστε να συζητά μαζί της διπλωματικά θέματα και αρκετά μορφωμένη, ώστε πολλοί να τη θεωρούν σαν τον πραγματικό συγγραφέα τουΕπιταφίου; Αν πιστέψουμε τον Πλούταρχο, «δόξαν είχε το γύναιον επί ρητορική πολλοίς Αθηναίοις ομιλείν». Το πόσο ο ένδοξος πολιτικός του «Χρυσού Αιώνα» είχε ταυτιστεί με «το γύναιον» φαίνεται και από το γεγονός ότι όταν η Ασπασία κατηγορήθηκε για ασέβεια, κατηγορία που θα μπορούσε να επισύρει την ποινή του θανάτου, ο Περικλής δε δίστασε να παρέμβει ο ίδιος για να τη σώσει, «αφείς υπέρ αυτής εις δάκρυα και δεηθείς υπέρ αυτής».
Παράλληλα, ο θόρυβος που ξεσήκωσε η υπόθεση της Ασπασίας φωτίζει και τη θέση των γυναικών και των μετοίκων. Η ανάδειξή της αποτελούσε πράξη περιφρόνησης προς το καθεστώς αποκλεισμού των γυναικών, αλλά και προς το καθεστώς περιθωριοποίησης των μετοίκων (η Ασπασία ήταν από τη Μίλητο της Μικράς Ασίας).
Κλείνοντας αυτό το κεφάλαιο, δεν μπορούμε να μην κάνουμε μια σύγκριση ανάμεσα στα δυο επιφανέστερα κράτη της κλασικής ελληνικής περιόδου, την Αθήνα και τη Σπάρτη, στον τομέα αυτόν.
Στην Αθήνα, μεγάλο οικονομικό, πολιτικό και πνευματικό κέντρο, κέντρο συσσώρευσης μεγάλου πλούτου και έδρα ενός λαμπρού πολιτισμού, η γυναίκα είναι πλήρως αποκλεισμένη από την πολιτική και κοινωνική ζωή.
Στη Σπάρτη, έναν περίπου μισοάγριο καταυλισμό, όπου οι πρωτόγονες παραδόσεις αντέχουν στο χρόνο, όπου οι εμπορευματονομισματικές σχέσεις αργούν πολύ στην ανάπτυξή τους, όπου τα πολιτιστικά επιτεύγματα είναι ασήμαντα (πράγμα, που εξηγεί και το γεγονός ότι η ίδια η πόλη έχει σήμερα πλήρως εξαφανιστεί), η θέση της γυναίκας είναι πολύ ξεχωριστή και η ελευθεροστομία της απέναντι στους άνδρες (πολύ περισσότερο, παρατηρούσαν σκανδαλισμένοι οι Αθηναίοι, στους άνδρες της) είχε από τότε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση.
Το μυστικό βρίσκεται στο γεγονός, που, άλλωστε, πιστοποιείται και από τον «παράλληλο βίο» των δύο κοινωνιών, ότι, με την άνοδο του πολιτισμού, οξύνεται η σύγκρουση των δύο φύλων και παγιώνεται η υποταγή της γυναίκας. Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι η διαμόρφωση και η παγίωση του «σύγχρονου» δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα συνοδεύτηκε όχι από μικρότερη αλλά, αντίθετα, από μεγαλύτερη περιθωριοποίηση των γυναικών.
Η Ιστορία μπορεί, πράγματι, να είναι πολύ σκληρή, καμιά φορά...

Με τον Περικλή και την Ασπασία

Με τον Περικλή και την Ασπασία
Σκίτσο του Φωκίωνα Δημητριάδη
Ενα ταξίδι στην αρχαιότητα σήμερα, για να γνωρίσουμε τον Περικλή που συνέβαλε τα μέγιστα στο να γίνει η Αθήνα πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο του αρχαιοελληνικού κόσμου και να χαρακτηριστεί ο 5ος ως «χρυσός αιώνας». Δεν μπορεί να μιλήσει κανείς για τον Περικλή χωρίς παράλληλη αναφορά στην Ασπασία.
Περικλής, ο πολιτικός
Αρχαίες πηγές τον περιγράφουν ρωμαλέο, κομψό, μεγάλο ρήτορα, επιβλητικό, αδιάφθορο, οικονόμο, διορατικό και με πολλά ψυχικά χαρίσματα. Οι ολιγαρχικοί τον κακολογούσαν. Τον έλεγαν Ολύμπιο Περικλήεπειδή «άστραφτε και βροντούσε και ενθουσίαζε την Ελλάδα», καθώς επίσης επειδή κρατούσε τα όπλα του Δία ενώ αγόρευε και κρεμμυδοκέφαλο ενώ οι κωμωδιογράφοι προσπαθούσαν με τη σάτιρα και την κακογλωσσιά τους να τον κάνουν να χάσει το κύρος του και την αίγλη στα λαϊκά στρώματα. Ο αθηναϊκός λαός όμως δεν τους έδινε σημασία. Καμάρωνε το αρχηγό του και τον τιμούσε. Οταν μιλούσε στην Πνύκα συνάρπαζε τις μάζες με την ευγλωττία του, την τετράγωνη λογική του, τα ατράνταχτα επιχειρήματα, τις καθαρές του σκέψεις. Οι ιδέες του ήταν πάντα δημοκρατικές. Είχε κάτι επιβλητικό. Δίδασκε και έπειθε. Δεν έβριζε τους αντιπάλους του παρά τους αποστόμωνε με τα επιχειρήματά του. Είχε καλή μόρφωση, διάβαζε και συναναστρεφόταν σοφούς και καλλιτέχνες.
Πίνακας του Αλμα Ταντέμα που απεικονίζει τον Περικλή και την Ασπασία στο εργοτάξιο του Παρθενώνα, όπου θαυμάζουν τη ζωφόρο
Η αθηναϊκή δημοκρατία την περίοδο αυτή έγραψε τις πιο λαμπρές σελίδες της. Ηταν ο εκτελεστής της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής του δημοκρατικού κόμματος και μέγας προστάτης των τεχνών, της λογοτεχνίας και των επιστημών, ο βασικός υπεύθυνος για το γεγονός ότι η Αθήνα έγινε το πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο του αρχαίου κόσμου. Επίσης, σε αυτόν οφείλεται η κατασκευή πολλών από τα σημαντικά μνημεία που κοσμούσαν την Αρχαία Αθήνα, με εκείνα της Ακρόπολης να διατηρούν εξέχουσα θέση ανάμεσά τους.
Ο Περικλής δεν τα βρήκε όλα ρόδινα από την αρχή. Πάλεψε για να επικρατήσει και κόπιασε πάρα πολύ για να κάνει πράξη τα σχέδιά του. Οι ολιγαρχικοί πολιτικοί δε σταμάτησαν στιγμή να τον πολεμούν και διανοούμενοι προσκείμενοι στους ολιγαρχικούς αντιπολιτεύονταν μέρα και νύχτα τον Περικλή και το κόμμα του. Ακόμα και οι κωμωδιογράφοι, με σάτιρα, κακογλωσσιά και κουτσομπολιό προσπαθούσαν να τον παρουσιάσουν σαν ψωροφαντασμένο δικτάτορα, λέγαν πως τους λόγους του τους έγραφε η Ασπασία, στο σπίτι του γίνονταν όργια και οι φιλόσοφοι που τον συναναστρέφονταν ήταν άθεοι. Στην πολεμική ενέπλεξαν και την Ασπασία που την έβριζαν με τις πιο χυδαίες λέξεις.
Η Ασπασία μάλιστα το είχε «παρακάνει». Ανακατευόταν στην πολιτική. Κάποτε πήγε και σε δημόσια συγκέντρωση αν και απαγορευόταν στις γυναίκες να παίρνουν μέρος. Ισως και να είπε και τη γνώμη της. Γι' αυτό θεωρήθηκε μέγα σκάνδαλο. Στους δρόμους, στο θέατρο, στην αγορά, παντού η Ασπασία ήταν η ξετσίπωτη, η πόρνη που είχε σπιτωμένες γυναίκες και κορίτσια. Την κατηγόρησαν μέχρι και για αθεΐα και ότι είχε μετατρέψει το σπίτι της σε οίκο ανοχής. Και οι δύο κατηγορίες ήταν σοβαρές και η Ασπασία θα είχε άσχημα μπλεξίματα αν δεν την προστάτευε ο Περικλής. Την αγαπούσε και την εκτιμούσε πάρα πολύ. Ηταν η καλύτερη σύμβουλός του. Ασκησε όλη την επιρροή του και τελικά την έσωσε.
Ασπασία, η εταίρα
Ο Περικλής αγορεύει στο λόφο της Πνύκας (φανταστική σύνθεση του F. Foltz, 19ος αι.)

akg-images
Η διασημότερη γυναίκα της αρχαιότητας. Εταίρα, μετέπειτα σύζυγος τουΠερικλή και εξέχουσα μορφή της αθηναϊκής πνευματικής και πολιτικής ζωής του 5ου αιώνα π.Χ. Δεν ήταν μια κοινή πόρνη. Δεν πουλούσε ο κορμί της. Ηταν 36 ετών όταν γοήτευσε τον Περικλή. Εζησε σε μια εποχή που η πνευματική καλλιέργεια ήταν προνόμιο των ανδρών και η γυναίκα ήταν περιορισμένη στο γυναικωνίτη, αμόρφωτη και απομακρυσμένη από τις κοινωνικές εκδηλώσεις. Σ' αυτή την κοινωνία η Ασπασία διακρίθηκε για την εξυπνάδα, τη μόρφωση, την ευγλωττία και την ομορφιά της και άσκησε τεράστια επίδραση. Στάθηκε πιστή σύντροφος του Περικλή και στις καλές και στις δύσκολες στιγμές της ζωής του. Ο Περικλής κατηγορήθηκε κατά κόρον για τις σχέσεις του - που άρχισαν όταν ήταν ήδη από χρόνια παντρεμένος και με μεγάλα παιδιά - με την Ασπασία. Μα, ας σκεφτούμε λίγο: Ο Περικλής ήταν μια επιφανής προσωπικότητα, με ευρείς και πολυσχιδείς ορίζοντες και με ολόπλευρη, για την εποχή του, μόρφωση. Πώς θα ήταν δυνατόν να αισθάνεται σαν δική του τη συντροφιά (;) της συζύγου του, μιας συνηθισμένης γυναίκας της τάξης του και της κάστας του, συνεπώς ασύγκριτα κατώτερής του σε όλα όσα τον ενδιέφεραν; Πώς να τον κατηγορήσουμε γιατί αιχμαλωτίστηκε από μια γυναίκα όχι μόνο, σύμφωνα με τις πηγές, πολύ όμορφη, αλλά και αρκετά ικανή, ώστε να συζητά μαζί της διπλωματικά θέματα και αρκετά μορφωμένη, ώστε πολλοί να τη θεωρούν σαν τον πραγματικό συγγραφέα του «Επιταφίου»; Της αποδόθηκε η κήρυξη του Πελοποννησιακού Πολέμου από τον Περικλή. Αν πιστέψουμε τον Πλούταρχο, «δόξαν είχε το γύναιον επί ρητορική πολλοίς Αθηναίοις ομιλείν».
«Τώρα οι πικρόστομες για με φήμες θ’ αλλάξουν γλώσσα και η αχώ θ’ αντιλαλήσει: "τιμή στα θηλυκά!"…». Μαρμάρινη προτομή της Ασπασίας, που φέρει επιγραφή με το όνομά της. Ρωμαϊκό αντίγραφο, ελληνιστικού αγάλματος ( Μουσείο του Βατικανού, Ρώμη)
Το πόσο ο ένδοξος πολιτικός του «Χρυσού Αιώνα» είχε ταυτιστεί με «το γύναιον», φαίνεται και από το γεγονός ότι όταν η Ασπασία κατηγορήθηκε για ασέβεια, κατηγορία που θα μπορούσε να επισύρει την ποινή του θανάτου, οΠερικλής δε δίστασε να παρέμβει ο ίδιος για να τη σώσει, «αφείς υπέρ αυτής εις δάκρυα και δεηθείς υπέρ αυτής».
Οταν μετά το θάνατο του Περικλή παντρεύτηκε κάποιον Λυσικλή, προβατέμπορα ταπεινής καταγωγής, αυτός έγινε ο σπουδαιότερος άνδρας της Αθήνας επειδή παντρεύτηκε την Ασπασία.
Οι εταίρες
Ενώ η θέση της παντρεμένης γυναίκας ήταν πολύ κατώτερη του άντρα και στο σπίτι και στην κοινωνία, υπήρχαν γυναίκες που η κοινωνική τους θέση ήταν ισότιμη με του άντρα, οι εταίρες. Απελευθερωμένη από την ανδρική κηδεμονία μπορούσε να συμμετέχει σε συμπόσια, να διαχειρίζεται τα οικονομικά της και να μιλά με τους άνδρες ως ίση προς ίσο. Στην αρχαία Αθήνα ο εταιρισμός ήταν καθεστώς καθιερωμένο και νόμιμο. Και δεν ήταν καθόλου μεμπτό οι παντρεμένοι να συχνάζουν στα σαλόνια της εποχής απολαμβάνοντας και τις χαρές ενός υψηλού πνευματικού επιπέδου που δεν μπορούσε να τους προσφέρει η νόμιμη σύζυγος. Με του κορμιού και του μυαλού τα θέλγητρα ευχαριστούσαν και ξεκούραζαν τους Αθηναίους.
Οι εταίρες - φίλες - διακρίνονταν για τη μόρφωσή τους, την ομορφιά και την κομψότητα. Σήκωσαν τα σκήπτρα της κομψότητας που οι άλλες γυναίκες είχαν αφήσει να πέσουν. Σε αυτές ανήκε η καλλιέργεια των τεχνών, η ψυχαγωγία των πολιτικών και το δικαίωμα να αναμειγνύονται στους πιο σοβαρούς λόγους των φιλοσόφων. Γενικότερα κυριαρχούν με την ευφυία και τη χάρη τους. Οπως έλεγε ένας ρήτορας του 4ου αιώνα: «τις εταίρες τις έχουμε για το θέλγητρο της ζωής, τις παλλακίδες για τις καθημερινές μας σεξουαλικές μας ανάγκες και τις γυναίκες μας για να μας κάνουν γνήσια παιδιά και να φυλάγουν το νοικοκυριό μας». Οι εταίρες - ήταν οι απελευθερωμένες δούλες - πρωτομίλησαν για τα δικαιώματα των γυναικών. «Είχαν τη μόρφωση αλλά και το δικαίωμα της ελευθεροστομίας και μπορούσαν να μιλήσουν για το ξεσκλάβωμα της γυναίκας και την κατάργηση του γυναικωνίτη. Και αυτό έγινε όχι από αίσθημα αλληλεγγύης - οι εταίρες είχαν κάθε λόγο να μη χωνεύουν τις παντρεμένες γυναίκες - μα και από την ανάγκη που είχαν να πάρουν τα δικαιώματα που θα έδιναν την ισοτιμία στα δύο φύλα, κι έτσι δε θα 'χαν κατώτερη θέση στην κοινωνία. Οσο κι αν οι εταίρες καλοζωούσαν και καλοπερνούσαν, κι όσο κι αν ο Περικλής είχε σπιτώσει τη μεγαλύτερη διανοούμενη γυναίκα της εποχής του, την εταίρα Ασπασία, και ο Σωκράτης πήγαινε κάθε μέρα στο σπίτι της εταίρας Θεοδότης, και όλοι οι σοφοί και πολιτικοί σύχναζαν στα σαλόνια, όπως θα λέγαμε σήμερα, των εταίρων, οι "ελεύθερες" αυτές γυναίκες δεν είχαν άλλα δικαιώματα, εξόν από το να πωλούν ελεύθερα το κορμί τους (...) Πολλοί Αθηναίοι περιφρονώντας την παράδοση πήγαιναν στο σπίτι του Περικλή με τις γυναίκες τους, για να ακούσουν την Ασπασία, να διδαχτούν πολλά από την εταίρα, που ήταν ο στόχος της κακογλωσσιάς των ολιγαρχικών, μα και το καμάρι και ο ιδανικός σύντροφος του Περικλή».
Η διάδοση των ονομάτων
Το όνομα Περικλής (< περί- + -κλής < κλέος (= δόξα) - ο ένδοξος, ο φημισμένος) έχει 99 εμφανίσεις (σε δείγμα 51.779 ανδρών) και το Ασπασία (< ασπάσιος < ασπάζομαι - η αγαπητή, η επιθυμητή) 94 εμφανίσεις (σε δείγμα 28.965 γυναικών). Υπάρχει και ο τύπος Ασπα, με μία εμφάνιση στο δείγμα.

Η Ορθοδοξία, το Βυζάντιο και η Δύση

Η Ορθοδοξία, το Βυζάντιο και η Δύση
ο Τηλέμαχος Λουγγής, πρόεδρος του ΚΜΕ, βυζαντινολόγος και διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Θα ήταν, πιστεύω, χρήσιμο για το αντικείμενο που μας απασχολεί να αρχίσω από μια θεμελιακή διευκρίνιση: Δεν πρόκειται εδώ για το θέμα της θρησκείας, δηλαδή της πίστης, αλλά με την υπόσταση και την ιστορική πορεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η πίστη, όπως λέει ο απόστολος Παύλος1, είναι πεποίθηση γι' αυτά που ελπίζουμε ότι θα συμβούν και ταυτόχρονα, βεβαίωση γι' αυτά που δεν μπορούμε να δούμε. Αντίθετα, ο κλήρος γενικά και, στην περίπτωσή μας, ο ορθόδοξος κλήρος, ιδιαίτερα ο επισκοπικός, αποτελεί τμήμα της άρχουσας τάξης, ενώ ο αρχικός σχηματισμός του συνδέεται με τον καταμερισμό της εργασίας ανάμεσα στους ανθρώπους στις προκαπιταλιστικές κοινωνίες. Η Ορθόδοξη Εκκλησία κατάγεται από μια προκαπιταλιστική κοινωνία, το Βυζάντιο, ανδρώθηκε στο Βυζάντιο και στο Βυζάντιο επίσης επιτέλεσε μια συγκεκριμένη εποχή, το 13ο /14ο αιώνα, τον όποιο προοδευτικό της ρόλο. Είναι χαρακτηριστικό το ότι, στα μέρη όπου κυριάρχησε η Ορθόδοξη Εκκλησία, δηλαδή. στην Ανατολική Ευρώπη, εκεί η αστική τάξη αναπτύχθηκε καθυστερημένα, ανάμεσα σε τεράστιες αντινομίες και εκεί ακριβώς όπου κυριαρχούσε η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν έγινε ποτέ μεγάλη αστική επανάσταση κατά το υπόδειγμα της Δύσης, το 17ο, το 18ο και το 19ο αιώνα.
Επισκοπικός και ενοριακός κλήρος
Από την εποχή του Ε. Renan4 είναι γνωστό το ότι το ρωμαϊκό κράτος και η χριστιανική Εκκλησία συμφιλιώθηκαν επί Κωνσταντίνου Α΄ (306-337) διά μέσου των επισκόπων, που ήδη ήταν πανίσχυροι μέσα στην Εκκλησία. Αυτή η απόλυτη εξουσία των επισκόπων ανάμεσα στους χριστιανούς (σύμφωνα με την έκφραση του Jones) συμβαδίζει με την αλματώδη αύξηση της περιουσίας της Εκκλησίας. Σε κάθε πόλη, σε κάθε επαρχία της αυτοκρατορίας, οι επίσκοποι έχουν μιαν αληθινά δεσπόζουσα παρουσίααλλά και περιουσία και στη Νεαρά αρ. 7, που δημοσίευσε ο Ιουστινιανός το 535, διαβάζουμε ότι η Εκκλησία έχει στην κατοχή της πάμπολλα ακίνητα, αγρούς, γεωργούς και ανδράποδα αγροικικά (δούλους)7, δηλαδή οι δούλοι όχι μόνο δεν καταργήθηκαν με την επικράτηση του χριστιανισμού, αλλά πέρασαν σχεδόν αμέσως και στην ιδιοκτησία της Εκκλησίας, όπου επιτελούν υπηρετικές εργασίες.
Την εποχή του Ιουστινιανού, που είναι εποχή παρακμής και πτώσης της αρχαίας παραγωγής που στηριζόταν στην εργασία των δούλων, τα εργαστήρια βιοτεχνίας όπου τώρα εργάζονται ελεύθεροι περνούν επίσης όλο και περισσότερο στην ιδιοκτησία της Εκκλησίας. Η περιουσία της Εκκλησίας έχει ήδη κηρυχτεί αναπαλλοτρίωτη από ένα νόμο του αυτοκράτορα Λέοντα Α΄ (457-474) το 4709 και θωρακίζεται ακόμα περισσότερο από τον Ιουστινιανό με ένα νόμο του 530, όπου διαβάζουμε: Μηδεμίαν του λοιπού γίνεσθαι εκκλησιαστικών πραγμάτων έκδοσιν10 . Αντίθετα από τον επισκοπικό, ο απλός ενοριακός κλήρος αποτελούσε πάντα, σύμφωνα με τη διατύπωση του Ενγκελς, το πληβειακό τμήμα της εκκλησιαστικής ιεραρχίας και, κατά κανόνα, δε συμμετείχε στα πλούτη της11 . Γι' αυτό και ο ενοριακός κλήρος παντού και πάντα βρισκόταν πολύ πιο κοντά στο λαό από ό,τι ο επισκοπικός κλήρος, που ανήκε πάντα στην άρχουσα τάξη.
Η ηγεσία της Εκκλησίας στην ανώτατη κοινωνική βαθμίδα
Ηδη, λοιπόν, από την πρώιμη βυζαντινή εποχή, ξεκαθαρίζεται απόλυτα η ταξική διάρθρωση και διαίρεση της κοινωνίας ως προς τον ηγετικό ρόλο της Εκκλησίας: Στην ύπαιθρο και στις πόλεις δεσπόζει ο θεοφιλέστατος επίσκοπος και, μετά από αυτόν, οι εν τη χώρα πρωτεύοντες12 ή κατά τη διατύπωση ενός άλλου νόμου, ακόμα σαφέστερη, οι εν τοις κτήτορσι πρωτεύοντες13 , δηλαδή οι πρώτοι ανάμεσα στους μεγαλογαιοκτήμονες. Επιπλέον, στο θεοφιλέστατο επίσκοπο κάθε περιοχής πρέπει να απευθύνονται όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη που ανήκουν (εν οιαδήποτε τάξει του βίου) λέει, με τη γνωστή του νομική τυπικότητα ο Ιουστινιάνειος Κώδικας14 , και έτσι έχουμε μια πανηγυρική αναγνώριση της ταξικής δομής της κοινωνίας από τις πηγές, κάτι που οι ιδεαλιστές φιλόσοφοι και ιστορικοί αρνούνταν κατηγορηματικά να παραδεχτούν μέχρι πριν από σχετικά λίγα χρόνια.
Σε αντίθεση, λοιπόν, με την αρχαία κοινωνία, όπου κυρίαρχη παραγωγική δύναμη είναι οι δούλοι και κυρίαρχη ταξική αντίθεση είναι εκείνη ανάμεσα στους δούλους και τους ελεύθερους πολίτες, η μεσαιωνική κοινωνία, όπου η δουλοκτησία παύει να είναι κυρίαρχη παραγωγική δύναμη χωρίς και να καταργείται εντελώς, διακρίνει διαφορετικές κοινωνικές τάξεις ανάμεσα στους ελεύθερους ανθρώπους (μόνο τυπικά ελεύθεροι οι περισσότεροι) και τοποθετεί την ηγεσία της Εκκλησίας στην ανώτατη κοινωνική βαθμίδα, όπου είναι υποχρεωμένοι να ανατρέχουν όλοι οι άνθρωποι ανεξάρτητα από την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκουν. Δεν είναι καθόλου περίεργο, μετά από αυτά, το ότι οι κλασικοί του μαρξισμού θεωρούσαν ότι η εκκλησιαστική ιδιοκτησία αποτελούσε το προπύργιο των παραδοσιακών, δηλαδή μεσαιωνικών, σχέσεων γαιοκτησίας και ότι η πτώση της περιουσίας της Εκκλησίας σημαίνει και πτώση των μεσαιωνικών σχέσεων γαιοκτησίας15. Συμπερασματικά, αποκαλούσαν τον κλήρο φορέα μεσαιωνικής ιδεολογίας16 .
Περιουσία τεραστίων διαστάσεων
Από τον 4ο έως τον 7ο αιώνα, η εκκλησιαστική περιουσία παίρνει τεράστιες διαστάσεις σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή17 . Σύμφωνα με τον ειδωλολάτρη ιστορικό Ζώσιμο, οι μοναχοί από πολύ νωρίς το πολύ μέρος της γης ωκειώσαντο προφάσει του μεταδιδόναι πάντα πτωχοίς, πάντας, ως ειπείν, πτωχούς καταστήσαντες18 . Ιδιαίτερα η μοναστηριακή περιουσία περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό κολόνων καθώς και αρκετούς δούλους19 . Αυτή είναι η κατάσταση, όταν τον 7ο αιώνα, ωριμάζει η κρίση της πρωτοβυζαντινής κοινωνίας σε συνδυασμό με τους τεράστιους εξωτερικούς κινδύνους. Το κράτος βρίσκεται σχεδόν συνεχώς μπροστά σε χρεοκοπία και αναγκάζεται να ζητήσει απεγνωσμένα την οικονομική βοήθεια της Εκκλησίας.
Το 612, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος θα κατάσχει χρήματα και θα επιτάξει πολύτιμα (χρυσά και ασημένια) σκεύη της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης για να μπορέσει να κόψει νόμισμα. Για το περιστατικό αυτό οι πηγές λένε ότι ο Ηράκλειος πήρε χρήματα εν δανείω20, αλλά, καθώς οι εχθροί επιτίθενται από παντού, το δάνειο δε θα αποπληρωθεί και η Εκκλησία θα γίνει πιο προσεκτική στο μέλλον. Οταν, δυο χρόνια αργότερα, οι Πέρσες θα φτάσουν μπροστά στην Αλεξάνδρεια, ο διοικητής Αιγύπτου πατρίκιος και αυγουστάλιος Νικήτας απευθύνεται για χρήματα στον πατριάρχη Ιωάννη επειδή το κράτος βρίσκεται σε άθλια οικονομική κατάσταση, αλλά ο πάμπλουτος πατριάρχης, γνωστός και ως Ιωάννης ο Ελεήμων (613-619), αρνείται να δώσει στον επίγειο καίσαρα αυτά που, σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, ανήκουν στο θεό!21 Ετσι, ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Σωφρόνιος θα παραδώσει στους Αραβες τα Ιεροσόλυμα το 638, έτσι ο πατριάρχης Κύρος θα παραδώσει την Αλεξάνδρεια στους Αραβες το 642.
Οταν ο ισχυρός κοσμικός προστάτης της Εκκλησίας εξασθενεί, όπως συμβαίνει με το βυζαντινό κράτος τον 7ο αιώνα, τότε η Εκκλησία δεν έχει το παραμικρό πρόβλημα να τον αλλάξει με έναν άλλο ισχυρό προστάτη και είναι πασίγνωστα τα σημαντικά προνόμια που απένειμαν οι Αραβες στις εκκλησίες των νεοκατακτημένων περιοχών.

Η «Αυγή» σε αντιΚΚΕ παροξυσμό...

Η «Αυγή» σε αντιΚΚΕ παροξυσμό...




Όλοι αυτοί που πολέμησαν με μίσος τον «902», τώρα υποκρίνονται ότι λυπούνται γιατί το ΚΚΕ δεν έχει πια την οικονομική δυνατότητα να το διατηρήσει άλλο και οδηγήθηκε αναγκαστικά στην πώληση των υποδομών του, προκειμένου να πληρωθούν τα συσσωρευμένα χρέη προς εργαζόμενους και ασφαλιστικά ταμεία. Την ίδια στιγμή, ορισμένοι προκαλούν. Χορεύουν και ασχημονούν. 
Και πάλι πρώτη σέρνει το χορό της διαστρέβλωσης και των συκοφαντικών κατηγοριών η «Αυγή» του ΣΥΡΙΖΑ. Χολή και λάσπη ξερνά και πάλι κατά του ΚΚΕ. Ορισμένοι συντάκτες της βρίσκονται κυριολεκτικά σε αντιΚΚΕ παροξυσμό, έχουν πάρει τέτοια φόρα που γράφουν ό,τι τους κατέβει. Ανάμεσά τους και  ο Γ. Κυρίτσης, ο οποίος τυγχάνει και πανελίστας της εκπομπής Ευαγγελάτου στον ΣΚΑΪ. Ο εν λόγω κύριος έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει το ΚΚΕ ότι, με την  αναγκαστική πώληση των υποδομών του «902» σε ιδιώτη, «νομιμοποιεί την πρακτική της Κυβέρνησης» (!), ότι «το ΚΚΕ αναδεικνύεται σε εμφανή συστημικό κρίκο» (!), ότι «παραδίδει όπλα στον αντίπαλο» και πέρασε στην απέναντι (στη μνημονιακή) πλευρά», ότι «το ΚΚΕ κάνει τα ίδια» με το συγκρότημα του  Αλαφούζου και τον ΔΟΛ του Ψυχάρη!
Κύριοι του ΣΥΡΙΖΑ, αν μπορείτε, συμμαζευτείτε και μην προκαλείτε. 
Το πρόβλημά σας, η εμπάθεια που έχετε κατά του ΚΚΕ, είναι γιατί αυτό δεν κάνει αυτά για τα οποία εσείς το κατηγορείτε. Είναι γιατί αυτό βρίσκεται σταθερά στην απέναντι πλευρά από αυτήν που βρίσκεστε εσείς μαζί με το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Το ΚΚΕ, σε αντίθεση με εσάς, βρίσκεται κόντρα στην ΕΕ και στα μονοπώλια και παλεύει για την ανατροπή της πολιτικής και συνολικά της εξουσίας που τα υπηρετεί. 
Το πρόβλημα –γι’ αυτό και το μένος– όλων των δυνάμεων του συστήματος είναι ότι το ΚΚΕ ούτε φοβάται ούτε εξαγοράζεται και δεν καταθέτει τα όπλα του, που είναι οι θέσεις του, η μόνη πρόταση διεξόδου προς όφελος του λαού που έχει επεξεργαστεί, η πρωτοπόρα δράση του για την ανάκαμψη του λαϊκού κινήματος, για τη λαϊκή συμμαχία.
Αν το ΚΚΕ ήταν «σαν τους άλλους», αν έκανε πολιτική συνδιαλλαγή με το κεφάλαιο και με τους διαφόρους οργανισμούς της ΕΕ, των ΗΠΑ, άλλων ιμπεριαλιστικών κέντρων, τότε τα οικονομικά του δεν θα εξαρτιόνταν από την οικονομική κατάσταση που αντιμετωπίζουν τα μέλη του και ο λαός.         
Όπλο για το σύστημα που γεννά τα μνημόνια και τα βάρβαρα αντιλαϊκά μέτρα αποδεικνύεται ότι είναι οι θέσεις και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ σε νέο ΠΑΣΟΚ των ψεύτικων ελπίδων για το λαό. Το πρόσφατο πανηγυρικό πρωτοσέλιδο του «Βήματος» για τις πιο «νέες» θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τη συνέντευξη Δραγασάκη, δεν εξέπληξε πια κανέναν. Άλλωστε δεν πάει και πολύ καιρός από τις επίσημες συναντήσεις που είχε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ με τους μεγαλοεκδότες - καναλάρχες. Αλήθεια μήπως ξέρουν οι συντάκτες της Αυγής τι συζήτησαν και που κατέληξαν; Το ερώτημα είναι ρητορικό, δεν χρειάζεται να πείτε τίποτα κύριοι. Είναι ολοφάνερο!
902.gr

Απίστευτη αθλιότητα του tvxs.gr με αφορμή τον «902»

Απίστευτη αθλιότητα του tvxs.gr με αφορμή τον «902»


Με αφορμή την πώληση του «902», ο ιστότοπος του δημοσιογράφου Στέλιου Κούλογλου δημοσιεύει στα βασικά του θέματα σήμερα άρθρο με τίτλο "Το ΚΚΕ παραχωρεί τον 902... στο Μέγαρο Μαξίμου;". Σε μια προσπάθεια να προσελκύσει αναγνώστες με έναν "πιασάρικο" τίτλο, το tvxs.gr μπαίνει στο βούρκο της κατασυκοφάντησης του ΚΚΕ, χρησιμοποιώντας επιχειρήματα που μπορεί κανείς να διαβάσει στις σελίδες της «Αυγής» και στις ανακοινώσεις της...Χρυσής Αυγής. 

Κύρια πηγή για το κατάπτυστο άρθρο του tvxs.gr είναι το κείμενο της Αγγέλας Νταρζάνου στην«Αυγή». Το πως κατάφεραν να συνδέσουν το ΚΚΕ με επιχειρηματίες φίλα προσκείμενους στο Μαξίμου, αυτό είναι μια δουλειά που μόνο έμμισθοι δημοσιογραφίσκοι του ΣΥΡΙΖΑ μπορούν να το κάνουν στα υπόγεια της προπαγανδιστικής τους αλητείας.

Η πώληση του «902» αποτέλεσε την ευκαιρία για να βγούν πολλά φίδια απ' τις τρύπες τους. Και πέραν των επίσημων δημοσιογραφικών οργάνων του ΣΥΡΙΖΑ, την ίδια τακτική λάσπης απέναντι στο ΚΚΕ εφαρμόζουν ειδησεογραφικές ιστοσελίδες που - υποτίθεται - πως θεωρούνται πολιτικά ανεξάρτητες. Εδώ γελάνε. Διότι ούτε το tvxs.gr ούτε το Κουτί της Πανδώρας είναι ανεξάρτητες ιστοσελίδες - δημοσιογραφικά παραμάγαζα του ΣΥΡΙΖΑ είναι, έχοντας απλά την σφραγίδα έγκριτων δημοσιογράφων όπως ο Βαξεβάνης και ο Κούλογλου. Σεβαστοί δημοσιογράφοι και οι δύο, αλλά ο αντιΚΚΕδισμός τους βγάζει μάτι απο χιλιόμετρα.

Η σημερινή αθλιότητα του tvxs.gr, με ένα κούφιο-άρθρο (τρανταχτός τίτλος και περιεχόμενο μηδέν) ενάντια στο ΚΚΕ, δείχνει τον πραγματικό τους χαρακτήρα.  
Κουλόγλειος τέχνη της ΣΥΡΙΖΑϊκής δημοσιογραφίας.

Λέμε την αλήθεια όπως πάντα

Λέμε την αλήθεια όπως πάντα

του Παύλου Ρούφα*

Η οπορτουνιστική σοσιαλδημοκρατική «Αυγή» αποφάνθηκε….ο «902» είναι «δεξιά στα fm» και το ΚΚΕ συστημικό κόμμα.

Άλλη ακροδεξιά φυλλάδα, ότι το ΚΚΕ πουλάει τον «902» γιατί δεν υπάρχουν πια τα ρούβλια της Ρωσίας.

Και η Χρυσή Αυγή αναπαράγοντας ακριβώς ό,τι γράφει η «Αυγή» που έκανε copy paste το δημοσίευμα «των Νέων», χαρακτηρίζει το ΚΚΕ καπιταλιστικό κόμμα.

Ουδεμία έκπληξη.

Φυσικά και δεν είναι η πρώτη άλλα ούτε και η τελευταία φορά που ΣΥΡΙΖΑ, Χρυσή Αυγή και συγκροτήματα του αστικού τύπου ομονοούν απέναντι στο ΚΚΕ γιατί απλώς υπακούουν στο ίδιο κέντρο.

Όπως επισήμανε το 19ο συνέδριο του ΚΚΕ:

«Η επίθεση στο ΚΚΕ αλλά και στις δυνάμεις του ταξικά προσανατολισμένου συνδικαλιστικού κινήματος, η οποία σχεδιάστηκε συστηματικά από το 2007, όταν το ΚΚΕ, κατέγραφε άνοδο της πολιτικής του επιρροής (…) πήρε τα εξής χαρακτηριστικά το προηγούμενο διάστημα (…) προσπάθεια εμφάνισης του ΚΚΕ σαν κόμμα “συστημικό”, δεσμευμέ­νο και υποταγμένο στο σύστημα. Η συκοφαντία αυτή γίνεται σε συνδυασμό με τη διάδοση της αντίληψης “όλοι το ίδιο είναι”.

Το αστικό πολιτικό σύστημα είχε βάλει σε εφαρμογή μελετημένο σχέδιο χτυπήματος του ηθικού κύρους του Κόμματος, με επίκεντρο τα οικονομικά του.

Η προβοκάτσια με την εταιρεία “Γερμανός”, η άρνηση του Κόμματος να δημοσιοποιήσει τα ονόματα των ενισχυτών του, οι απολύσεις σε “Τυποεκδοτική” και “902″ αξιοποιήθηκαν, προκειμένου να “τσουβαλιαστεί” στη συνείδηση των εργαζομένων με τα αστικά κόμματα, στη λογική του “όλοι το ίδιο είναι”».

Φυσικά δεν περιμέναμε κάτι διαφορετικό από το κόμμα εκείνο που με χέρια και πόδια στηρίζει την καπιταλιστική ανάπτυξη.

Από το κόμμα εκείνο που στην πρώτη δυσκολία της ταξικής πάλης κατέβασε σύμβολα και πάτησε ιδέες σαν αποτσίγαρα για να μπει στην ιατρική ομάδα αναζωογόνησης του καπιταλισμού.

Ο «902» έδωσε τη μάχη της ενημέρωσης από τη σκοπιά των ταξικών συμφερόντων αταλάντευτα και με τιμιότητα.

Στάθηκε στο πλευρό της εργατικής τάξης, κάλυψε τους αγώνες της.

Αποκάλυψε αυτό που κρύβουν τα αστικά κανάλια.

Αποκάλυψε τον καιροσκοπισμό και την ψευτιά του ΣΥΡΙΖΑ.

Ξεσκέπασε τον ρόλο της Χρυσής Αυγής ως πυγμής του συστήματος.

Αυτά δεν του τα συγχωρούν.

Χωρίς τον «902», και κατ’ επέκταση χωρίς το ΚΚΕ θα μπορούσαν να στέκονται πιο σταθερά, θα μπορούσαν να κοροϊδεύουν το λαό που βασανίζεται από καλύτερες θέσεις.

Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, έχει διακηρυγμένη θέση, που κουρελιάζει τις επιθέσεις φιλίας στο ΚΚΕ και τις φούσκες για συνεργασίες των αριστερών δυνάμεων.

Το ΚΚΕ πρέπει να ηττηθεί μέσα στο κίνημα για να ανοίξει ο δρόμος της συγκρότησης «αριστερής» συμμαχίας.

Να ηττηθεί δηλαδή το ΚΚΕ για να μπορούν οι οπορτουνιστές να κάνουν από καλύτερες θέσεις την θεάρεστη δουλειά τους.

Να μαντρώσουν τον λαό στο μαντρί της καπιταλιστικής διαχείρισης.

Στόχος παλιός και αποτυχημένος.

Είναι βεβαίως φαιδρό να εγκαλεί το ΚΚΕ o ΣΥΡΙΖΑ για συστημικό κόμμα την ίδια ώρα που ορισμένοι από τους πασοκικούς καρεκλοκένταυρους του συστήματος έχουν βρει στέγη στην Κουμουνδούρου και αλωνίζουν εκτοξεύοντας την πασοκική μπόχα και καμαρίλα παντού.

Tην ίδια ώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ παλεύει να δείξει πόσο άξιος διαχειριστής του καπιταλισμού είναι, είναι φαιδρό αλλά και απείρως δύσκολο να απαντήσεις στους υποψήφιους συνομιλητές των βιομηχάνων, στους υπερασπιστές της πολιτικής του Ομπάμα, στους συνδαιτυμόνες των μεγαλοεκδοτών, στους προσεχώς συνεταίρους των ΑΝΕΛ, αλλά και του «διαβόλου», όπως είπε ο Αλέξης Τσίπρας (έχουμε υπόψιν ορισμένους διαβόλους). Διότι όπως έλεγε ο Λένιν πριν από 100 χρόνια, «δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ το χαρακτηριστικό γνώρισμα όλου του σύγχρονου οπορτουνισμού σ’ όλους τους τομείς: την αοριστία του, την ασάφειά του, το ασύλληπτό του. Ο οπορτουνιστής απ’ την ίδια του τη φύση, αποφεύγει πάντα να θέτει ένα ζήτημα συγκεκριμένα και σταράτα, αναζητά τη συνισταμένη, στριφογυρίζει σαν φίδι ανάμεσα σε δυο απόψεις που αλληλοαποκλείονται προσπαθώντας να είναι σύμφωνος και με τις δυο, τις διαφωνίες του τις συνοψίζει σε μικρο – τροποποιήσεις, αμφιβολίες, αθώους κι ευσεβείς πόθους κ.λπ.» («Ένα βήμα μπρος, δυο βήματα πίσω [η κρίση στο κόμμα μας]») (εκδ. Σύγχρονη Εποχή).

Φυσικά δεν θα απολογηθούμε ούτε στην «Αυγή» ούτε στη Χρυσή Αυγή γιατί το ΚΚΕ κάνει αυτή την επιλογή.

Ανοικτά και χωρίς ελιγμούς είπε στο λαό την αλήθεια, ότι ο «902» αντιμετωπίζει οικονομικό άλυτο πρόβλημα και δεν μπορεί να συνεχίσει.

Κάθε κάμερα του «902» που σβήνει, κάθε μικρόφωνο που σταματάει, κάθε φωνή που σιγεί είναι ένα πλήγμα για την εργατική τάξη και το λαϊκό κίνημα.

Όμως η πραγματικότητα είναι αμείλικτη και οι κομμουνιστές ζουν με την πραγματικότητα γιατί θέλουν να την αλλάξουν.

Ποτέ δεν δίστασαν, ποτέ δεν γύρισαν το πρόσωπο στην εύκολη λύση και κυρίως ποτέ δεν υποχώρησαν στις δυσκολίες όπως με χαρακτηριστική άνεση υποχωρεί ο ΣΥΡΙΖΑ.

Οι λόγοι που κλείνει ο σταθμός του ΚΚΕ είναι καθαρά οικονομικοί. Μέχρι και πριν την κρίση, τα έξοδα λειτουργίας του σταθμού βάραιναν κατά 70% το ΚΚΕ και μόνο ένα 30% προέρχονταν από διαφημίσεις. Τα πράγματα έγιναν ακόμα χειρότερα μετά το ξέσπασμα της κρίσης και την πτώση της διαφήμισης κατά 61% σε ό,τι αφορά στον «902». Ως αποτέλεσμα, η συμμετοχή του ΚΚΕ στα έξοδα λειτουργίας του σταθμού εκτοξεύτηκε στο 85%. Τα κόστη αυτά, σε συνδυασμό με τα συσσωρευμένα χρέη του σταθμού και τα γενικότερα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το Κόμμα και δεν τα έχει κρύψει από το λαό, καθιστούσαν αδύνατη τη συνέχιση της λειτουργίας του «902».

Πουλάει την εταιρεία και τις υποδομές της, οι οποίες φτιάχτηκαν με την οικονομική συμβολή χιλιάδων μελών και φίλων του Κόμματος και αποτελούν δική του περιουσία.

Αυτό αναφέρει το ΚΚΕ, απλά και με επαναστατική παρρησία και κυρίως γνωρίζοντας τα σάλια που θα εκτοξεύσουν ναζιστές, οπορτουνιστές και άλλα όντα που ζουν σιτιζόμενα από τα καπιταλιστικά αποθέματα.

Δεν τους έπιασε βεβαίως ο πόνος για το ΚΚΕ.

Ούτε πολύ περισσότερο ο πόνος για το γεγονός ότι ο «902» πάει σε ….μνημονιακά χέρια γιατί από καιρό ο ΣΥΡΙΖΑ είναι με τα μνημόνια και θέλει να τα κάνει καλύτερα για να διευκολύνει με τον καλύτερο τρόπο την καπιταλιστική κερδοφορία έχοντας δεμένο το λαό στη γωνία των «Παπανδρεϊκών» διακηρύξεων του Αλέξη Τσίπρα.

Αυτό που βλέπει ο οπορτουνιστικός- σοσιαλδημοκρατικός εσμός των Πασοκοσυριζαίων της Κουμουνδούρου είναι ότι για ακόμα μία φορά δεν κατάφερε να διαλύσει το ΚΚΕ.

Ότι όσο και αν κοροϊδεύει το λαό που βασανίζεται, υπάρχουν οι κομμουνιστές που τους αποκαλύπτουν σκίζοντας τις χάρτινες λεοντές της αριστεροσύνης που κρύβουν με νομιμοφροσύνη στους καπιταλιστές.

Πρέπει να μάθουν στην Κουμουνδούρου ότι ο «902» λειτούργησε με την προσφορά μελών και φίλων του κόμματος, με την αυταπάρνηση και την ανιδιοτέλεια μπροστά στις αφάνταστες δυσκολίες των τελευταίων χρόνων.

Ότι στάθηκαν όρθιοι απέναντι σε δυσκολίες, σε προβοκάτσιες, σε ατιμίες, σε ψέματα.

Ότι η δουλειά στον «902» ήταν σε άμεση σχέση με τις σπουδαιότερες αξίες που γνώρισε η ανθρωπότητα. Τις κομμουνιστικές αρχές και επιδιώξεις.

Και οι εργαζόμενοι, μέλη και φίλοι του ΚΚΕ, δεν αφήνουν ανοικτούς λογαριασμούς με το κόμμα παρά μόνο έναν.

Ότι σε όποιες συνθήκες, σε όποιες δυσκολίες θα είναι εκεί στην πρώτη γραμμή όπως πάντα έχοντας τη βεβαιότητα του δίκιου και της αναπόφευκτης επαναστατικής αλλαγής της κοινωνίας που θα στείλει τους οπορτουνιστές εκεί που τους έστειλαν οι προλεταριακές επαναστάσεις.

Στο μουσείο της ιστορίας σαν τα παλιά κτήνη της προϊστορίας.

Βεβαίως δεν αναμένουμε από τους οπορτουνιστές να έχουν τέτοιες ευαισθησίες και κυρίως τέτοια στάση απέναντι στις δυσκολίες.

Πάντα συνθηκολόγοι έχουν αποδείξει ποιοι είναι και τι πρεσβεύουν.

«Εγώ (…) τό ξερα τί κάθαρμα ήσουν,

Tί κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα» όπως λέει ο ποιητής.

* ο Παύλος Ρούφας είναι εργαζόμενος στον «902»


Αναρτήθηκε από 

Μαθητές εκτός Εκπαίδευσης και εκπαιδευτικοί στην ανεργία

ΝΕΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Μαθητές εκτός Εκπαίδευσης και εκπαιδευτικοί στην ανεργία
  • Εισάγεται στα Επαγγελματικά Λύκεια ο θεσμός της μαθητείας για παιδιά Β' και Γ' Λυκείου
  • Τέσσερις φορές πανελλαδικές στο Γενικό Λύκειο
Δεκάδες χιλιάδες μαθητές εκτός Εκπαίδευσης και χιλιάδες εκπαιδευτικοί στην ανεργία. Είναι η εικόνα που σκιαγραφούν τα νέα ωρολόγια προγράμματα για το Γυμνάσιο, το Γενικό Λύκειο και τα ΕΠΑΛ όπως διέρρευσαν τις προηγούμενες μέρες από το υπουργείο Παιδείας με «non paper» προς τις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, με στόχο να σφυγμομετρήσουν αντιδράσεις για την πλήρη ευθυγράμμιση του σχολείου με τις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων.
Καταργούνται μαθήματα στο Γυμνάσιο
Με το νέο ωρολόγιο πρόγραμμα καταργείται ως αυτόνομο μάθημα ηΤεχνολογία που διδάσκεται στην Α' και Β' Τάξη του Γυμνασίου καιαντικαθίσταται από ένα θολό μαθητικό πεδίο με τίτλο «Βιωματικές δράσεις - συνθετικές - δημιουργικές - project». Στη συγκεκριμένη ειδικότητα 1.318 εκπαιδευτικοί είχαν οργανικές θέσεις, άρα 1.318 εκπαιδευτικοί μπαίνουν σε καθεστώς διαθεσιμότητας.
Το μάθημα Μουσικής θα διδάσκεται 2 ώρες στην Α' Γυμνασίου και δεν θα διδάσκεται καθόλου στη Β' και Γ' τάξη. Το ίδιο ισχύει και για ταΕικαστικά, με χιλιάδες εκπαιδευτικούς να μένουν άνεργοι. Τόσο τα Εικαστικά όσο και η Μουσική δε εμφανίζονται πλέον διακριτά ως επιστημονικά αντικείμενα, αλλά εμφανίζονται ως«πολιτισμός - πολιτιστικές δραστηριότητες», οδεύοντας προφανώς προς την πλήρη υποβάθμιση και κατάργησή τους, με τη μετατροπή και αυτού του δίωρου της Α' Γυμνασίου σε γενικού πολιτιστικού χαρακτήρα ώρα, που θα μπορεί να διδάσκεται στο μέλλον από οποιονδήποτε.
Παράλληλα, μειώνεται κατά μία ώρα η διδασκαλία στα μαθήματα τηςΒιολογίας, της Φυσικής Αγωγής, της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, της Ιστορίας και της Οικιακής Οικονομίας. Επομένως, χιλιάδες εκπαιδευτικοί θα βγουν ως ...υπεράριθμοι και θα μπουν σε καθεστώς υποχρεωτικής μετάταξης.
Τέσσερις φορές πανελλαδικές στο Γενικό Λύκειο
Οι μαθητές του Λυκείου θα δίνουν τέσσερις φορές πανελλαδικές εξετάσεις μέχρι να περάσουν σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Οι πρώτες τρεις θα είναι από τάξη σε τάξη (από την Α' Λυκείου στη Β', από τη Β' στη Γ', στη Γ' μία για να πάρουν απολυτήριο και μία για να περάσουν στην Ανώτατη Εκπαίδευση). Η συγκεκριμένη εξέλιξη θα διώξει πολλά παιδιά από το σχολείο, καθώς τα περισσότερα δε θα έχουν για να πληρώσουν φροντιστήρια για τέσσερις πανελλαδικές, ενώ μια μεγάλη μερίδα μαθητών σπρώχνονται στα ΕΠΑΛ.
Για τα θέματα των εξετάσεων, από την Α' Λυκείου καθιερώνεται ηΠανελλαδική Τράπεζα θεμάτων (δηλαδή ένα μέρος των ερωτήσεων θα είναι ίδιο για όλη την Ελλάδα). Με αυτόν τον τρόπο αίρεται η παιδαγωγική λειτουργία του εκπαιδευτικού να λαμβάνει κάθε φορά υπόψη τις δυσκολίες και τις αδυναμίες των μαθητών και να διαμορφώνει ανάλογα τα θέματα όπου εξετάζονται οι μαθητές.
Στην Α' Λυκείου προβλέπονται 9 βασικά μαθήματα (Ελληνική Γλώσσα, Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες, Πολιτική Παιδεία, Θρησκευτικά, Ιστορία, Ξένη Γλώσσα, Φυσική Αγωγή και Ερευνητική Εργασία, καθώς και ένα μάθημα επιλογής μεταξύ των Εφαρμογών στην Πληροφορική, Διαχείρισης φυσικών πόρων και Εκφρασης - Πολιτισμός/ Ευρωπαϊκός Πολιτισμός) και το εβδομαδιαίο πρόγραμμα θα είναι συνολικά 35 ωρών.
Στη Β' Λυκείου θα υπάρχουν δύο κατευθύνσεις, το εβδομαδιαίο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει 30 ώρες γενικών μαθημάτων και 5 ώρες στα μαθήματα της κατεύθυνσης.
Στη Γ' Λυκείου θα υπάρχουν τρεις κατευθύνσεις. Το εβδομαδιαίο πρόγραμμα θα περιλαμβάνει 12 ώρες γενικών μαθημάτων και 23 ώρες που θα κατανέμονται μεταξύ των μαθημάτων της κατεύθυνσης.
Στις δύο τελευταίες τάξεις καταργείται το μάθημα Πληροφορικής, που σημαίνει ότι χιλιάδες παιδιά δε θα διδάσκονται Πληροφορική και χιλιάδες εκπαιδευτικοί χάνουν τη δουλειά τους.
Για την εισαγωγή στην Ανώτατη Εκπαίδευση οι μαθητές θα εξετάζονται σε συνολικά τέσσερα μαθήματα (τρία της κατεύθυνσης και Νεοελληνική Γλώσσα).
ΠΑΜΕ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Ανακοίνωση για τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης
Με αφορμή τις εξελίξεις σχετικά με τη μαθητεία στο Λύκειο και την κατάργηση μαθημάτων που θα οδηγήσει εκπαιδευτικούς στην ανεργία, τις πανελλαδικού τύπου εξετάσεις από την πρώτη τάξη του Λυκείου, η Πανελλαδική Γραμματεία του ΠΑΜΕ Εκπαιδευτικών σε ανακοίνωσή της επισημαίνει τα εξής:
«Ούτε στιγμή δεν περιμένει η κυβέρνηση στην υλοποίηση του προγράμματός της για την πλήρη προσαρμογή της Εκπαίδευσης στις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων. Για ακόμα μια φορά μέσα στο καλοκαίρι ανοίγει την πόρτα της ανεργίας για χιλιάδες ακόμα εκπαιδευτικούς μετά τις διαθεσιμότητες των εκπαιδευτικών ΕΠΑΛ!
Το υπουργείο με νέο "non paper" προς τις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης προαναγγέλλει την κατάργηση του μαθήματος της τεχνολογίας και το πετσόκομμα των μαθημάτων της Μουσικής και των Εικαστικών στα γυμνάσια. Προωθείται επίσης και ο εξοστρακισμός των πανελλαδικά εξεταζόμενων Καλλιτεχνικών Μαθημάτων (Ελεύθερο Σχέδιο και Γραμμικό Σχέδιο) και από το Λύκειο, φορτώνονται νέα βάρη στη λαϊκή οικογένεια. Νέες περικοπές ωρών προβλέπονται επίσης στο Γυμνάσιο για τα μαθήματα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, της Βιολογίας, της Ιστορίας, της Γυμναστικής και της Οικιακής Οικονομίας.
Τα σχέδιά τους δεν είναι καινούρια! Ολες οι αποφάσεις της ΕΕ των τελευταίων δεκαετιών μιλούν για ένα μικρό και ευέλικτο κράτος που θα υπηρετεί την ανταγωνιστικότητα. Αυτό το σχολείο τους εξυπηρετεί. Τα μέτρα αυτά είναι μονόδρομος για να επιβιώσουν τα ευρωπαϊκά μονοπώλια στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Με φτηνή και ελαστική εργασία! Με μαθητές αυριανούς δούλους του 21ου αιώνα! Γι' αυτό ακόμα και τα πετσοκομμένα και συρρικνωμένα μαθήματα πολιτισμού δεν έχουν θέση στο σχολείο της αγοράς και των χορηγών. Η ολόπλευρη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων είναι εμπόδιο για τα επιχειρηματικά τους κέρδη!
Στόχος τους είναι η μεγάλη πλειοψηφία της νεολαίας να οδηγηθεί στις μυλόπετρες του "Νέου Τεχνολογικού Λυκείου". Σχεδιάζουν πανελλαδικού τύπου εξετάσεις από την πρώτη τάξη του Γενικού Λυκείου βάζοντας νέα εμπόδια στα παιδιά της εργατικής τάξης που τα όνειρά τους εδώ και χρόνια συνθλίβονται από τη φτώχεια, την ανεργία και την κρίση που το σύστημά τους προκαλεί!
Αποσπασματικές γνώσεις - πρόσκαιρες δεξιότητες χρήσιμες στο κεφάλαιο - απλήρωτη εργασία ανηλίκων. Αυτό είναι το τρίπτυχο του νέου τεχνολογικού λυκείου.
Αρκεί να αναφέρουμε ενδεικτικά ότι με βάση τα σχέδια του υπουργείου, μέσα στην 9μηνη μαθητεία που θα εφαρμοστεί για τις δύο τελευταίες τάξεις του λυκείου οι ανήλικοι μαθητευόμενοι θα προσφέρουν πάνω από 700 ώρες τζάμπα εργασίας με την ευγενική χορηγία του υπουργείου Παιδείας. Αυτό φωνάζουν εδώ και καιρό στους δρόμους αγωνιστές σπουδαστές των ΙΕΚ: "Προσφέρουμε κατάρτιση και τζάμπα εργασία και μετά μας ρίχνουνε ξανά στην ανεργία".
Η βαρβαρότητα δεν θα έχει τέλος όσο ο λαός δεν στρέψει τα βέλη του ενάντια σε αυτούς που θησαυρίζουν από την εργασία του. Καμία αναμονή - αυταπάτη ότι μέσα σ' αυτόν τον αντιλαϊκό ορυμαγδό κάποιοι μπορεί να τη γλιτώσουμε, ότι "...λίγα μέτρα απομένουν ακόμα και τελειώσαμε".
Τα σωματεία των εκπαιδευτικών, οι σύλλογοι γονέων, τα μαθητικά συμβούλια μαζί με τα συνδικάτα και τις λαϊκές επιτροπές να πάρουν πρωτοβουλίες, να αναλάβουν δράση.
Καμία απόλυση. Μόνιμη και σταθερή δουλειά για όλους. Κανένα παιδί έξω από τα σχολεία. Οχι στο σχολείο της τζάμπα εργασίας. Αποκλειστικά δημόσιο και δωρεάν ενιαίο 12χρονο σχολείο. Μεταλυκειακή τεχνική εκπαίδευση. Παλεύουμε για το σχολείο των λαϊκών αναγκών, για την κοινωνία που ο λαός θα είναι κυρίαρχος του πλούτου που παράγει».
Τζάμπα εργασία μέσω της μαθητείας
Από τα 16 στην εκμετάλλευση και στην απλήρωτη εργασία δίχως δικαιώματα σπρώχνει το υπουργείο Παιδείας δεκάδες χιλιάδες ανήλικα παιδιά, μαθητές των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑΛ), όπως επιβεβαιώνεται και από το ωρολόγιο πρόγραμμα. Ετσι, κάθε μαθητής των ΕΠΑΛ για να πάρει το απολυτήριο είναι υποχρεωμένος να ενταχθεί στη μαθητεία. Ουσιαστικά να δουλέψει τζάμπα περίπου 11 ώρες την εβδομάδα σε επιχειρήσεις. Στη Β' και τη Γ' Λυκείου από τις 35 εβδομαδιαίες ώρες οι 22 θα είναι σε μαθήματα ειδικότητας και από αυτές οι μισές σε επιχειρήσεις...
Η μαθητεία θα διαρκεί 9 μήνες στις δύο τελευταίες τάξεις με εφήβους να προσφέρουν πάνω από 700 ώρες τζάμπα εργασίας!
Τα αντικείμενα των ειδικοτήτων θα διαμορφωθούν, όπως επανειλημμένα έχει ειπωθεί εκ μέρους του υπουργείου, με βάση τις ανάγκες των επιχειρήσεων και κάθε φορά που θα αλλάζει το αντικείμενο θα αλλάζει και ο εκπαιδευτικός, ο οποίος θα εργάζεται με μορφές ελαστικής απασχόλησης. Ενώ με τον όρο «προαιρετικό» στην ουσία επιβάλλεται 4ο έτος(«μεταδευτεροβάθμιος κύκλος σπουδών») που οι μαθητές θα πρέπει να τον παρακολουθήσουν αν θέλουν να πάρουν το πτυχίο πιστοποίησης των γνώσεών τους.
Μεταφέρουμε την πείρα της «μαθητείας» από τα ΙΕΚ, όπου οι σπουδαστές κατά τη διάρκεια της «μαθητείας» χρησιμοποιούνται ως φτηνό εργατικό δυναμικό (με μισθό 300 ευρώ μεικτά), δεν επιμορφώνονται ουσιαστικά και σε βάθος στο αντικείμενο που σπουδάζουν, κάνουν τη «λάντζα», κι όποιος δε δέχεται τους όρους εργασίας δεν παίρνει το πολυπόθητο πιστοποιητικό πρακτικής άσκησης. Ενώ στο πρόγραμμα «μαθητεία για αποφοίτους των ΕΠΑΛ» που είχε εξαγγείλει το υπουργείο Παιδείας οι εργοδότες απαλλάσσονταν ακόμη και από το ασφάλιστρο, αφού το υπουργείο ασφάλιζε τους μαθητευόμενους μόνο για την περίπτωση «ατυχήματος» κι αν ο μαθητευόμενος αποχωρούσε από τη μαθητεία πριν συμπληρωθεί ένα ελάχιστο διάστημα 2 μηνών, δε θα έπαιρνε ούτε τα 300 ευρώ. Αρα πάλι χιλιάδες παιδιά θα αναγκαστούν να διακόψουν το σχολείο.

TOP READ