20 Αυγ 2012

Το "μεγαααάλο" Eλληνικό Δημόσιο


Το "μεγαααάλο" Eλληνικό Δημόσιο


ΣΕΡΙΦΟΣ Ενα εργατικό Κιλελέρ η απεργία των μεταλλωρύχων στα 1916


ΣΕΡΙΦΟΣ
Ενα εργατικό Κιλελέρ η απεργία των μεταλλωρύχων στα 1916
Ο πρώτος νεκρός της απεργίας της Σερίφου, ο νεόνυμφος Θεμιστοκλής Κουζούπης
Η Σέριφος είναι το τρίτο από τον Πειραιά νησί των Δυτικών Κυκλάδων, μετά την Κέα και την Κύθνο. Στη δυτική πλευρά του νησιού έχει διαδραματιστεί, στις αρχές του περασμένου αιώνα, ένα από τα πιο πρώιμα και πιο δραματικά επεισόδια στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος: Η αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων του 1916, μια απεργία που εξελίχθηκε σε ανοιχτή ταξική σύγκρουση, με τέσσερις νεκρούς από την πλευρά των απεργών, αλλά και δύο νεκρούς χωροφύλακες.
Η μεταλλευτική δραστηριότητα στη Σέριφο είναι πανάρχαιη, συνεχίζεται κατά τη διάρκεια της Ρωμαιοκρατίας. Φαίνεται ότι τα μεταλλεία λειτουργούσαν διαρκώς, με τη χρησιμοποίηση εκτεταμένης δουλικής εργασίας, όπως και κατά τη διάρκεια της - ιδιότυπης, στα νησιά των Κυκλάδων - Βενετοκρατίας (1208 - 1537).
Ουσιαστικά, η ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου ξεκινά κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Από τη συγκρότηση ακόμη του ελληνικού κράτους, πολλοί κεφαλαιούχοι ενδιαφέρθηκαν να αποκτήσουν άδεια εξόρυξης μεταλλευμάτων, σε πολλές περιοχές του νεοσύστατου κράτους. Η πρώτη άδεια εκμετάλλευσης των μεταλλείων της Σερίφου δόθηκε το 1869, με βασιλικό διάταγμα του Οθωνα στην «Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία», για την εξόρυξη και εκμετάλλευση μαγνητικού και ανθρακικού σιδήρου. Η εταιρία ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλλει ετησίως 3 λεπτά φόρο ανά τόνο, για κάθε ένα από τα παραχωρημένα στρέμματα, φόρο καθαρού εισοδήματος που προσδιοριζόταν κάθε χρόνο από το φορολογικό νόμο και μέρισμα 5 τοις χιλίοις στους ιδιοκτήτες των μεταλλοφόρων κτημάτων. Μετά από αλλεπάλληλες εκδόσεις αδειών σε ιδιώτες, για την εξόρυξη ποικίλων μεταλλευμάτων και την κακή διαχείριση από την πλευρά των εργολάβων, που οδήγησε την εταιρία στα πρόθυρα της πτώχευσης, το 1880, τα μεταλλεία περιήλθαν στη γαλλική μεταλλευτική εταιρία του Λαυρίου. Η νέα εταιρία ονομάστηκε «Σέριφος - Σπηλιαζέζα», δραστηριοποιήθηκε για τρία χρόνια και το 1883 διέκοψε, με σοβαρές ζημιές, τη λειτουργία της.
Κωνσταντίνος Σπέρας
Νέα, σημαντική περίοδος για την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Σερίφου (κυρίως του σιδηρομεταλλεύματος) ξεκινά το 1885, με την εμφάνιση στο νησί ενός ικανότατου τυχοδιώκτη, του γερμανού μεταλλειολόγου Αιμίλιου Γρόμαν, ο οποίος συνεβλήθη με την εταιρία «Σέριφος - Σπηλιαζέζα» και ανέλαβε εργολαβικά την εξόρυξη.
Ο αδίστακτος Γερμανός αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα πραγματοποίησης συσσώρευσης, χωρίς ο ίδιος να καταβάλει το παραμικρό αρχικό κεφάλαιο. Ο Γρόμαν πειθανάγκαζε τους ιδιοκτήτες των - μικρών έως νανωδών - κλήρων, να του εκχωρούν τα χωράφια τους, χωρίς να τους αποδίδει το νόμιμο μέρισμα και εξαναγκάζοντάς τους να δουλεύουν στην εξόρυξη με γλίσχρο μεροκάματο. Σε μια επίδειξη «φιλάνθρωπου» πνεύματος απέναντι στους άθλια πληρωμένους εργάτες του, ίδρυσε δημοτικό σχολείο στο Μέγα Λειβάδι (όπου και η έδρα της επιχείρησης) και ένα υποτυπώδες νοσοκομείο στο κοντινό Μέγα Χωριό. Το προσωπικό, βέβαια, των ιδρυμάτων αυτών, πληρωνόταν από τους ίδιους τους εργάτες.
Επί των ημερών του πρεσβύτερου Γρόμαν, ο οποίος πέθανε το 1906, εξορύχθηκαν 2.800.000 τόνοι σιδηρομεταλλεύματος. Στη Σέριφο, προσέφευγαν, για να δουλέψουν στα μεταλλεία, νησιώτες από τα γύρω νησιά, αλλά και από την απέναντι πελοποννησιακή ακτή. Τα επώνυμα «Πελοποννήσιος» και «Μονεμβάσιος», που επιχωριάζουν στη Σέριφο, μαρτυρούν τη μακρινή καταγωγή αυτών που τα φέρουν.
Νησί προλεταρίων
Η άγονη Σέριφος δεν υπήρξε ποτέ νησί αλιέων, εμπόρων και καπεταναίων, όπως ήταν για παράδειγμα η γειτονική Σίφνος. Το 19ο αιώνα, μετατράπηκε σε κάτι πολύ σπάνιο για τον ελλαδικό χώρο: Σε νησί προλετάριων. Παρατηρείται μία σημαντική, για τα πληθυσμιακά δεδομένα του νησιού, συγκέντρωση της εργατικής τάξης. Ο πληθυσμός, από 2.134 κατοίκους το 1880, ανεβαίνει στους 4.000 το 1912. Η συγκέντρωση αυτή αποτυπώνεται και στην οικιστική φυσιογνωμία του νησιού: Τα κυβόσχημα, λευκά σπίτια της Χώρας, τυπικά κυκλαδίτικα με την πρώτη ματιά, κρύβουν μια ιδιαιτερότητα: Για να περάσεις στο δεύτερο δωμάτιο του ίδιου σπιτιού (συνήθως αυτά αποτελούνται από ένα υπνοδωμάτιο και μια κουζίνα, όπου συγκεντρώνεται η οικογένεια), πρέπει να βγεις στο δρόμο και να μπεις από άλλη πόρτα. Οι εργάτες, που έρχονταν από άλλες περιοχές, έχτιζαν πρώτα ένα δωμάτιο για να μείνουν, και, αργότερα, όταν έφερναν όλη τους την οικογένεια, έχτιζαν και το δεύτερο, όπως και όπου μπορούσαν.
Εργάτες μεταλλωρύχοι στο χώρο δουλιάς τους, στις αρχές του περασμένου αιώνα
Υπήρχαν (μερικά ερείπια έχουν σωθεί μέχρι σήμερα) κοντά στις περιοχές όπου γινόταν η εξόρυξη, σπίτια - τρώγλες που κατασκεύαζε η εταιρία για τους εργάτες. Παρά τη «φιλάνθρωπη» διαχείριση του πρεσβύτερου Γρόμαν, οι συνθήκες ζωής και εργασίας ήταν θλιβερές. Γλίσχρα μεροκάματα, άθλιες συνθήκες υγιεινής, 20ωρη (!) πολλές φορές δουλιά, μέσα στις στοές, από τις οποίες είχαν αφαιρεθεί τα υποστυλώματα! Σε μια στοά μήκους 3 χλμ. που ενώνει τους δύο βασικούς τόπους εξόρυξης, το Μέγα Λειβάδι και τον Κουταλά, φημολογείται (αλλά δυστυχώς, τα στοιχεία είναι ατεκμηρίωτα, λόγω της ελλιπούς έρευνας) ότι έχουν βρει το θάνατο πάνω από 3.000 εργάτες!
Δυστυχώς, πάρα πολλές είναι οι αδιερεύνητες πλευρές των δραστηριοτήτων της εταιρίας. Μία από αυτές αφορά και το για πού προοριζόταν το μετάλλευμα. Θρυλείται ότι, μεγάλο τουλάχιστον μέρος του, εξαγόταν προς τη Γερμανία και ότι προοριζόταν για τη γερμανική πολεμική βιομηχανία. Η αλήθεια είναι ότι στα υπόγεια της ερειπωμένης πια έδρας της διοίκησης των μεταλλείων, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από γερμανικά εγχειρίδια πολέμου. «Από τα σπλάχνα του νησιού μας, βγήκε το γερμανικό μέταλλο δύο παγκοσμίων πολέμων», λένε οι γέροι Σερφιώτες: πολλοί από αυτούς, έχουν προλάβει να δουλέψουν στα μεταλλεία και πάσχουν από ασθένειες των πνευμόνων - κληρονομιά της δουλιάς τους στα έγκατα της γης.
Οι ήδη άθλιες συνθήκες ζωής των μεταλλωρύχων της Σερίφου, επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο με την ανάληψη της εργολαβίας των μεταλλείων από το νεότερο Γρόμαν, τον Γεώργιο, που διαδέχτηκε τον πατέρα του το 1906. Οι Γρόμαν είχαν, επίσης, κατορθώσει να ελέγχουν πολιτικά το νησί, έχοντας δημιουργήσει στο πλάι τους μια ομάδα πιστών τους υπαλλήλων, που λειτουργούσαν ως επιστάτες και μαγκουροφόροι πραιτοριανοί. Αλλά και λόγιοι, «εγγράμματοι», τουλάχιστον υπάλληλοί τους, φαίνεται ότι έκαναν κάθε προσπάθεια να διαμορφώσουν την εικόνα ενός «εργοδότη - πατερούλη», που νοιάζεται και φροντίζει τους «εργάτες - παιδιά του». Από αυτή την άποψη, είναι χαρακτηριστικά όσα γράφει ο Εμμανουήλ Γ. Ανδρόνικος, διευθυντής της «Γρωμαννείου Σχολής» (του σχολείου που λειτουργούσε στο Μέγα Λειβάδι), για να εξυμνήσει τους «μεγάλους ευεργέτες»: «Ολοι» - σ.σ. εννοεί τους εργάτες - «ζουν με ζηλευτή αρμονία και άνεση, διότι βρίσκονται κάτω από την προστασία και βρίσκουν θαλπωρή και καταφύγιο, στο παρελθόν μεν από τον αείμνηστο πατέρα (Αιμίλιο Γρώμμαν), σήμερα δε από τον πολυαγαπημένο του γιο (το Γεώργιο), όπως ακριβώς ένα μεγάλο και ψηλό δέντρο που φυτρώνει στη μέση της ερήμου».
Το παραπάνω κείμενο είναι γραμμένο στα 1906. Δέκα χρόνια μετά, να πώς περιγράφει, σε μάλλον ήπιο και υπηρεσιακό ύφος, πλευρές των συνθηκών ζωής των μεταλλωρύχων, το υπόμνημα του νεοσυσταθέντος σωματείου τους, προς το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας:
«(...) εις το βασίλειον Σερίφου, αι ώραι εργασίας είναι κανονισμέναι από της Ανατολής μέχρι της δύσεως ηλίου, με διακοπή μιας ώρας κατά τους χειμερινούς μήνας, και 2 έως 2 1/2 κατά τους θερινούς, ήτοι 9 - 12». Και παρακάτω:
«Ασφάλεια καμία δεν υπάρχει μεταξύ των εργατών μεταλλωρύχων διότι η εταιρεία με τον σκοπόν να καρπωθεί κέρδη εύκολα από δύο μηνών διέταξε κι κρημνίζονται οι στύλοι μεταλλεύματος οίτινες μένουν προς στήριξη των στοών κατά τους κανόνες της μηχανικής. (...) Υποχρεούμεθα να καταβάλλωμεν 2% επί των ημερομισθίων μας διά το ταμείον αλληλοβοήθειάς μας, αλλά κανείς εργάτης δεν ηξεύρει τι ποσόν συνάζεται πού κατατίθεται και ποίος το διαχειρίζεται. Μόνον ιατρική περίθαλψις και τα στοιχειώδη φάρμακα τους παρέχονται και όχι πάντοτε».
Η ίδρυση του σωματείου
Το 1916, είναι μία χρονιά «στο μάτι του κυκλώνα», τόσο για τα εν γένει πολιτικά πράγματα της Ελλάδας, όσο και για την ανέλιξη του εργατικού και σοσιαλιστικού κινήματος. Είναι η χρονιά της κορύφωσης της σύγκρουσης ανάμεσα στις μερίδες της ελληνικής αστικής τάξης για το αν θα βγει η Ελλάδα ή όχι στον πόλεμο. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων επιδιώκει την έξοδο της χώρας στον πόλεμο, στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ, ενώ οι βασιλικοί προκρίνουν την ευμενή, προς τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες, ουδετερότητα. Πιέσεις ασκούνται και από τις δύο εμπόλεμες πλευρές, ενώ στην ουσία υπάρχουν δύο κυβερνήσεις: Η βασιλική της Αθήνας και η φιλοβενιζελική της «Εθνικής Αμυνας» στη Θεσσαλονίκη.
Η στάση απέναντι στον πόλεμο αποτελεί κομβικό ζήτημα και για το αδύναμο και κατακερματισμένο ακόμη σοσιαλιστικό κίνημα στην Ελλάδα, που, ωστόσο, μπαίνει σιγά - σιγά, στο δρόμο της ενοποίησής του και της αποσαφήνισης της φυσιογνωμίας του. Βέβαια, η ιδεολογική διαπάλη που αναπτύσσεται ανάμεσα στους διάφορους σοσιαλιστικούς ομίλους και τις οργανώσεις δεν μπορεί, αντικειμενικά, να έχει την αντανάκλασή της στο μικρό νησί των Κυκλάδων. Εκείνο όμως που αποτυπώνεται, τη χρονιά αυτή, στη συνείδηση και στις δραστηριότητες των κατοίκων του είναι η ένταση της ταξικής αγανάκτησης. Αυθόρμητη στην αρχή, ωριμάζει και αποκρυσταλλώνεται στη δημιουργία σωματείου «εργατών μεταλλευτών», στις 24 Ιουλίου. Η τρίτη παράγραφος του 2ου άρθρου, ορίζει, μεταξύ άλλων, ως σκοπό του σωματείου, τα ακόλουθα:
«Η αλληλεγγύη με τους οργανωμένους εργάτας όλης της Ελλάδος και όλου του κόσμου, διά την άμυνα υπέρ των εργατικών δικαίων και την καταπολέμηση της εκμεταλλεύσεως από το κεφάλαιον, με τελικόν σκοπόν να δημοσιοποιηθούν τα μέσα παραγωγής να γίνουν τα εκ της εργασίας αγαθά αποκλειστική απόλαυσις των παραγωγών των και να παύσει η εκμετάλλευσις του ανθρώπου από τον όμοιόν του».
Στη συγκρότηση του σωματείου των μεταλλωρύχων συντέλεσε ουσιαστικά ο Κωνσταντίνος Σπέρας, ικανός συνδικαλιστής και μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Πειραιά (Σερφιώτης στην καταγωγή). Ωστόσο, ο ρόλος του δεν είναι καθαρός: γενικά, χαρακτηρίζεται ως «αναρχοσυνδικαλιστής». Ηταν κάθετα αντίθετος με τη δημιουργία πολιτικού κόμματος που θα έπαιζε καθοδηγητικό ρόλο για το προλεταριάτο και, παρ' όλο που συμμετείχε στο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το 1918, στην ουσία διαφώνησε με τη συγκρότησή του και διαγράφτηκε στο 2ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, το 1920. Η στάση του, στην απεργία που ακολούθησε, ήταν αρκετά συμβιβαστική, αλλά και - για λόγους που θα δούμε αμέσως παρακάτω - ύποπτη για εξυπηρέτηση σκοπών αλλότριων από εκείνους της εργατικής τάξης.
Η πρώτη οργανωμένη δράση οδηγεί στην απεργία
Το σωματείο των μεταλλωρύχων της Σερίφου συγκροτήθηκε, πάντως, με άμεσο στόχο και αίτημα τον περιορισμό των αυθαιρεσιών του Γρόμαν, την καθιέρωση του 8ωρου, την αύξηση των ημερομισθίων και τη λήψη μέτρων προστασίας. Στις 7 Αυγούστου του 1916, και μετά από σειρά υπομνημάτων προς τα αρμόδια υπουργεία, ξεσπά η απεργία. Οι μεταλλωρύχοι αρνούνται να φορτώσουν το ανδριώτικο πλοίο «Μανούσι», που ήρθε να παραλάβει σιδηρομετάλλευμα, για τη Γερμανία, όπως ισχυρίζονται οι ίδιοι, για τη Γλασκώβη, όπως λένε οι εκπρόσωποι της εταιρίας. Στις 21 Αυγούστου, φτάνουν στη Σέριφο 10 (κατ' άλλους 12) χωροφύλακες, με επικεφαλής τον υπομοίραρχο Χρυσάνθου, άνθρωπο εντελώς χαρακτηριστικό του επαγγέλματός του, με την εντολή να καταπνίξουν την απεργία. Ο Χρυσάνθου βιαιοπραγεί εναντίον των πάντων, σε όλη την πορεία του αποσπάσματος από το λιμάνι του νησιού στο Μέγα Λειβάδι, ενώ φυλακίζει την ηγεσία του σωματείου - ανάμεσά τους και τον Σπέρα. Ο χώρος της απεργίας και της συγκέντρωσης των εργατών είναι η κλειστή παραλία του Μεγάλου Λειβαδιού: δεξιά, καθώς κοιτάζουμε τη θάλασσα, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις εξόρυξης και η γέφυρα φόρτωσης, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι εργάτες. Αριστερά, βρίσκεται το κτίριο της διοίκησης των μεταλλείων. Το απόσπασμα της χωροφυλακής δίνει προθεσμία 5 λεπτών στους συγκεντρωμένους για να φορτώσουν το πλοίο. Οταν η προθεσμία εκπνέει, πυροβολεί τους απεργούς εν ψυχρώ. Ενας εργάτης, ο Θεμιστοκλής Κουζούπης, πέφτει αμέσως νεκρός, και ακολουθούν άλλοι τρεις. Οι απεργοί δε μένουν με σταυρωμένα τα χέρια: Ακολουθεί γενικευμένη σύρραξη, στην οποία συμμετέχουν ενεργά γυναίκες και παιδιά. Τραυματίζονται 10 χωροφύλακες, ενώ λιθοβολούνται μέχρι θανάτου ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου και ο αστυνόμος Σερίφου Τριανταφύλλου, ο οποίος γκρεμίζεται από τη γέφυρα φόρτωσης στη θάλασσα. Κατά την τοπική μάλιστα παράδοση, είναι γυναίκα εκείνη που συνθλίβει με την πέτρα το κεφάλι του υπομοίραρχου!
Η σύρραξη έδειχνε τάσεις περαιτέρω γενίκευσης σε όλο τον πληθυσμό του νησιού. Ο Σπέρας - που είχε εν τω μεταξύ απελευθερωθεί - κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες να συγκρατήσει το πλήθος. Η αντιφατική του στάση απέναντι στα γεγονότα, φαίνεται αρκετά καθαρά από τα όσα ο ίδιος περιγράφει στο μικρό βιβλίο που έγραψε, στις φυλακές Τζιβάρα της Σύρου.
«Φθάσαντες εις το κέντρον της κωμοπόλεως, συνεκεντρώθημεν εις την πλατείαν, εκεί δε αφού ωμίλησα διά μακρόν εξιστορήσας εις τον λαόν τα της συμπλοκής, απεφασίσθη να ζητήσωμεν ξένη προστασίαν μην έχοντες πλέον ουδεμίαν εμπιστοσύνη εις την Κυβέρνησιν των Αθηνών.
Πάραυτα, μετά την απόφασιν του λαού, διέταξα τους οπλισμένους εκ των απεργών να καταλάβουν το τηλεγραφείον, την Αστυνομίαν, το ειρηνοδικείον κτλ.. δημόσια ιδρύματα».
Και παρακάτω:
«Τακτοποιήσαντες προχείρως τα πράγματα, συνετάξαμεν έγγραφον προς τον αρχηγόν της εν Μήλω ναυλοχούσης συμμαχικής μοίρας εκθέτοντες τα της συμπλοκής και τακτοποιούντες την απόφασιν των κατοίκων όπως τεθούν υπό την προστασίαν της Γαλλικής Δημοκρατίας...».
Ηταν τα πρώτα σκιρτήματα ταξικής συνειδητοποίησης
Δεν έχουμε στα χέρια μας επαρκή στοιχεία για να τεκμηριώσουμε μία συγκροτημένη άποψη. Ωστόσο, μπορούμε να διατυπώσουμε μια υπόθεση εργασίας. Η εξέγερση των εργατών της Σερίφου το 1916, ήταν αναμφίβολα μια μεγαλειώδης εκδήλωση ταξικού φρονήματος, που εξελίχθηκε σε ανοιχτή ταξική σύγκρουση (και που έληξε με μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των απεργών). Αναντίρρητα, έδωσε στην ελληνική εργατική τάξη τους πρώτους νεκρούς ήρωές της, μέσα στον εικοστό αιώνα. Η πολιτική καθοδήγηση όμως της απεργίας αυτής ήταν όχι μόνο λειψή αλλά, κατά τη γνώμη μας, και ύποπτη. Με την επίκληση της προστασίας των δυνάμεων της Αντάντ, ο Σπέρας, που καθοδήγησε την εξέγερση, προσπάθησε, πρακτικά, να θέσει το εργατικό κίνημα του νησιού, στο πλευρό, αν όχι στην υπηρεσία, του ενός από τους δύο ιμπεριαλιστικούς συνασπισμούς που έσερναν τους λαούς στο σφαγείο του Α` Παγκοσμίου Πολέμου, της μιας από τις δύο αντιμαχόμενες μερίδες της ελληνικής αστικής τάξης. Σε τίποτα βέβαια, οι προσπάθειες αυτές δε μειώνουν τον ηρωισμό και τη θυσία των μεταλλωρύχων που με τον ηρωισμό της απελπισίας τους και της ταξικής τους οργής δημιούργησαν αυτό το εργατικό Κιλελέρ, στην καρδιά του Αιγαίου.
Τα μεταλλεία της Σερίφου λειτούργησαν μέχρι το 1964. Νέοι νεκροί, από εργατικά ατυχήματα, προστέθηκαν στη μακρά σειρά των θυμάτων που οι μνήμες τους εξακολουθούν να στοιχειώνουν τις στοές. Οταν οι κληρονόμοι του Γρόμαν βρήκαν πλουσιότερες φλέβες μεταλλεύματος στη Νότια Αφρική, τα εγκατέλειψαν. Εάν επισκεφτεί κανείς σήμερα το Μέγα Λειβάδι και τον Κουταλά θα δει ένα υποβλητικό τοπίο: Βαγονέτα και ράγες παρατημένα σαν να λειτουργούσαν μέχρι χτες, μισογκρεμισμένες γέφυρες φόρτωσης, είσοδοι στοών σαν γοτθικές αψίδες. Στο Μέγα Λειβάδι το έδαφος είναι κόκκινο από το σιδηρομετάλλευμα και τον ήλιο που τα απογεύματα του καλοκαιριού μένει για πολλή ώρα στο δυτικό ορίζοντα και η θάλασσα έχει το βαθύ πράσινο του οινοπνεύματος. Στη γωνία, το νεοκλασικό κτίριο της (φασματικής) πλέον εταιρίας, με τους σκονισμένους φοίνικες, δυστυχώς τελεί υπό κατάρρευση. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες (η οικογένεια Αγγελόπουλου) το «χάρισε» πρόσφατα στο Δήμο της Σερίφου, ωσάν να μην είναι χτισμένο και τούτο, όπως και όλα τα άλλα βιομηχανικά ερείπια με το αίμα, τον ιδρώτα, τη σάρκα, αυτού του κομματιού της ελληνικής εργατικής τάξης που είναι οι μεταλλωρύχοι του νησιού. Και δεν μπορεί να μην αναλογιστεί κανείς τη στιγμή που, σε μιαν άλλη κοινωνία, τα ερείπια αυτά θα συντηρηθούν και θα αποδοθούν σε ένα ευτυχισμένο, νικηφόρο προλεταριάτο, ως εργαλεία μνήμης και διαπαιδαγώγησης. Μέχρι τότε, ο επισκέπτης του νησιού, ας μην παραλείψει να επισκεφτεί αυτόν τον τόπο της θυσίας και, με το μπρούσκο, αρωματισμένο με θρούμπι και θυμάρι κόκκινο σερφιώτικο κρασί, ας κάνει μια σπονδή στη μνήμη των χιλιάδων νεκρών των στοών και των τεσσάρων ηρωικών νεκρών του 1916.
Πηγές:
  • «Μέχρι Σερίφου», Θεοδώρου Κ. Αργουζάκη, Αθήνα 1904.
  • Γ. Κορδάτος: Ιστορία του Ελληνικού Εργατικού Κινήματος», εκδ. Μπουκουμάνη, 1972.
  • «Η αιματηρή απεργία των μεταλλωρύχων της Σερίφου», έκδ. Ομοσπονδίας Μεταλλωρύχων Ελλάδας.
  • Κωνσταντίνος Σπέρας: Η απεργία της Σερίφου (ήτοι: αφήγησις των αιματηρών σκηνών της 21ης Αυγούστου 1916, εις τα μεταλλωρυχεία του Μεγάλου Λειβαδίου της Σερίφου), εκδ. Ιστορία, Πλους 1ος, Βιβλιοπέλαγος

Της
Δώρας ΜΟΣΧΟΥ*

Καθ' οδόν: Στη Σκοτία


Καθ' οδόν: Στη Σκοτία
Το κτίριο της Βασιλικής Ακαδημίας της Σκοτίας
Ενας τρόπος για να λατρέψεις τη χώρα σου, την Ελλάδα, είναι να της πεις για μερικές μέρες «αντίο». Ενας ακόμα λόγος να εκτιμήσεις τις ομορφιές της χώρας σου, είναι πρώτα να εκτιμήσεις τις ομορφιές άλλων χωρών. Κι αν ακόμα πληγωθείς είναι για να αντιληφθείς τις τεράστιες δυνατότητές της και την τύχη που πραγματικά της άξιζε αν είχε πέσει σε καλύτερα χέρια.
Ο δρόμος της δύσης, ο δρόμος του βορρά στα σχέδιά σου. Η γνώση πέλαγος ατελείωτο κι ο άνθρωπος πάντα διψασμένος. Πώς να καταπραΰνεις τη δίψα σου, καταβροχθίζοντας χιλιόμετρα πράσινης γης πάνω σ' ένα λεωφορείο.
Το Stranford είναι δύο ώρες έξω απ' το Λονδίνο και είναι χαράς ευαγγέλιο. Το ταξίδι στον επαρχιακό δρόμο μέσα σε καταπράσινα λιβάδια και μικρά πεντακάθαρα χωριά που κρατούν ανάμεσα στους αιώνες ανόθευτο το χρώμα και τις παραδόσεις τους.
Προτιμήσαμε στο Stranford, για να γνωρίσουμε τον τόπο που έζησε και δημιούργησε ο μεγάλος (ο μεγαλύτερος ίσως ποιητής) Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Δε θα ακούσεις το μονόλογο του Αμλετ, ούτε την καταχθόνια σκέψη του Ριχάρδου του 3ου. Θα δεις όμως το σπίτι που γεννήθηκε, το σπίτι που έζησε όταν παντρεύτηκε και δημιούργησε. Παραμένουν ανέγγιχτα κειμήλια για την καλλιέργεια της θύμησης των περαστικών.
Πανέμορφη πόλη, πάνω στο πλωτό ήσυχο ποτάμι, τα παλιά καλοδιατηρημένα ιστορικά αρχοντικά της και την πλούσια αγορά.
Εμείς προχωράμε για τη Χάι Λαντ. Τη βόρεια χώρα των βρετανικών νησιών, τη Σκοτία με κύριο προσανατολισμό το Εδιμβούργο.
Η διαδρομή όταν ξεφεύγεις από τη μονότονη εθνική οδό και μπαίνεις στους μικρούς τοπικούς δρόμους είναι εκπληκτική. Ο δρόμος σκοτεινιάζει απ' τους πανύψηλους κορμούς των δέντρων και το πυκνό τους φύλλωμα σκεπάζει τον ήλιο. Μέσα από τις ανταύγιες και ξέφωτα κλαδιών αφήνεις το μάτι σου να χάνεται σ' απέραντα καταπράσινα λιβάδια, με σχήματα γεωμετρικά όπου βόσκουν αμέριμνα χιλιάδες αρνιά και γελάδια. Και ω τι τύχη! Η Σκοτία έχει ήλιο εκείνη τη μέρα. Το Εδιμβούργο έχει ήλιο και η θερμοκρασία αγγίζει τους 22 βαθμούς. Οι Σκοτσέζοι, το ίδιο και οι Αγγλοι, το ίδιο και οι Ιρλανδοί πετάνε τα ρούχα τους και ξαπλώνουν τα κάτασπρα πλαδαρά κορμιά τους στο πλούσιο γρασίδι, του οποιουδήποτε από τα πάμπολλα πάρκα, να απολαύσουν τη ζεστασιά και τη γλυκύτητα αυτού του θείου δώρου που λέγεται ήλιος (ενώ, εμείς...). Το Εδιμβούργο των 450 χιλ. κατοίκων είναι η παλιά ιστορική πρωτεύουσα της Σκοτίας και της Μαρίας Στιούαρτ.
Η λίμνη του Λοχ Νες
Εμβλημα του Εδιμβούργου το παλιό κάστρο χτισμένο ψηλά στο λόφο. Ομορφη πόλη με πολύ χρώμα. Γκρίζα βαριά βορινή, σωστά ρυμοτομημένη, σου δίνει την εντύπωση πως είναι βαθιά βυθισμένη στις παραδόσεις της.
Τα αξιοθέατα λίγα. Το Βασιλικό Σκοτικό Μουσείο και η Εθνική Πινακοθήκη. Ο καθεδρικός ναός του Σεντ Τζιαζ και το παλάτι Χολορόουντ. Τα μνημεία του Σκοτ, του Νέλσον και τον Ανταμ Σμιθ, μεγάλου οικονομολόγου και πολιτικού. Το κέντρο της πόλης είναι η Πρίνσες Στριτ, με την πολλή κίνηση και τα μεγάλα καταστήματα τη μέρα. Τη νύχτα όμως. Η νύχτα στο Εδιμβούργο είναι θλιβερή. Πάνω στον κεντρικό δρόμο, απέναντι από τους γυαλιστερούς θυρεούς και τα βασιλικά οικόσημα, η μοναξιά των ανθρώπων, η φτώχεια και η κακομοιριά αποκαλύπτει την απεραντοσύνη της. Ναι... πάνω στον κεντρικό δρόμο. Ναι... πάνω στα παγκάκια. Ναι... πάνω στο γρασίδι του πλαϊνού πάρκου. Ναι... πλάι στη χορτασιά και τη φαινομενική ευημερία, κατεβαίνει να πλαγιάσει η μιζέρια και η αθλιότητα. Οι πολλοί μοναχικοί και άστεγοι άνθρωποι. Στρώνουν όπου βρουν τα σλίπινγκ μπαγκ τους, τις κουβερτούλες τους και κουλουριάζονται. Κοιμούνται συντροφευμένοι από ένα ή και δύο σκυλιά που κουρνιάζουν στο πλάι τους.
Ενα φαινόμενο φρικτό και άθλιο (ευτυχώς στη χώρα μας ακόμα δεν υπάρχει). Μια μαχαιριά στον παραμορφωμένο κορμό του καπιταλιστικού συστήματος που ακόμη δε βρήκε τρόπους να λύσει τέτοια προβλήματα. Και η νεολαία; Πώς περνά και πώς γλεντά; Τ' απόβραδο μ' ένα πλαστικό ποτήρι μπίρας στα διάφορα στέκια, στεκόμενοι όρθιοι κουβεντιάζοντας ή χαζεύοντας. Ο δρόμος σε λίγο θα γεμίσει από πεταμένα λαδερά χαρτιά, από πλαστικά κουτιά και κονσερβοκούτια. Ναι... μέσα στο κέντρο του Εδιμβούργου.

Το κάστρο του Εδιμβούργου, δεσπόζει στην πόλη

Το Εδιμβούργο από ψηλά...

Το σπίτι όπου έζησε η Αν Χάθαγουεϊ, γυναίκα του Σαίξπηρ, πριν από το γάμο τους

Βασίλης ΛΙΟΓΚΑΡΗ

Οι ιδιότητες της εργατικής δύναμης


Οι ιδιότητες της εργατικής δύναμης
Οπως κάθε εμπόρευμα έτσι και η εργατική δύναμη (ΕΔ) σαν εμπόρευμα, έχει δύο βασικές ιδιότητες, αξία και αξία χρήσης.
Η αξία της ΕΔ σαν εμπόρευμα καθορίζεται από τον κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας που είναι απαραίτητος, για την παραγωγή και την αναπαραγωγή της.
Η αναπαραγωγή της ΕΔ συνίσταται στην αποκατάσταση των δυνάμεων και της ενέργειας που ξοδεύει ο εργάτης.
Για να γίνει αυτό πρέπει ο εργάτης να φάει, να πιει, να ντυθεί, να ξεκουραστεί, να έχει κατοικία κλπ.
Οι φορείς της ΕΔ είναι θνητοί και τη θέση τους, των εργατών που έγιναν ανίκανοι για εργασία, πρέπει να την καταλάβουν άλλοι, κυρίως η νέα γενιά του προλεταριάτου.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η αξία του εμπορεύματος ΕΔ είναι ίση με την αξία των αντικειμένων κατανάλωσης που είναι αναγκαία για τη συντήρηση του εργάτη και της οικογένειάς του.
Το μέγεθος της αξίας του εμπορεύματος ΕΔ καθορίζεται από πολλούς παράγοντες: Στην πορεία της ιστορικής εξέλιξης της κοινωνίας αλλάζουν το επίπεδο και τα μέσα ικανοποίησης των συνηθισμένων αναγκών του εργάτη.
Στις διάφορες χώρες το επίπεδο των συνηθισμένων αναγκών του εργάτη δεν είναι το ίδιο. Οι ιδιομορφίες του ιστορικού δρόμου που πέρασε η κάθε χώρα και των συνθηκών μέσα στις οποίες διαμορφώθηκε η τάξη των μισθωτών εργατών, καθορίζουν κατά πολύ το χαρακτήρα των αναγκών της.
Οι κλιματολογικές και άλλες φυσικές συνθήκες ασκούν μια ορισμένη επίδραση στις ανάγκες του εργάτη (τροφή, ρούχα, κατοικία κλπ.). Επίσης σημαντικός παράγοντας που περιλαμβάνεται στην αξία της ΕΔ είναι οι δαπάνες για την ικανοποίηση των πολιτιστικών αναγκών του εργάτη και της οικογένειάς του (μόρφωση παιδιών, αγορά εφημερίδων, βιβλίων, κλπ.).
Η τιμή της ΕΔ όπως και κάθε άλλου εμπορεύματος, διακυμαίνεται ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση.
Ακόμα το επίπεδο της αξίας και της τιμής της ΕΔ εξαρτάται και από τη δύναμη και συσπείρωση της εργατικής τάξης της δοσμένης χώρας, από την ικανότητά της να αντιμετωπίσει την πίεση της αστικής τάξης, η οποία επιδιώκει να μειώσει το επίπεδο αυτό.
Η αξία χρήσης της ΕΔ σαν εμπόρευμα συνίσταται στην ικανότητά της να δημιουργεί αξία και μάλιστα αξία μεγαλύτερη από αυτήν που έχει η ίδια η εργατική δύναμη.
Σε ό,τι αφορά την ποσότητα και τη δομή των αξιών χρήσης, καθώς και το μέγεθος της αξίας τους που είναι απαραίτητες για την κανονική αναπαραγωγή της ΕΔ, παρατηρούνται δύο τάσεις σήμερα: Από τη μια μεριά σημειώνεται αύξηση, όχι μόνο ποσοτική αλλά και ποιοτική - περισσότερα εμπορεύματα και υπηρεσίες με διαφορετική δομή όπως είναι τα ψυγεία, τα πλυντήρια, οι τηλεοράσεις, τα τηλέφωνα και άλλα μακράς χρήσης προϊόντα. Και από την άλλη μεριά η εμφάνιση νέων αναγκών, λόγω της επιστημονικο-τεχνικής επανάστασης, η οποία ολοένα και αυξάνει το μερίδιο της σύνθετης, υψηλά ειδικευμένης εργασίας και μειώνει αντίστοιχα εκείνο της απλής (ανειδίκευτης) εργασίας. Οι αλλαγές στο χαρακτήρα και την ένταση της εργασίας όπως και στο φυσικό περιβάλλον, έχουν ως συνέπεια την αύξηση όχι μόνο της ποσότητας αλλά και της ποιότητας των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις στεγαστικές και συγκοινωνιακές ανάγκες, αλλά και των δαπανών για τη γενική και την ειδική μόρφωση των εργαζομένων. Ολα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση της αξίας της εργατικής δύναμης.
Η κίνηση όμως της αξίας της ΕΔ επιδέχεται την επίδραση και παραγόντων που αντιστρατεύονται την τάση αυτή. Και αυτοί οι παράγοντες προέρχονται από την πιο γοργή, σε σχέση με τις προκαπιταλιστικές κοινωνίες, ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Η ανάπτυξη αυτή αυξάνει την παραγωγικότητα της κοινωνικής εργασίας, η οποία οδηγεί στη μείωση της αξίας της ΕΔ, της αξίας των μέσων συντήρησής της.
Η παραγωγικότητα της κοινωνικής εργασίας στις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες, μακροπρόθεσμα αυξάνει πιο γρήγορα απ' ό,τι οι εκφραζόμενες, στην αγοραστική δύναμη του μισθού εργασίας, δαπάνες για αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Γι' αυτό οι τάσεις στην κίνηση της αξίας της ΕΔ πρέπει πάντα να εξετάζονται συγκριτικά σε σχέση με την υπεραξία.
Στις σημερινές συνθήκες μόνο το ένα τρίτο, αν όχι το ένα τέταρτο από τη νεοδημιουργημένη από το μισθωτό εργάτη αξία, πηγαίνει για την αναπαραγωγή του εμπορεύματος εργατική δύναμη. Αυτή η αντιφατική εξάρτηση εξηγείται με το διπλό χαρακτήρα της εργασίας, που παράγει το εμπόρευμα.
Στο ερώτημα: ποια από τις δύο αυτές τάσεις της αξίας της ΕΔ, στη συγκεκριμένη χώρα και περίοδο επικρατεί, αυτό είναι ένα ζήτημα που κατά πρώτο και κύριο λόγο εξαρτάται από την πορεία της παραγωγικότητας της κοινωνικής εργασίας και των αναγκών της εργατικής τάξης.
Αυτό βέβαια καθόλου δε σημαίνει ότι καλύπτονται όλες οι ανάγκες της εργατικής δύναμης. Απεναντίας. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του καπιταλισμού είναι η συνεχής τάση να πληρώνεται η ΕΔ κάτω από την αξία της.
Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι η αξία της ΕΔ, ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟ το χρηματικό ποσό που απαιτείται για την αγορά των μέσων συντήρησης του εργάτη και της οικογένειάς του, αποτελεί τη χρηματική έκφραση της αξίας ή την τιμή της εργατικής δύναμης.
Η ΕΔ σαν εμπόρευμα έχει ορισμένες ΙΔΙΟΜΟΡΦΙΕΣ.
α) Ενώ όλα τα άλλα εμπορεύματα πωλούνται για πάντα, η εργατική δύναμη σαν εμπόρευμα πουλιέται μόνο για ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα -μέρα, βδομάδα, μήνα κλπ.
β) Η πώληση της ΕΔ μόνο για ένα χρονικό διάστημα διαφυλάσσει την προσωπική ελευθερία του προλεταριάτου.
γ) Επειδή η ΕΔ είναι αδιαχώριστη από τον κάτοχό της, η κατανάλωση της ΕΔ στην καπιταλιστική επιχείρηση είναι ταυτόχρονα και εκμετάλλευση του ίδιου του μισθωτού εργάτη.

Ο Γιώργης Δάφνης


Ο Γιώργης Δάφνης
Χρονικό του Ντεκαμερέ
Μια προσωπική μαρτυρία
Παπαγεωργίου Βασίλης
Στις 6 του Απρίλη το 1944 με απόφαση της ΑΣΟ (Αντιφασιστική Στρατιωτική Οργάνωση) ξεσηκώθηκε ο στρατός μας της Μέσης Ανατολής. Με αίτημα την Εθνική Ενότητα και τη συνεργασία της κυβέρνησης του Καΐρου με την κυβέρνηση της ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) στην Ελλάδα για να μη συγκρουστούμε με τους αντάρτες μας και έχουμε εμφύλιο πόλεμο. Τότε ο Γλίξμπουργκ και ο πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος κάλεσαν τους Εγγλέζους και διέλυσαν το στρατό μας και μας έκλεισαν σε διάφορα στρατόπεδα της Αφρικής «στα σύρματα». Εγώ βρέθηκα στο στρατόπεδο του Τμίμι όπου ήμασταν 2.000 κρατούμενοι εκεί. Στις 15 Σεπτέμβρη μας πήγαν για διαλογή έξω από το στρατόπεδο σε ένα κοντινό σπίτι δίπλα στον ασφαλτόδρομο. Το οίκημα αυτό μυστηριώδες και περίεργο στην εσωτερική του διαμόρφωση το ονόμασαν οι Εγγλέζοι στρατιώτες Γκεστάπο χάουζ. Εκεί μέσα μας οδηγούσαν έναν έναν οι φρουροί, περνάγαμε από κάποιο μακρύ διάδρομο με παράπλευρα παραθυράκια με θαμπές κουρτίνες που πίσω ήταν κρυμμένοι βασιλοφασίστες χαφιέδες της παρακολούθησης στο στράτευμα και μας ξεχώριζαν συνθηματικά σε κατηγορίες. Σε στελέχη σε μέλη και παρασυρμένους. Βγαίνοντας έξω από την πίσω πόρτα περνούσαμε από σημαδεμένους διαδρόμους με άσπρες λουρίδες, μπαίναμε σε στρατιωτικά αυτοκίνητα με συνοδεία φρουρών κι ανάλογα με την κατηγορία οδηγούμασταν σε διάφορα άλλα στρατόπεδα. Από αυτή τη διαλογή ξεχώρισαν 450 που μας πήγαν στο σιξ καμπ. Ηταν εκεί γύρω σε μια αμμολακκούβα. Σε λίγες βδομάδες μας μετέφεραν στο Πορτ Σάιντ. Μας φόρτωσαν στο πλοίο ΜΑΝΙΛΑ διασχίσαμε την Ερυθρά Θάλασσα με αφόρητη ζέστη και δίψα! Σε μια βδομάδα φτάσαμε στο λιμάνι της Μασάουα. Κι από εκεί μπήκαμε σε στρατιωτικά αυτοκίνητα και σε δύο ώρες φτάσαμε στο Ντεκαμερέ υψόμετρο 2.000 μέτρα. Εκεί βρήκαμε κι άλλους πολλούς συναγωνιστές. Στριμωχτήκαμε όλοι μαζί περίπου 1.500 άτομα σε 12 μεγάλους μακρόστενους θαλάμους που ήταν αποθήκες παλιά, του ιταλικού στρατού.
Οι Εγγλέζοι βασανιστές μας με πρόγραμμα να μας λυγίσουν χρησιμοποίησαν παντοειδείς πιέσεις. Υποσιτισμό, αλλοιωμένα τρόφιμα, λιγοστό μαύρο ψωμί σκληρό ζυμωμένο με ψιλή άμμο που όταν το τρώγαμε κριτσάνιζαν, τρίζαν τα δόντια μας.@@@@@@ Από την κακή διατροφή και τις στερήσεις αρρώστησαν συναγωνιστές που μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο της Ασμάρας όπως ο ποιητής μας Φώτης Αγγουλές. Εκεί πέθανε από εξάντληση ο συγχωριανός Γιώργης Δάφνης. Στο Ντεκαμερέ βρεθήκαμε εννιά Καλαμπαχτασιώτες από τους Δρακαίους και από το Μπρινιά, τη σημερινή Καλλιθέα της Σάμου. Τα δυο αυτά χωριά αποτελούσαν παλιά το Δήμο Καλαμπαχτασίων Σάμου. Ετσι νιώθαμε σα να ήμασταν από ένα χωριό που μας ένωναν από παλιά μέχρι σήμερα συγγένειες, συμπεθεριά, φιλίες και γνωριμίες. Κι όταν σμίγαμε χαιρόμασταν πολύ που λέγαμε τα χωριανά μας. Την παρέα μας αποτελούσαν οι εξής χωριανοί συναγωνιστές. Από το Μπρινιά. Ο Γιάννης Βολάκης, ο Κώστας Παζάλος, ο Κώστας Κοκούλης (Γιαγάς), ο Σταμάτης Χατζηδημητρίου, ο Γιάννης Κοτάκης και ο Γιώργης Δάφνης. Από τους Δρακαίους. Ο Γιάννης Καπανταής, επιλοχίας, ο Γιώργος Χριστοδουλάκης αδελφός μου κι εγώ ο μικρότερος της παρέας, Χρήστος Χριστοδουλάκης. Στο τέλος μετά τις συζητήσεις μας για να ξεχνάμε λιγάκι τα δεινά μας, το ρίχναμε στα καλαμπούρια. Με εύθυμες ιστοριούλες με παροιμίες, συμβάντα κι ευτράπελα που κουβέντιαζαν οι γέροντες χωριανοί στα καφενεία μας, σεριανώντας έτσι νοερά στα μέρη μας, στα σπίτια μας και στους δικούς μας, δρασκελώντας με τη σκέψη μας τ' αγκαθωτά συρματοπλέγματα και τους Εγγλέζους φρουρούς που μας σημάδευαν από τις αψηλές σκοπιές τους... Ομως ένα θλιβερό γεγονός σταμάτησε τα εύθυμα καλαμπούρια της παρέας μας. Αρρώστησε ο συναγωνιστής μας Γιώργης Δάφνης! Τον πήγανε οι Εγγλέζοι στο νοσοκομείο της Ασμάρας... Σε λίγες μέρες μας ήρθε το απρόσμενο μαύρο μαντάτο του. Ο Γιώργης Δάφνης πέθανε!!! Πίκρα και πόνος στην παρέα μας. Δεν άντεξε τον υποσιτισμό και τις κακουχίες που μας υπέβαλαν οι Εγγλέζοι στο ίνγκλις Νταχάου. Ο Δάφνης, γνωστός στα χωριά μας για τη δύναμή του, άντρακλας 30 χρονών χεροδύναμος από τον Μπρινιά παντρεμένος στους Δρακαίους. Αφησε πίσω του γυναίκα και δυο αγοράκια και ήρθε να πολεμήσει τους καταχτητές της πατρίδας μας όταν έμαθε ότι υπήρχε ελληνικός στρατός στη Μέση Ανατολή που ετοιμαζόταν να απελευθερώσει τη χώρα μας. Και δολοφονήθηκε ύπουλα και αθόρυβα από συμμάχους μας Εγγλέζους με την ανοχή της βασιλο-φασιστικής ελληνικής κυβέρνησης, γιατί ήταν αντιφασίστας... Τώρα πώς του φέρθηκαν στο νοσοκομείο, πώς πέθανε σε ποιες συνθήκες και πού θάφτηκε άγνωστον!!! Ο Εγγλέζος στρατοπεδάρχης ψυχρά και τυπικά μας ανακοίνωσε το θάνατό του... Από στόμα σε στόμα πέρασε αμέσως σ' όλους τους θαλάμους η πένθιμη είδηση. Στα σβέλτα βρεθήκαμε όλοι στη μεγάλη αίθουσα του στρατοπέδου. Εκεί ο συναγωνιστής Γιώργος Τζανετάκης διοικητής μας, ανέβηκε στην εξέδρα και μας ανακοίνωσε το θάνατο του παλικαριού, καταγγέλλοντας τους Εγγλέζους ως υπεύθυνους για το θάνατο του συναγωνιστή μας. Στη συνέχεια, ο συναγωνιστής υπολοχαγός Πέτρος Τσουμπρής καλλιτέχνης από την Αθήνα, διάβασε ψήφισμα διαμαρτυρίας, που το εγκρίναμε και κάλεσαν κι εμένα κι απάγγειλα το ποίημά μου, «Στους νεκρούς μας» που είχα δημοσιεύσει στη χειρόγραφη εφημερίδα μας «ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ» που είχε κάνει και σκίτσο ο συναγωνιστής Γιώργος Φωκίδης, στρατιώτης καλλιτέχνης από τη Θεσσαλονίκη.
ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΜΑΣ
Οταν θ' αλλάξουν οι καιροί κι ήλιος καινούριος θα φωτίσει
τη χώρα μας που 'χει πνιγεί μέσα στο αίμα και στα μίση.
Τότε χαρούμενες γενιές τους τάφους σας θ' ανθοστολίσουν
και μύριες γιορτινές ευκές οι ποιητές θα τραγουδήσουν.
Οχι με ήχους τωρινούς χρωματισμένους μες στο κλάμα
μα με σκοπούς μελλοντικούς λουσμένους στις χαράς το θάμα!
Κι η μνήμη σας φως και ζωή στ' απλά κι αδικημένα πλήθια.
Τα έργα σας μένουν στη γη αιώνιοι δείχτες στην αλήθεια.
Μετά τραγουδήσαμε το πένθιμο εμβατήριο για τους αγωνιστές. «Επέσατε θύματα αδέρφια εσείς σε άνιση μάχη κι αγώνα»... Βγαίνοντας από την αίθουσα ένας Εγγλέζος σάρζεν (λοχίας) μας ρώτησε από τη συρματόπλεχτη ξώπορτα που φύλαγε με την ένοπλη ομάδα του. Τι γιορτάζετε σήμερα. Ποια επέτειο; Στα αγγλικά, βέβαια. Και ένας αγγλομαθής συναγωνιστής μας του απάντησε: Τιμούμε σήμερα τη μνήμη του συναγωνιστή μας Γιώργη Δάφνη που τον πεθάνατε με την ταχτική του υποσιτισμού που μας επιβάλατε. Ντροπή σας! Θα τρίζουν τα κόκαλα του φιλέλληνα συμπατριώτη σας Λόρδου Μπάιρον! Κι έμεινε βουβός ο Εγγλέζος λοχίας... Στο τέλος του Νοέμβρη του 1945 μας ειδοποίησαν οι Εγγλέζοι να ετοιμαζόμαστε για την επιστροφή μας στην Ελλάδα. Ηρθαν κυβερνητικοί Ελληνες αξιωματικοί με τον ταγματάρχη Μιχαήλ Κύβελο που υπέγραψε τα απολυτήριά μας. Μας πλήρωσαν τους μισθούς που μας κρατούσαν για 18 μήνες που ήμασταν έγκλειστοι στα στρατόπεδα 3 χάρτινες λίρες Αγγλίας για τους στρατιώτες και κάτι παραπάνω για τους βαθμοφόρους. Αυτό ήταν το καθιερωμένο χαρτζιλίκι για όλα τα συμμαχικά στρατεύματα της Μέσης Ανατολής... Στις 4 του Δεκέμβρη 1945 εγκαταλείψαμε το Ντεκαμερέ. Εξω στον ασφαλτόδρομο περίμεναν τα στρατιωτικά αυτοκίνητα. Συνταγμένοι στη σειρά με τα μπογαλάκια στα χέρια μας περάσαμε από την ανοιγμένη ξώπορτα, επιβιβαστήκαμε στα καθορισμένα οχήματα και ξεκινήσαμε διασχίζοντας την εκεί ζούγκλα με τους ωραίους ασφαλτόδρομους που είχαν φτιάξει πριν λίγα χρόνια οι Ιταλοί που ήταν καταχτητές αυτής της περιοχής. Μετά από μια ολοήμερη διαδρομή ανάμεσα στη ζούγκλα με τα πελώρια δέντρα της, τα πουλιά που ξαφνιάζονταν, τις μαϊμούδες και τα ζαρκάδια που έτρεχαν στις πλαγιές ελεύθερα κι εμείς ελεύθεροι πια, κεφάτοι και ξέγνοιαστοι, αρχίσαμε το τραγούδι με επαναστατικά εμβατήρια. Αγναντεύοντας τα ωραία γύρω μας και τραγουδώντας φτάσαμε στο Σουδάν. Και από εκεί μπήκαμε στη Λιβύη και φτάσαμε στο λιμάνι του Τομπρούκ, που μας περίμενε πολεμικό πλοίο του ναυτικού μας που μας μετέφερε στη Σάμο, στο Βαθύ. Στο πλοίο μέσα κάναμε έρανο μεταξύ μας οι χωριανοί και μαζέψαμε ένα αξιόλογο ποσόν χάρτινων λιρών για ενίσχυση της συζύγου του δολοφονηθέντος συναγωνιστή της χήρας Αγγελικώς Δάφνη. Τα ξημερώματα στις 6 του Δεκέμβρη αποβιβαστήκαμε στο Βαθύ. Κόσμος πολύς μαζεύτηκε στην προκυμαία. Η χωροφυλακή στο πόδι και τα αυτοκίνητα του στρατού στην αράδα για να μας μεταφέρουν στα χωριά μας. Ο Νομάρχης Γρηγορίου μας κάλεσε να φύγουμε αμέσως. Εμείς αρνηθήκαμε, προβάλλοντας το αίτημα να καταθέσουμε στεφάνι στο μνημείο των πεσόντων στην πλατεία στο Λιοντάρι να τραγουδήσουμε το Πένθιμο Εμβατήριο, τον Εθνικό Υμνο και μετά θα φύγουμε. Ετσι και έγινε όπως το ζητήσαμε... Δώσαμε το ποσόν του εράνου στο ηγετικό στέλεχος της ΑΠ (Αντιφασιστική Πρωτοπορία) στον συναγωνιστή από το Μαραθόκαμπο Μανόλη Πίτα που θα το παρέδιδε στη γυναίκα τού Δάφνη. Εμείς Δρακιώτες και Μπρινιώτες μπήκαμε στο αυτοκίνητο που πήγαινε μέχρι το Καρλόβασι. Και από εκεί περπατώντας τρεις ώρες περίπου φτάσαμε στα χωριά μας. Οπου μας υποδέχτηκαν με χαρές αγκαλιές και φιλιά. Την επαύριο στις 7 του μήνα ήρθε ο συναγωνιστής Μανόλης Πίτας και δώσαμε το ποσόν του εράνου στη χήρα Αγγελικώ Δάφνη... Πριν λίγα χρόνια πέθανε το Αγγελικώ... χωρίς καμιά βοήθεια από το άστοργο κράτος για το χαμό του στρατιώτη άνδρα της που υπηρέτησε την πατρίδα εν καιρώ πολέμου!!! Πολλά θύματα του αγώνα έμειναν αδικαίωτα από αυτούς που κυβέρνησαν κατά καιρούς την πατρίδα μας. Δυστυχώς μετά την απελευθέρωση με την ξένη επέμβαση των Αγγλο-Αμερικανών ιμπεριαλιστών, επικράτησαν στη χώρα μας ξενόδουλες κυβερνήσεις από απόλεμους και απάτριδες συνεργάτες των καταχτητών, από καιροσκόπους και από συμβιβασμένους. Που όταν αυτοί ψόφησαν τους διαδέχτηκαν οι απόγονοί τους στις εξουσίες. Δούλοι και αυτοί υποταγμένοι στους Αγγλο-Αμερικάνους στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ενωση των πολυεθνικών συνεχίζουν την πολιτική των προγόνων τους. Ξεπουλήματα της πατρίδας μας των αγαθών της, δουλοπρέπεια, ραγιαδισμό υποταγή και άπειρα δεινά για το λαό μας... Ομως όπως το πάνε θα έρθει γρήγορα η μέρα που θα τους ξεφορτωθούμε μια για πάντα!!! Εγραψα αυτό το χρονικό για να ονοματίσω και να τιμήσω τη μνήμη της παρέας των συγχωριανών μου του Ντεκαμερέ που όλοι τους σήμερα είναι πια μακαρίτες...
«Αιώνια η μνήμη σε σας αδελφοί στον τίμιο που πέσατε αγώνα».

Υπερκαταναλωτισμός και...Ματσατσούτσες


Υπερκαταναλωτισμός και...Ματσατσούτσες 
 Κάθε χρόνο το ίδιο μού συμβαίνει. Όλο λέω πως τούτες τις αυγουστιάτικες ημέρες τής ραστώνης θα ηρεμήσω κι όλο ανακατεύομαι σε διάφορες συζητήσεις και συγχίζομαι. Μακάρι να μπορούσα να το αποφύγω αλλά πώς; Όταν ακούς τους παραμορφωμένους γιάπηδες π.χ. να αναλύουν με δοκησισοφικό ύφος την "κρίση χρέους" που ταλανίζει την Ευρώπη, να καταδικάζουν τον υπερκαταναλωτισμό τού έλληνα και να στηλιτεύουν την αδυναμία των κυβερνήσεων ως προς την προώθηση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων, πόσο να αντέξεις; Πώς να ευχαριστηθείς το ουζάκι σου, όταν βλέπεις να περιφέρεται τόση ασυναρτησία, ειδικά όταν είναι ντυμένη με κοστουμάκι μέηντ ιν Χάρβαρντ;

 Υπερκαταναλωτικός ο έλληνας; Άντε να συμφωνήσω, ρε σεις, έτσι για την κουβέντα. Παρασύρθηκα, λοιπόν, εγώ ο έλληνας από τα φαντασμαγορικά σήριαλ και τα λάιφ-στάυλ περιοδικά τού -ήδη μπατιρήσαντος- Κωστόπουλου, σήκωσα ότι φράγκα είχα στην άκρη, πήρα και κάτι δάνεια, φέσωσα και τις πιστωτικές μου κάρτες κι επιδόθηκα σε όργιο σπατάλης: να οι σακκούλες από τα Μωλλ, να τα άι-φόουν και τα άι-παντ, να τα χόουμ θήατερ με τις εξηντάρες πλάσμα και τους λαμπάτους βιντεοπροβολείς, να και το τέσσερα επί τέσσερα, να και το τζετ σκι, να και το εξοχικό με την πισίνα... Είμαι ανεγκέφαλος; Είμαι. Και ανεγκέφαλος και σκατοκέφαλος. Το ερώτημα, όμως, είναι απλό: πού και πώς επιβάρυνα εγώ με την μαλακία μου την ελληνική οικονομία; Με άλλα λόγια: αν εγώ δεν ήμουν τόσο σπάταλος, σήμερα θα χρωστούσαμε λιγώτερα ως κράτος;

 Έβγαζα, λοιπόν, 100 από την δουλειά μου και ξόδευα 150. Δηλαδή, κάπου εύρισκα ένα πενηντάρι που το ξόδευα δίχως να μου ανήκει, έτσι; Κάποιον φέσωνα, βρε αδερφέ. Θες τον πατέρα μου, που του έτρωγα τις οικονομίες; Θες την τράπεζα, όπου άφηνα τις κάρτες απλήρωτες και καθυστερούσα τα δάνεια; Θες τις επιχειρήσεις απ' όπου ψώνιζα; Θες τα φιλαράκια μου, με κάτι θαλασσοδάνεια που τους έπαιρνα; Βάλε όποιον θες εσύ. Το κράτος, όμως, πού παίζει σε όλα αυτά; Πώς ζημιώθηκε από την σπατάλη μου; Ίσα-ίσα που εισέπραττε παραπάνω ΦΠΑ από τις αγορές μου στο Μωλλ, παραπάνω τέλος ταξινόμησης από την αγορά τού τρίλιτρου τζιπ και παραπάνω φόρο μεταβίβασης από την αγορά τού εξοχικού. Για να μην αναφέρω το χρήμα που κυκλοφόρησε στην αγορά λόγω της σπατάλης μου.

 Να το δούμε κι αλλοιώς το πράγμα; Τί παραπάνω ζήτησα από το κράτος εγώ ο σπάταλος, πέρα από όσα εκείνο είναι υποχρεωμένο να μου παρέχει; Τον μισθό μου (αν είμαι δημόσιος υπάλληλος) ή την σύνταξή μου, την περίθαλψή μου, τον παιδικό σταθμό για το στερνοπούλι μου, το σχολείο για την κόρη μου, το πανεπιστήμιο για τον μεγάλο μου γυιό, τις απαραίτητες υποδομές και γενικά όλα όσα πρέπει να προσφέρει στους φορολογούμενους πολίτες του οποιοδήποτε ευνομούμενο κράτος. Από τα τριακόσια τόσα δισεκατομμύρια που χρωστάει σήμερα αυτό το κράτος, πόσα είναι τα δανεικά που πήρε για να καλύψει τις σπατάλες μου; Ούτε δεκάρα!

 Βέβαια, αν εγώ δεν ήμουν σπάταλος, θα είχα σήμερα μια καβάντζα για να αντέξω στις περικοπές των αποδοχών μου, στην αυξημένη συμμετοχή μου στα φάρμακα, στο κόστος του ιδιωτικού παιδικού σταθμού, στην διογκωμένη φορολόγησή μου κλπ. ενώ, παράλληλα, δεν θα ήσαν υποχρεωμένες οι τράπεζες να με κυνηγάνε για να εισπράξουν όσα λένε πως τους χρωστάω. Σύμφωνοι. Αλλά δεν καταλαβαίνω γιατί η εθνική οικονομία θα βρισκόταν σε καλύτερη κατάσταση. Επειδή θα είχα να πληρώσω τους γιατρούς μου από την τσέπη μου και δεν θα χρειαζόμουν αξιοπρεπές εθνικό σύστημα υγείας; Ή επειδή θα είχα τα λεφτά μου στην τράπεζα, απ' όπου θα μπορούσαν να δανείζονται οι "επενδυτές" του κώλου; Ωραία λογική!

 Από την άλλη, αυτό το γαμημένο κράτος δεν ήρθε ποτέ να μου πει "κύριε, αφού έχεις φράγκα και σκορπάς, δεν έχεις ανάγκη ούτε την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που σου προσφέρω ούτε την σύνταξη που σου δίνω, οπότε πάψε να πληρώνεις ΙΚΑ ή ΤΕΒΕ και κόψε τον λαιμό σου να τα βγάλεις πέρα μόνος σου". Αντιθέτως, μου έπαιρνε τα ασφάλιστρά μου κανονικά και με τον νόμο. Πώς, λοιπόν, μου λέει σήμερα ότι δεν έχει να μου δώσει όσα είχαμε συμφωνήσει να πάρω; Δεν είχαμε συμφωνήσει να δίνω σήμερα τόσα και να πάρω αύριο τόσο εφ' άπαξ και τόση σύνταξη; Τί τα έκανε τα λεφτά που του ακούμπαγα τόσα χρόνια; Γίνανε όλα μίζες για υποβρύχια που πάνε μονόμπαντα, μη χέσω; Και τώρα που μου κόβουν την σύνταξη φταίω εγώ επειδή ήμουν σπάταλος; Σοβαρά οικονομικά σπουδάσατε, ρε σεις, εκεί στο Ματσατσούτσες!

 Ουφ.... Είπα πολλά αλλά δεν ξεθύμανα. Πάω να ρίξω μια βουτιά να καλμάρω και θα επανέλθω.

Cogito ergo

ΟΧΙ ΣΤΟ ΞΕΠΟΥΛΗΜΑ ΤΟΥ ΕΡΗΜΙΤΗ


Ποια είναι η (μόνη) εταιρεία που ενδιαφέρεται για τον Ερημίτη





Ισχυρός όμιλος, που διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 3,5 δις δολ. είναι η εταιρεία (η μόνη) που ενδιαφέρεται να επενδύσει στον Ερημίτη της Κασσιόπης.


Το όνομα αυτής NCH Capital. Πρόκειται για επενδυτική εταιρεία που διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 3,5 δισ. δολ. ΗΠΑ. Λειτουργεί 21 επενδυτικά κεφάλαια που έχουν επενδύσει μέχρι σήμερα σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπη και τη Ρωσία. Η εταιρεία ενδιαφέρεται για τα ακίνητα της Κασσιόπης και της Αφάντου. Μάλιστα στην Κασσιόπη είναι ο μοναδικός ενδιαφερόμενος του ακινήτου.

Σχεδιάζει κι άλλες επενδύσεις
Η NCH Capital είναι η εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τη μοναδική προσφορά που κατατέθηκε στο ΤΑΙΠΕΔ για το παραθαλάσσιο ακίνητο της Κασσιώπης στην Κέρκυρα. Αν και πρόκειται για ένα παραθαλάσσιο “φιλέτο”, έκτασης 490 στρεμμάτων με ακτογραμμή μήκους 700 μέτρων, στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος ανταποκρίθηκε μόλις ένας υποψήφιος, το συγκεκριμένο αμερικανικό fund, εκπρόσωποι του οποίου δηλώνουν στο Capital.gr πως το ενδιαφέρον για τον διαγωνισμό αποτελεί την απαρχή μιας σειράς επενδύσεων που σχεδιάζει να πραγματοποιήσει στην Ελλάδα. 

Γιατί μόνο μια προσφορά;
Σύμφωνα πάντα με το capital.gr η κατάθεση μιας και μόνης εκδήλωσης ενδιαφέροντος στο διαγωνισμό αποδίδεται στο γεγονός ότι το ΤΑΙΠΕΔ ενέταξε στην προκήρυξη το δίκαιο της επιφάνειας. Με βάση το δίκαιο της επιφάνειας γίνεται διαχωρισμός μεταξύ αυτού που οικοδομείται στην επιφάνεια που παραχωρείται στον αγοραστή και της επιφάνειας αυτής καθεαυτής, η οποία και παραμένει στην κυριότητα του δημοσίου. 
Στο διαγωνισμό για το ακίνητο της Κασσιώπης ο επενδυτής δεν αγοράζει τη γη, αλλά αποκτά την αποκλειστική χρήση και εκμετάλλευση της επιφάνειας  για περίοδο που μπορεί να φτάσει και τα 100 χρόνια. Ο επενδυτής επίσης μπορεί να υποθηκεύσει την επένδυσή του για να αντλήσει δάνεια από τράπεζες και, όπως αναφέρεται στην πρόσκληση για εκδήλωση ενδιαφέροντος, το δικαίωμα χρήσης μπορεί να μεταβιβαστεί ελεύθερα σε τρίτους. 
Αν και το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί σε πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει ανάλογο προηγούμενο. Το στοιχείο αυτό, σε συνδυασμό με το ασαφές ακόμη χωροταξικό και το νομικό καθεστώς στην Ελλάδα όσον αφορά τον θεσμό της επιφανείας, απέτρεψε κάποιους από τους ενδιαφερόμενους επενδυτές να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους. Γι’ αυτό, άλλωστε, υπάρχουν αιτήματα από επενδυτικά κεφάλαια να υπάρξουν τροποποιήσεις στο διαγωνισμό για τη Κασσιώπη, κάτι που όμως θα φανεί στις επόμενες εβδομάδες. 
Από την πλευρά της, η NCH Capital δεν εμφανίζεται να έχει απολύτως κανένα πρόβλημα με το δίκαιο της επιφάνειας, το οποίο άλλωστε αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία δουλεύουν οι Αγγλοσάξονες τα τελευταία 100 χρόνια και άρα η NCH είναι απολύτως προσαρμοσμένη με αυτόν τον τρόπο λειτουργίας, αναφέρουν πηγές προσκείμενες στην εταιρεία.

Η δράση της εταιρείας
Η NCH Capital σήμερα διαχειρίζεται κεφάλαια ύψους 3,5 δισ. δολαρίων στις αγορές της Ανατολικής Ευρώπης. Μάλιστα στις περισσότερες αγορές που δραστηριοποιείται έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο δυτικό ξένο επενδυτή με έμφαση στις εισηγμένες εταιρείες, το real estate, την πρωτογενή παραγωγή και το private equity. Μεταξύ των επενδυτών τα κεφάλαια των οποίων διαχειρίζεται η NCH περιλαμβάνονται πανεπιστημιακά κληροδοτήματα, ασφαλιστικά ταμεία οργανισμοί και άλλοι θεσμικοί φορείς. 
Μέχρι σήμερα έχει επενδύσει σε εξίσου «δύσκολες» χώρες όπως η Λετονία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Αλβανία, η Κροατία, η Σερβία, η Ουκρανία, η Ρωσία, η Μολδαβία και η Τουρκία. Από το 2007 έχει εστιάσει στην ανάπτυξη παράκτιων περιοχών στα δυτικά βαλκάνια και ειδικότερα στην Κροατία, το Μαυροβούνιο και την Αλβανία. Από το 2009 η NCH εξετάζει επενδυτικές ευκαιρίες και στην Ελλάδα και ενδιαφέρεται να επεκτείνει την παρουσία της στη χώρα πέρα από το διαγωνισμό για την Κασσιώπη. 
Σε αντίθεση με μεσιτικές εταιρείες ή άλλους «επιθετικούς» επενδυτές, το ενδιαφέρον του ισχυρού fund, όπως διατείνεται η ίδια η NCH, μεταφράζεται σε πρόθεση για υλοποίηση επενδύσεων που θα μεγιστοποιήσουν την αξία του ακινήτου.


Πηγή:www.capital.gr

Καθ' οδόν: Στην Αμερική



Καθ' οδόν: Στην Αμερική
Νέα Υόρκη
Associated Press
Ο Βασίλης Λιόγκαρης θα μας παρασύρει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Αμερική, που θα διαρκέσει μέχρι και την ερχόμενη Κυριακή. Πάμε;
«
Κυνηγώντας τον ήλιο μέσα και πάνω από σύννεφα, ώρες ατέλειωτες πριν προλάβει να δύσει, κυνηγώντας τη μέρα που δε λέει να σ' εγκαταλείψει. Κυνηγώντας το φως, μπορεί να βρεθείς στο σκοτάδι. Ο πάνω κόσμος και ο κάτω κόσμος. Ο δικός τους και ο δικός μας. Εμείς και οι άλλοι και μεταξύ μας ένας ωκεανός, ένα φαράγγι απροσπέλαστο. Αμερική... Αμερική καλά μου το 'παν μερικοί πως είσαι χώρα τραγική.
Πήρα μια δάδα να διανύσω βάθος απροχώρητο. Μπλεγμένος βρέθηκα. Νέος κόσμος ...νέα τάξη. Πράματα και θάματα, που θα προσπαθήσω να ξεδιαλύνω. Πατήσαμε το πόδι μας στη Νέα Υόρκη. Κοιτάζω κάτω και τι να δω; Ενα δολάριο. Μπα, είπα, από τώρα; Δε βαριέσαι. Δεν καταδέχτηκα καν να σκύψω να το πάρω. Ας προσπεράσω. Εχω καιρό. Πάρα κάτω θα βρω πολλά. Επεσα έξω. Σέντσι δε βρέθηκε. Και δεν ήθελα να 'χω κανένα σέντσι πάνω μου, γιατί κινδύνευα σε κάθε γωνιά του δρόμου να μου το πάρουν κι όχι μόνον ο πεινασμένος αράπης που καραδοκεί στη γωνιά, αλλά και το ίδιο το πολιτισμένο και λαμπερό κράτος τους. Εχουν τους τρόπους τους αυτοί και θα εξηγηθώ.
Εχει νυχτώσει και ο τρόμος έπεσε πάνω από την εξαίσια πόλη. Ωρα 11, ώρα 11 νυχτερινή και δε βλέπεις ψυχή στο δρόμο.
Κατακαλόκαιρο και ο νους σου τρέχει στην Αθήνα. Αντίθεση πρώτη. Μην αρχίσω την γκρίνια από το αεροδρόμιό τους. Ο,τι το χειρότερο, ό,τι το αίσχος. Κομφούζιο, ταλαιπωρία, ουρά με τις ώρες - μας κάνανε και τους προφεσόρους για το δικό μας αεροδρόμιο. Εχουν τη δικαιολογία τους. Κάθε 45 δευτερόλεπτα απογειώνεται κι ένα αεροπλάνο. Κάθε λεπτό φθάνει και ένα αεροπλάνο.
Χόλιγουντ - Καλιφόρνια
Καλιφόρνια. Λος Αντζελες ή L.A., όπως είναι γνωστό. Η βιομηχανία του θεάματος. Αρχή του ταξιδιού. Οι Ισπανοί μοναχοί του Σαν Γκαμπριέλ, που πρωτοκατοικήσανε, την ονόμασαν "Βασίλισσα των Αγγέλων". Η πιο μολυσμένη πόλη του κόσμου. 17 εκατ. αυτοκίνητα. Χωρισμένη σε 9 πυρήνες και το Down-Town, το κέντρο, όπου είναι συγκεντρωμένο το επιχειρηματικό κατεστημένο, οι τράπεζες και τα ξενοδοχεία. Πανύψηλοι ουρανοξύστες. Απόκοσμοι, απρόσωποι, αποκρουστικοί. Μετά τις 7 το βράδυ κυκλοφορούν μόνον οι αρουραίοι.
Οι Αμερικανοί δεν έχουν να προσφέρουν τίποτα. Οι φημισμένες παραλίες του Λογκ-Μπιτς, της Σάντα Μόνικα και της Σάντα Μπάρμπαρα καμιά, μα καμιά απολύτως σχέση δεν έχουν με τα δικά μας υπέροχα νησιά. Το ίδιο ισχύει και για το ξακουστό και πασίγνωστο κοσμοπολίτικο κέντρο το Μαϊάμι Μπιτς. Μια θάλασσα αποπνικτική.
Το Χόλιγουντ έχει πια ξεπέσει. Η μεγάλη βιομηχανική παραγωγή θεάματος περνά κρίση. Η "Φοξ", η "Μέτρο", η "Παραμάουντ", η "Κολούμπια", η "Γουόρνερ" δεν υπάρχουν. Το μόνο που απέμεινε είναι το παλιό στούντιο της "Universital", που τώρα οι Αμερικανοί για να προσελκύσουν κόσμο το έχουν μετατρέψει σε μουσείο.
Ετσι, με 30 δολάρια και μπαίνοντας σ' ένα τρενάκι μπορείς ν' αναπολήσεις περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις. Ντεκόρ που γυρίστηκαν παλιά πετυχημένα φιλμ. Διάφορα γουέστερν και περιπέτειες. Σήμερα δεν υπάρχει τίποτα, κι ό,τι υπάρχει δεν είναι αυθεντικό, είναι ξεφτισμένο και ψεύτικο. Τα γκρίζα στόρια έχουν πέσει πάνω από το θρυλικό Χόλιγουντ και ξεπεσμένοι μουζικάντηδες παίζουνε τζαζ στους άδειους δρόμους. Ολη η αφρόκρεμα των σταρ έχει μετακομίσει σ' ένα κλειστό και απροσπέλαστο γκέτο στο γειτονικό Μπέβερλι Χιλς.
Οι Αμερικανοί είναι ανεξάντλητοι σε επινοήσεις ώστε να σου ληστέψουν και το τελευταίο σου σεντς. Ετσι επινόησαν το Λας Βέγκας. Στην έρημο της Νεβάδας, σ' ένα καυτό και απλησίαστο περιβάλλον, που η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους 43 και 44 βαθμούς.
Λος Αντζελες
Εκεί έστησαν μια πόλη, όπου ξεπλένεται το μαύρο χρήμα στα καζίνο. Την περιέβαλαν με φανταχτερά και εντυπωσιακά ξενοδοχεία, "MGM" 5.000 δωμάτια. "Εξκάλιμπερ" 4.500 δωμάτια. "Λούξορ" 4.000 δωμάτια. "Μέταλ" 3.500. "Circus-Ceasar" 3.000 δωμάτια κ.ά. Κάθε ξενοδοχείο και μια μικρή πόλη με όλα της τα κομφόρ. Μπροστά από κάθε ξενοδοχείο, ένα εντυπωσιακό σόου, ένα υπερθέαμα. Ηφαίστεια που εκρήγνυνται και χύνουν λάβα καυτή. Το νησί των θησαυρών. Τεχνητές λίμνες όπου γίνεται το κυνήγι των πειρατών. Κουρσάρικα καΐκια, φλεγόμενες γαλέρες, ναυμαχίες, φωτιές, μπουμπουνητά, ναύτες και πειρατές που βουτούν από τα ψηλά κατάρτια κι ό,τι άλλο βάζει το μυαλό σου προκειμένου να σε εντυπωσιάσουν. Μέχρι και την αρχαία ελληνική μυθολογία κακοποίησαν. Μεθυσμένοι Διόνυσοι, ξεδιάντροπες Αφροδίτες θυσιάζονται στην αίγλη του σόου. Ημίγυμνες χορεύτριες, ζογκλέρ, ακροβάτες και ηθοποιοί. Πολύ λαμπερά θεάματα. Διάφοροι νεαροί στο δρόμο σε προμηθεύουν με φτηνά διαφημιστικά περιοδικά. "Η μαντάμ Μπατερφλάι μπορεί να σας κάνει ένα θαυμάσιο μασάζ". "Το όνομά μου είναι Τζούλια, μπορώ να σας περιποιηθώ, μπορώ να κάνω για σας 30 περιπτώσεις έρωτα. Τα ίδια και η Μπριζίτ και η Πάμελα", ή ο κος Τζέισον: Χίλιοι τρόποι να χάσετε τα χρήματά σας.
Υπνος φτηνός. Φαγητό φτηνό. Ατέλειωτοι κι απίθανοι μπουφέδες. Φαστ φουντ, "Μακντόναλντ", "Γουέντις", κετσαποκουλτούρα ποικιλιών. Οι πιο χοντροί και ασουλούπωτοι άνθρωποι που υπάρχουν στον κόσμο μαζεύονται, σχεδόν συνωστίζονται στο Λας Βέγκας, και γιατί παρακαλώ; Για να σε παρασύρουν - και τελικά τα καταφέρνουν - να γευτείς το μεγάλο ψητό. Τον τζόγο. Τον απέραντο και σαρκοφάγο τζόγο.
Τα τεράστια - σαν μια πλατεία - φουαγιέ των ξενοδοχείων, με τον διακριτικό φωτισμό, τις πολύχρωμες μακέτες, το δροσιστικό κλιματισμό (ποιος τολμάει να περπατήσει στην καυτή πόλη), είναι κατακλυσμένα από εκατοντάδες, χιλιάδες τυχερά παιχνίδια. Κουλοχέρηδες, Μπλακ Τζακ, ρουλέτες, κραπς, βίντεο πόκερ. Αγνωστα και γνωστά παιχνίδια, μια σαγήνη, μια πρόσκληση, μια πανδαισία, μια καταστροφή. Το καζίνο σ' όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Και δουλεύουμε τα μηχανάκια και ακούς τα σέντσια να κουδουνάνε. Ωρες, μέρες, νύχτες ατέλειωτες. Δε μετράν ποιος είσαι. Μετράν μονάχα τι έχεις στην τσέπη σου!
Μαύροι, λευκοί, κίτρινοι, κάθε καρυδιάς καρύδι, άθλιοι ρακένδυτοι και ξεπεσμένοι. Κορίτσια με τουαλέτες και διαμαντικά. Κύριοι με σορτσάκια, καπελάκια και τίμπερλαντ γυροφέρνουν με τις κούπες γεμάτες ντόλαρς. Πίνουν, ξερνοβολάν και ξημερώνονται χαμένοι, κυριολεκτικά χαμένοι, μπροστά στα μηχανάκια!
Ενα άθλιο και φρικτό θέαμα ανθρώπινου ξεπεσμού και ξεφτίλας. Δεν έχω προκαταλήψεις. Μακριά από μένα κάθε μεροληπτική τοποθέτηση, αλλά εκεί οδηγούν και έτσι θέλουν τον άνθρωπο. Τον προσελκύουν με λαμπερά και προκλητικά θεάματα για να τον κατασπαράξουν. Κανείς, μα κανείς δεν κερδίζει απ' αυτά τα παιχνίδια παρά μόνον οι επινοητές τους».

Η σχέση οικονομίας - πολιτικής στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ


Η σχέση οικονομίας - πολιτικής στο Πρόγραμμα του ΚΚΕ
Από το πρώτο ακόμη άρθρο (2/2/2003) αυτής της σειράς, που αναφέρονται στη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» (ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002), αναφέραμε ότι με τον όρο «οικονομική βάση», εξετάζουμε τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, σε τελευταία ανάλυση μεταξύ των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων κατά τη διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής. Ταυτόχρονα επισημαίναμε ότι όπως κάθε κοινωνία, έτσι και ο καπιταλισμός, εξελίσσεται με δικούς αντικειμενικούς εσωτερικούς νόμους, ανεξάρτητους από τη θέληση των ανθρώπων που δρουν όμως διά μέσου της δράσης των ανθρώπων. Εξέλιξη ο οποία νομοτελειακά οδηγεί στην ωρίμανση των υλικών όρων, στον καπιταλισμό για το πέρασμα στην κομμουνιστική κοινωνία.
Πάνω στην οικονομική βάση (σχέσεις παραγωγής) υψώνεται το νομικοπολιτικό και ιδεολογικό εποικοδόμημα που αντιστοιχεί σε αυτήν, αφού οι σχέσεις των κοινωνικών τάξεων αποτυπώνονται με νόμους, υπηρετούνται από την πολιτική και την ιδεολογία και το κράτος. Ολ' αυτά μαζί καθορίζουν σε τελευταία ανάλυση την κυριαρχία της κοινωνικής τάξης που είναι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής.
Το θεμελιακό ζήτημα που προκύπτει από τα παραπάνω είναι ότι η πολιτική συνδέεται διαλεκτικά με την οικονομία. Και η πολιτική που ασκείται σε κάθε κοινωνικοοικονομικό σχηματισμό, άρα και στον καπιταλισμό, επιδιώκει την αναπαραγωγή της οικονομικής βάσης της κοινωνίας, δηλαδή στον καπιταλισμό των σχέσεων εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας που ενσαρκώνει το κεφάλαιο. Επομένως η πολιτική που ασκείται από τις κυβερνήσεις και το κράτος δεν είναι πολιτική που ικανοποιεί τα συμφέροντα όλων των κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων αλλά της κυρίαρχης τάξης που είναι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής, προκειμένου να δρουν όσο γίνεται πιο καλά οι αντικειμενικοί νόμοι του καπιταλισμού και να διαιωνίζονται οι σχέσεις εκμετάλλευσης. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στον καπιταλισμό πολιτική που μειώνει τα κέρδη του κεφαλαίου, την υπεραξία, ο νόμος της οποίας είναι απόλυτος (στον καπιταλισμό), γιατί τέτοια πολιτική υποσκάπτει την εκμεταλλευτική σχέση της μισθωτής εργασίας, άρα και τα θεμέλια της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Η διαλεχτική σχέση οικονομίας - πολιτικής που υπηρετεί τον καπιταλισμό εκφράζεται στα προγράμματα και την πολιτική των αστικών κομμάτων και στην πολιτική διαχείρισης των κυβερνήσεων. Για παράδειγμα, στις σημερινές συνθήκες, η αναπαραγωγή του κεφαλαίου απαιτεί την πολιτική των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Βεβαίως, στα πλαίσια άσκησης της εξουσίας, η κυρίαρχη τάξη, που είναι μειοψηφία του πληθυσμού ως κοινωνική τάξη, προκειμένου να διαιωνίζεται η εξουσία της ασκεί και τη δική της πολιτική συμμαχιών. Επιδιώκει να προσεταιρίζεται διάφορα τμήματα του λαού προκειμένου να στηρίζουν το καπιταλιστικό σύστημα, με τη βελτίωση της θέσης τους μέσω, βασικά, της αύξησης των εισοδημάτων τους, έστω και προσωρινά, είτε μέσω της άμβλυνσης, επίσης προσωρινά, οξυμένων λαϊκών προβλημάτων. Για παράδειγμα ορισμένα κονδύλια τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στους αγρότες και τα μικροαστικά στρώματα της πόλης, (πχ Leader, για τη δημιουργία μικρών τουριστικών επιχειρήσεων), ή προγράμματα για τον αγροτοτουρισμό, είναι κρίκος διαμόρφωσης συμμαχιών της άρχουσας τάξης με τα μικροαστικά στρώματα.
Στο πρόγραμμα επίσης του Κομμουνιστικού Κόμματος εκφράζεται η σχέση οικονομίας -πολιτικής. Που για την εργατική τάξη, είναι επεξεργασμένη έτσι που να απαντά στις σημερινές ανάγκες της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, να αποδεικνύει την αναγκαιότητα και τη δυνατότητα ανατροπής της καπιταλιστικής οικονομικής βάσης, δηλαδή των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής και την εγκαθίδρυση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, για την οργάνωση και ανάπτυξη της σοσιαλιστικής οικονομίας, αλλά και την εξουσία που θα ασκεί πολιτική που θα υπηρετεί τις νέες σχέσεις παραγωγής, ως μονόδρομο που μπορεί να αντιμετωπίσει οριστικά τα λαϊκά προβλήματα και να αναπτύσσει τη νέα κοινωνία καταργώντας τις εκμεταλλευτικές σχέσεις. Βεβαίως, στο πρόγραμμα του Κομμουνιστικού Κόμματος, είναι επεξεργασμένη και η πολιτική συμμαχιών της εργατικής τάξης, άλλωστε έχει διαλεχτική σχέση με τα παραπάνω, τόσο για την ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου, όσο και για την οικοδόμηση της νέας κοινωνίας.
«Η διαλεκτική σχέση οικονομίας και πολιτικής εκφράζεται και στην απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για την προοπτική που πρέπει να θέσει το Μέτωπο, της λαϊκής οικονομίας και λαϊκής εξουσίας. Η θέση αυτή αποτυπώνει τον αναγκαίο συμβιβασμό στα πλαίσια του Μετώπου, όπου οι σύμμαχες δυνάμεις διατηρούν τις δικές τους αντιλήψεις για το χαρακτήρα της εξουσίας, αφού η συμμαχία δεν μπορεί να συγκροτηθεί στη βάση της συμφωνίας για το σοσιαλισμό και τη δικτατορία του προλεταριάτου. Η θέση μας για τη λαϊκή οικονομία βασίζεται στο γεγονός ότι έχει προχωρήσει η κοινωνικοποίηση της παραγωγής, η ατομική ιδιοκτησία με την εταιρική μορφή, η μεγάλη μεγέθυνση των επιχειρήσεων, ο οξυμένος ανταγωνισμός, όλα αυτά δηλαδή που συνιστούν μονοπωλιακή μορφή. Επομένως, η κοινωνικοποίηση των βασικών και συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής και των πλουτοπαραγωγικών πηγών αποτελεί προϋπόθεση για να ανοίξει ο δρόμος για κοινωνική λαϊκή ευημερία, για ολόπλευρη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας προς όφελος του εργαζόμενου ανθρώπου».Διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, «ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» (ΚΟΜΕΠ, τεύχος 2/2002, σελ. 89-90).
Πιο συγκεκριμένα, στην απόφαση του 16ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το αντιιμπεριαλιστικό αντιμονοπωλιακό δημοκρατικό μέτωπο αναφέρεται:
«Το ΚΚΕ θεωρεί ότι βάθρα της λαϊκής οικονομίας και ανάπτυξης είναι:
  • Η κοινωνική κρατική ιδιοκτησία στα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, όπου εντάσσονται:
Η ενέργεια. Οι τηλεπικοινωνίες. Ο ορυκτός πλούτος, τα ορυχεία. Η ύδρευση. Οι μεταφορές. Οι βασικοί κλάδοι της μεταποίησης, όπως παραγωγής μέσων παραγωγής και προϊόντων λαϊκής κατανάλωσης. Το τραπεζικό σύστημα, το σύστημα συγκέντρωσης, διοχέτευσης, διαχείρισης οικονομικών και υλικών πόρων. Το εξωτερικό εμπόριο, το συγκεντρωμένο δίκτυο εσωτερικού εμπορίου. Ο τομέας της λαϊκής στέγης. Η έρευνα. Η δημοκρατική πληροφόρηση του λαού.
  • Το αποκλειστικά δημόσιο, ενιαίο και δωρεάν σύστημα εκπαίδευσης, υγείας, πρόνοιας, ασφάλισης.
Ο κοινωνικοποιημένος τομέας θα είναι διευρυμένος, αφού το μονοπωλιακό κεφάλαιο έχει περάσει σε ανώτερο βαθμό συγκέντρωσης και διείσδυσης όχι μόνο στο πεδίο της παραγωγής, αλλά και στο εμπόριο, στον κοινωνικό τομέα, στην παιδεία, στην υγεία, στον τουρισμό.
Το ΚΚΕ δεν υποστηρίζει την πλήρη, καθολική σε πανεθνική κλίμακα κοινωνικοποίηση. Υποστηρίζει ότι, δίπλα στον κοινωνικοποιημένο τομέα της λαϊκής οικονομίας, θα λειτουργεί ο παραγωγικός συνεταιρισμός της μικρομεσαίας αγροτιάς, των μικρών επιχειρηματιών, ιδιαίτερα αυτών που είναι σε κλάδους μεταποίησης, όπου υπάρχει πολύ μικρή συγκέντρωση.
Η ένταξη των λαϊκών αυτών στρωμάτων στους συνεταιρισμούς, με την εμπειρία που έχουν ζήσει κάτω από την πίεση των μονοπωλίων, θα κατανοείται ως συμφέρουσα επιλογή, αφού διευκολύνει τη συγκέντρωσή τους, τη διασφάλιση των συμφερόντων τους, την άνοδο της παραγωγικότητάς τους, τη βελτίωση των προϊόντων, τη διακίνησή τους.
Ετσι θα δυναμώνει η συμμαχία της εργατικής τάξης με τη φτωχή αγροτιά και τα μικρομεσαία στρώματα...».
Στην ίδια απόφαση αναφέρεται ότι η ανάπτυξη της λαϊκής οικονομίας απαιτεί κεντρικό πανεθνικό οικονομικό μηχανισμό σχεδιασμού και διεύθυνσης που κινητοποιεί τα κοινωνικοποιημένα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής, το εργατικό δυναμικό, τις πλουτοπαραγωγικές πηγές και την πολιτική απεξάρτηση της Ελλάδας από τους διεθνείς ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς (ΝΑΤΟ, ΕΕ κλπ).
Αλλά όλα τα παραπάνω, σημαίνουν κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, και αντικατάστασή τους με την ιδιοκτησία ολόκληρης της κοινωνίας, ολόκληρου του λαού, μαζί με τη συνεταιριστική ιδιοκτησία. Αποτελούν δε προϋπόθεση προκειμένου να προάγεται η λαϊκή ευημερία. Αλλά μόνο η λαϊκή εξουσία, της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, μπορεί να τα πραγματοποιήσει.

Ο άγνωστος


Ο άγνωστος
Των ανίδεων και των αθώων, των καλών, των κακών και των ηρώων
Γρηγοριάδης Κώστας
Το πρόσωπό του ουδέποτε το είχα ξαναδεί, το όνομά του ουδέποτε το είχα ακούσει, θα μου έμενε ίσως άγνωστος, αν δεν άνοιγα την τηλεόραση εκείνο το απόγευμα.
- Την αποφεύγω την Τηλεόραση όπως ο διάολος το λιβάνι, σκέφτηκα, αλλά ας όψονται τα γεγονότα, τα συνταρακτικά συμβαίνοντα στον κόσμο μας...
Πάτησα το κουμπί, διάλεξα στην τύχη ένα κανάλι και το συνηθισμένο ντεκόρ κατέκτησε την όρασή μου... Πολύ φως, πολύ πλαστικό λουλούδι, προσκεκλημένοι ατσαλάκωτοι, χαμογελαστός και λίγο αμήχανος ο συντονιστής. Ολα όπως συνήθως και όμως αξιοσημείωτα διαφορετικά, έκανα αμέσως την... αξιολόγηση. Ηταν ο καιρός που κάτι άλλαξε στον πλανήτη μας ριζικά, θρυμμάτισε των ανυποψίαστων τη μακαριότητα και έβαλε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης φωτιά... Ο τρόμος απέκτησε ξαφνικά πρόσωπο, χύθηκε φουρτουνιασμένος στα στρογγυλά τραπέζια και κυρίεψε κατά κράτος τα τηλεοπτικά παράθυρα. Από τη μια στιγμή στην άλλη η ατμόσφαιρα στους χώρους αυτούς διαφοροποιήθηκε, λες και οι άνθρωποι είχαν δεχτεί το επισκεπτήριο του δαίμονα, του μεγαλύτερου απ' όλους, του Εωσφόρου αυτοπροσώπως. Στη συζήτηση που διαδραματιζόταν μπροστά στα μάτια μου έπαιρναν μέρος ονόματα γνωστά... Μόνο ένας μου ήταν άγνωστος, το ανέφερα ήδη αυτό, αν θυμάμαι καλά... Η κουβέντα λοιπόν είχε ανάψει, οι συνομιλητές συμμετείχαν ενεργά. Ολοφάνερα οι πάντες αναριγούσαν και είχαν δίκιο, φυσικά... Μερικοί φώναζαν, κάποιοι άλλοι, πολύ ανήσυχοι, προσπαθούσαν να βάλουν τις σκέψεις τους σε σειρά για να κατανοήσουν το ακατανόητο, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά.
- Επιβάλλεται να ερμηνεύσουμε το άρρητο, αυτό που μας χτύπησε απροσδόκητα και κατάκαρδα, πολύ βαθιά... Κι ένα δεν πρέπει να ξεχάσουμε, πρόσθεσε αυτός που μιλούσε τούτη τη στιγμή, ένας σοβαρός, σχεδόν συνοφρυωμένος άντρας που πάλευε να οριοθετήσει το ακατανόητο.
- Με πόνο και φρίκη, αγαπητοί μου, ξεψυχάει ο κάθε άνθρωπος, όπου Γης. Και ο τσαλαπατημένος υποτελής και ο απρόσμενα λαβωμένος σιδερόφρακτος. Και ο πεινασμένος που του λείπουν οι θερμίδες οι ελάχιστες και ο πολυφαγάς που αφήνει τη ζωή λόγω ταμπλά... Οπως λένε στην πατρίδα μου...
Η ομήγυρη για λίγο βουβάθηκε. Ο συντονιστής, ιδρωμένος κάτω από των προβολέων την ένταση, βιάστηκε να πιει από το ποτήρι του μια μεγάλη γουλιά.
- Αχ, γιατί τόση κακία στη Γη μας, γιατί; είπε σχεδόν ψιθυριστά μια μικρή σταρ, που τυχαία μάλλον βρέθηκε σε τούτο το πάνελ....
Και τότε αστραπιαία άδραξε την ευκαιρία αυτός που εμένα μου ήταν μέχρι το αποψινό βράδυ άγνωστος, κάποιος κύριος καθηγητής Πανεπιστημίου, ελληνικού ή ξένου δεν πρόσεξα. Με καταπληκτική ευχέρεια έφερε τον εαυτό του στο προσκήνιο της συζήτησης και το όλο ύφος του έδειχνε ότι ο άνθρωπος έχει πλάκα τα γαλόνια και τα διδακτορικά, δηλαδή είναι ή πιστεύει πως είναι μεγαλόσχημος.
Η πρώτη του ενέργεια ήταν να κοιτάξει κατάματα το φακό. Στη συνέχεια, το επόμενο δευτερόλεπτο, στράφηκε προς τους συνομιλητές του με έκφραση τεχνητής απορίας στο στρογγυλό του πρόσωπο.
Σε μια αποθέωση πρόβας της υποκριτικής τέχνης του, άνοιξε αρκετά το λεπτόχειλο στόμα του σ' ένα ψεύτικο χαμόγελο βουτηγμένο στην περιφρόνηση. Αγωνιζόταν να δείξει στους υπόλοιπους, χιουμοριστικά υποτίθεται, πόση θυμηδία του προξενούσαν, πόσο τον διασκέδαζαν με τη βλακεία και την ελαφρότητα τους.
- Μα, στ' αλήθεια, σοβαρά μιλάτε, καλοί μου κύριοι; Την κυρία, ή μήπως πρόκειται για δεσποινίδα; την αγνοώ... Αυτή δα μας έλειπε... Ποια είναι, από πού ξεφύτρωσε... Τι λέω... Από πού την άφησαν...
Το κεφάλι του, με τα μαύρα αγκαθωτά μαλλιά, λες και φόραγε σκαντζοχοιρένιο καπέλο, στριφογύριζε πότε από δω και πότε από κει, σκορπώντας φαρμακερά βέλη πηχτής ειρωνείας.
Κάποιος, επίσης καθηγητής, κάτι προσπάθησε να προλάβει. Με υπομονή και ευγένεια αγωνίστηκε να βάλει φρένο στην αναιδή επίδειξη. Αποκάλεσε φιλικά τον δηκτικό συνομιλητή «κύριε συνάδελφε» και υπενθύμισε ότι η υπόθεση δε σηκώνει αστεία.
- Να αναρωτηθούμε πρέπει, να ψάξουμε, πώς, γιατί φτάσαμε σ' αυτήν την τεράστια έκρηξη, σε τούτη τη μοιραία ίσως εξέλιξη... Να ερμηνεύσουμε, βρε αδελφέ, πρόσθεσε έκδηλα ανήσυχος, σκουπίζοντας το ιδρωμένο του μέτωπο μ' ένα διπλωμένο μαντίλι.
Ο άλλος έδειξε ότι ελαφρώς εξοργίστηκε. Ανοιξε ξανά το στόμα του, πάλι το ίδιο θανατηφόρο χαμόγελο, το ίδιο κοροϊδευτικό βλέμμα.
Αυτή τη φορά δε με εντυπωσίασε το ύφος του. Κάτι άλλο τράβηξε την προσοχή μου. Ηταν τα δόντια του, τα μικρά, τετράγωνα, λίγο πεταχτά προς τα έξω δοντάκια του, που κάτι μου θύμισαν, κάτι απόλυτα ξεχασμένο και μακρινό. Μια εικόνα ασαφής, χωρίς ακριβές περίγραμμα σάλεψε, θολή από τη σκόνη της λήθης, σε απροσδιόριστα της μνήμης δώματα.
Στην αρχή αδιαφόρησα. Με κανέναν τρόπο δεν ήθελα να χάσω τη συνέχεια της κουβέντας και να περιπλανηθώ στων άδηλων αναμνήσεων τα μονοπάτια.
Προσπαθούσα να είμαι όλο αυτιά, πόσο μάλλον που η μικρή ηθοποιός αθόρυβα εξαφανίστηκε και τη θέση της πήρε κάποιος πολιτικός της δεύτερης, ίσως της τρίτης σειράς, απ' αυτούς που περιφέρονται από παραθύρου εις παράθυρον και το παίζουν πρωτοκλασάτοι...
Δεν έχει σημασία, σκέφτηκα, μάζευε κι ας είν' και ρώγες.. Ολο και κάτι θα μάθεις...
Ομως η ασαφής μνήμη δε με άφηνε. Με είχε μπλέξει στα δικά της τα δεσμά, με έσερνε αδυσώπητα στη λογική της.
Μωρέ, ποιον μου θυμίζει ετούτος ο κορυθαίολος προφέσορας... Σε ποιον μοιάζει, τι έχει απάνω του που με ανησυχεί... Σκεφτόμουν φωναχτά.
Στο μεταξύ ο δικός μου ρητόρευε. Με πολεμικό μένος κατατρόπωνε τους άλλους και γελούσε με τα ποταπά τους, όπως έλεγε, επιχειρήματα. Μα πώς τολμούσαν οι άσχετοι να βάζουν στο στόμα τους τη λέξη «Υβρις», να ξεθάβουν πτώματα πρόσφατων Γολιάθ - Δαβίδ αναμετρήσεων, τυφλών βομβαρδισμών και άλλου είδους, όπως έλεγαν, τραμπουκισμών. Ας την ξεχάσουν επιτέλους τη Γιουγκοσλαβία... Εκεί κόλλησε η βελόνα; Τι στο καλό; Ποιοι είναι όλοι ετούτοι, τέλος πάντων! Αυτοί δεν ξέρουν τι τους γίνεται, δεν έχουν ιδέα για την ανοιχτή κοινωνία της μεγάλης πέραν του Ατλαντικού δημοκρατίας, όπου ο ίδιος έζησε τόσα χρόνια και τη θαυμάζει, θα τη θαυμάζει αιώνια και δεν την αλλάζει με τίποτα στον κόσμο!
- Επικοινωνείτε, κύριοι; ούρλιαξε σε μια αποκορύφωση του μένους του. Δυνάμεις του σκότους κηρύσσουν τον πόλεμο στον ελεύθερο κόσμο και σεις οι άσχετοι επικαλείσθε τον Αισχύλο, άκουσον άκουσον, που στην Αθήνα - κουτσοχώρι τον πέμπτο προ Χρίστου αιώνα παρλάριζε «Σοφοί οι προσκυνούντες την Αδράστειαν;». Πού ζείτε; Οϊμέ, το χάλι σας!
Οι συνομιλητές είχαν αυτονόητα παγώσει. Το ίδιο κι εγώ.
Ο κύριος καθηγητής συνέχιζε...
- Επιχειρηματολογείτε, κύριοι; Τι μπορεί να πει κανείς, όταν έχει να κάνει με κρετίνους, με χοντροκέφαλους; Σας μιλάω για ανοιχτή κοινωνία και σεις ψελλίζετε, προβάλλετε ιδεολογήματα ημιαγρίων γενών... Πού ακούστηκε, βροντοφώναξε...
- Ε, όχι και να θέλετε να ξεμπροστιάσετε τον Αισχύλο, κύριε συνάδελφε, αντέδρασε κάποιος. Αυτό δεν είναι θράσος, αγαπητέ, είναι ιεροσυλία και επιπλέον αμάθεια.... Τι θα έλεγαν στην Ευρώπη, αν σας άκουγαν;
Ο των μερικών μεγατόνων πολιτικός αποφάσισε να ξεσπαθώσει και έβγαλε την Ευρωπαϊκή Ενωση από το θηκάρι του. Ως αντίβαρο, ως αντίπαλο δέος ο δυστυχής. Κάποιος άλλος, πιο ευερέθιστος, προχώρησε πιο πέρα.
- Ημιάγριο γένος οι Αθηναίοι του πέμπτου προ Χριστού αιώνα, κύριε καθηγητά; Τι μας λες, άνθρωπε; Θα σε προτείνω για ζουρλομανδύα...
- Είπαμε να κουβεντιάσουμε... Παρακαλώ, κύριοι... Ψυχραιμία, όχι να γίνουμε ρεζίλι των σκυλιών.
Ηταν ο συντονιστής που ανακάλεσε σε τάξη τους καλεσμένους του. Ολοι συμφώνησαν, εκτός από τον της ανοικτής κοινωνίας φυσικά, ο οποίος συνέχισε το επιθετικό παιχνίδι. Εδινε ρέστα, κατά το κοινώς λεγόμενο.
- Και, βεβαίως, είναι αμάθεια να συγκρίνουμε τα ασύγκριτα, όμως αμάθεια χαρακτηρίζει εσάς. Οποία ελαφρότης, συνάνθρωποι. Επειδή κάτι είπε ο Αισχύλος, δε θα κάνει ο κόσμος βήματα μπροστά; Αλλες εποχές, άλλες μελωδίες. Αυτό το μαθαίνουν οι φοιτητές του Ιστορικού και της Κοινωνιολογίας την πρώτη εβδομάδα των σπουδών τους...
Τον άκουγα και το μυαλό μου έτρεχε. Ποιον μου θυμίζει, ποιον μου θυμίζει... Πρόσεχα τα υπερφίαλα λόγια του, κοινωνία της ελευθερίας, κοινωνία ανοιχτή, έτσι το λένε τώρα, κοινωνία της ισότητας... Ας γελάσω!
Και ξαφνικά το φαρμακερό βλέμμα του με τράνταξε, λες και μου έδωσαν σπρωξιά. Μονομιάς ήξερα ποιον από το χτες ζωντάνεψε μέσα μου ο κύριος καθηγητής τούτη την απερίγραπτη βραδιά. Είδα τον εαυτό μου, παιδάκι δειλό, μπροστά στο περίπτερο της παλιάς γειτονίας. Κρατούσα στο χέρι την εφημερίδα διπλωμένη... Επρεπε να φύγω, όμως δε με άφηνε ο περιπτεράς. Με επιτακτικές ερωτήσεις και αυστηρές ματιές με κράταγε, δε μου επέτρεπε να κάνω ούτε ένα βήμα μπροστά πριν...
- Πριν μου πεις τι λέει ο μπαμπάς σου, όταν διαβάζει την εφημερίδα του. Βρίζει, θυμώνει; Ελα, πες μου, είσαι έξυπνο παιδάκι εσύ όλα τα καταλαβαίνεις... Πες μου, μόνο μια φορά...
Η φριχτή ανάμνηση με τρόμαξε, η μακρινή εποχή με τάραξε. Τα χρόνια ορθώθηκαν μέσα μου τα σκληρά, τα πέτρινα.
Εκείνος ο άντρας ο σκοτεινός που πετάχτηκε στου μυαλού μου κάποια άκρη, με τα μικρά τετράγωνα δοντάκια του πεταγμένα έξω ελαφρά... Το ειρωνικό, προσποιητά αγαθό χαμόγελο και του σκαντζόχοιρου τα ξερά, αγκαθωτά μαλλιά...
Η συζήτηση στο δέκτη μου πήγαινε προς το τέλος της. Οι τόνοι είχαν πέσει από κάθε πλευρά. Οι συνομιλητές είχαν σε μερικά γενικά συμπεράσματα καταλήξει, κάποιοι αλληλοκοιτάζονταν φιλικά, ένας - δυο σιγομιλούσαν, ο ευφραδής κύριος καθηγητής κοιτούσε κατάματα το φακό και μας χαμογελούσε θριαμβευτικά. Θα έλεγε κανείς πως όλα είναι όμορφα, τα πάντα πάνε καλά! Τα είπαμε, διαφωνήσαμε, δε βαριέσαι, βρε αδερφέ, δεν αλλάζουν αυτά... Μόνο ο σκηνοθέτης, προφανώς έμπειρος επαγγελματικά, δεν αρκέστηκε σε τούτη την αγαστή ομοφωνία. Προτίμησε να μας ξυπνήσει με τις εικόνες του και άφησε την πραγματικότητα να μιλήσει ξεκάθαρα και εκκωφαντικά. Ράγισε τις καρδιές μας ο θάνατος, οι χιλιάδες θάνατοι στου κόσμου κάθε γωνιά... Μείναμε άλαλοι μπροστά στα πεπρωμένα τα σκληρά, των ανίδεων και των αθώων, των καλών, των κακών και των ηρώων... Ολοι οι θρήνοι, οι σφαγές και τα αίματα μας σφράγισαν με μια ερώτηση βαθιά.
- Πότε επιτέλους θ' ανάψει πάνω στη Γη μας της Ελευθερίας η καθαρτήρια φωτιά; Πότε θα λάμψει πανίσχυρος και ακοίμητος ο Ηλιος της Δικαιοσύνης; Γιατί, αλήθεια γιατί, να είναι η ώρα αυτή η μεγάλη τόσο πολύ μακριά;

Της Λίζας ΚΟΝΤΟΜΙΧΑΛΟΥ

Οι πρώτοι κάτοικοι της Γης


Οι πρώτοι κάτοικοι της Γης
Αυτοί οι στρωματόλιθοι, στο Σαρκ Μπέι της δυτικής Αυστραλίας, συντίθενται από γαλαζοπράσινες άλγες και τα υποπροϊόντα τους. Οι πρώτοι στρωματόλιθοι εμφανίζονται πριν από 3 δισεκατομμύρια χρόνια. Σύγχρονοι στρωματόλιθοι συναντώνται επίσης στις Μπαχάμες και στα έλη της Φλόριντα των ΗΠΑ
Λίγο μετά το σχηματισμό του στερεού φλοιού της Γης, πρωτόγονα μικρόβια, πολύ διαφορετικά από τα σημερινά, άρχισαν να επεξεργάζονται τα βασικά στοιχεία της ζωής όπως ο άνθρακας, το θείο και το άζωτο, δημιουργώντας τις συνθήκες για την εμφάνιση ανώτερων μορφών ζωής, που τελικά κατέληξαν μετά από δισεκατομμύρια χρόνια στην εμφάνιση του ανθρώπου. Αυτή είναι η γνώμη του Αντριου Κνολ, του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, αλλά και πολλών άλλων επιστημόνων. Μέχρι σήμερα, τα βακτήρια παραμένουν ο βασικότερος παράγοντας της βιόσφαιρας. «Ζούμε από τους κόπους τους», λέει χαρακτηριστικά ο Κνολ.
Οι ερευνητές θα ήθελαν πολύ να ξέρουν ποια μορφή ζωής να ευχαριστήσουν γι' αυτές τις πρώτες τροφικές αλυσίδες. Αλλά δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνει κανείς τους νεκρούς μικροοργανισμούς από τους σχηματισμούς που μπορεί να παράγει η ανόργανη φύση. Εκείνο στο οποίο συμφωνούν όλοι είναι ότι η έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί στις τρεις περιοχές, όπου υπάρχουν οι αρχαιότεροι ιζηματογενείς βράχοι. Ανασκαφές στην Αυστραλία, στη Γροιλανδία και τη Νότια Αφρική προσφέρουν μια κωδικοποιημένη εικόνα της επιφάνειας της Γης, όπως ήταν πριν από 3,2 έως 3,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα πετρώματα συντίθενται από στρώματα συσσωρευμένων σωματιδίων που αργότερα θάφτηκαν, θερμάνθηκαν και συμπιέστηκαν και μάλιστα όχι μία αλλά πολλές φορές. Στρογγυλεμένα χαλίκια και λειασμένοι κόκκοι άμμου υποδεικνύουν ότι τα πετρώματα προέρχονται από το βυθό θαλασσών που υπήρχαν κάποτε στις περιοχές αυτές, άρα και τα απολιθώματα που περιέχουν θα προέρχονται από θαλάσσια ζωή.
Μελετώντας τα πετρώματα από την Αυστραλία, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα στρώματα ιζημάτων που περιέχουν είναι πολύ πιο λεπτά από εκείνα στους σύγχρονους στρωματόλιθους, πράγμα που σημαίνει ότι τα κατοικούσαν πολύ μικρότερες μορφές ζωής από τα σύγχρονα κυανοβακτήρια (γαλαζοπράσινες άλγες). Ακόμα κι έτσι όμως, φαίνεται ότι είχε αρχίσει να σχηματίζεται μια τροφική αλυσίδα. Οι βασικοί αρχιτέκτονες των στρωματόλιθων είναι φωτοσυνθετικά βακτήρια. Παίρνουν την ενέργεια που χρειάζονται από τον ήλιο κι όχι από άλλα ζωντανά όντα. Οι γεωχημικοί βρήκαν όμως και τη χημική υπογραφή ενός μικροβίου που φαίνεται να έτρωγε τη νεκρή οργανική ύλη, δηλαδή τα άλλα μικρόβια όταν πέθαιναν. «Είχαμε ένα αρκετά πολύπλοκο οικολογικό σύστημα, ακόμα και μ' αυτά τα μικροσκοπικά μικρόβια», λέει ο αστροβιολόγος Ρότζερ Μπιουκ του πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον που ανακάλυψε τους απολιθωμένους στρωματόλιθους.
Μια τομή απολιθωμένου στρωματόλιθου αποκαλύπτει στρώματα ιζημάτων και ανθρακικού ασβεστίου. Οι γαλαζοπράσινες άλγες εκκρίνανε το ανθρακικό ασβέστιο χάρη στο οποίο διατηρήθηκε ο σχηματισμός
Αλλά, η αναγνώριση των απολιθωμάτων των μικροβίων είναι πολύ πιο δύσκολη και θολή υπόθεση σε σχέση με την αναγνώριση των απολιθωμάτων των ανώτερων ζώων, γιατί τα βακτήρια δεν έχουν ούτε κόκαλα, ούτε κελύφη, ούτε δόντια, ούτε άλλα σκληρά τμήματα που να δίνουν καλά απολιθώματα. Μόνο η χημική υπογραφή, δηλαδή κυρίως η αναλογία των ισοτόπων άνθρακα (που είναι διαφορετική στα έμβια απ' ό,τι στα άβια) μπορεί να δώσει ενδείξεις ότι πρόκειται για απολιθώματα ζωντανών όντων. Για κάθε τέτοιο απολίθωμα που ανακαλύπτεται, υπάρχουν πάντα κάποιοι επιστήμονες που καταφέρνουν, αν όχι να ανατρέψουν τις υποθέσεις των συναδέλφων τους, τουλάχιστον να επισημάνουν άλλες ανόργανες διαδικασίες που καταλήγουν στην ίδια χημική υπογραφή. Ετσι, δεν μπορεί προς το παρόν να υπάρχει βεβαιότητα για το πότε ακριβώς εμφανίστηκαν οι πρώτοι μικροσκοπικοί κάτοικοι του πλανήτη μας, ούτε για τα χαρακτηριστικά τους.
Η αναγνώριση των υπολειμμάτων των πρώτων μορφών ζωής πάνω στη Γη θα έχει θετική επίπτωση και σε έναν άλλο επιστημονικό κλάδο: Την εξωβιολογία (ή αστροβιολογία). Οταν θα μπορούμε να αναγνωρίζουμε με βεβαιότητα τα απολιθώματα π.χ. των κυανοβακτηρίων θα μπορούμε να αναγνωρίσουμε και ανάλογα απολιθώματα σε άλλα ουράνια σώματα, όπως ο Αρης. Αν η ζωή στη Γη ήταν αποτέλεσμα μιας απίθανης σύμπτωσης μοναδικών συνθηκών και παραγόντων που επικρατούσαν στον πλανήτη μας μετά το σχηματισμό των ωκεανών, τότε ίσως είναι πραγματικά σπάνιο φαινόμενο στο σύμπαν. Αν όμως η ζωή μπορεί να εμφανίζεται γρήγορα και εύκολα στο κατάλληλο περιβάλλον, τότε ίσως το σύμπαν βρίθει από ζωή.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Discover»

Η Ιώ, ένας από τους δορυφόρους του Δία, είναι το πιο ηφαιστειογενές σώμα στο ηλιακό μας σύστημα. Οι φωτογραφίες της που πήρε το διαστημόπλοιο «Γαλιλαίος» δείχνουν ροές σκοτεινής λάβας (λιωμένο θειάφι) και στάχτη θείου με φωτεινό χρώμα γύρω από το ηφαίστειο Κουλάν Πατέρα. Οι λευκές ραβδώσεις κάτω δεξιά ίσως είναι χιόνι διοξειδίου του θείου. Ο «Γαλιλαίος» έχοντας εκπληρώσει και με το παραπάνω την αποστολή του θα πέσει τον ερχόμενο Σεπτέμβρη στο Δία και θα καταστραφεί σαν διάττων αστέρας, για να εξασφαλιστεί ότι δε θα μολύνει την Ευρώπη, έναν άλλο δορυφόρο του Δία στον οποίο οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ίσως υπάρχει κάποιου είδους ζωή. Ετσι, αν κάποτε φτάσει ένα άλλο διαστημόπλοιο στην Ευρώπη και βρει ζωή, θα είμαστε σίγουροι ότι δεν προέρχεται από κάποιο ανθεκτικό γήινο μικρόβιο λαθρεπιβάτη του «Γαλιλαίου».

TOP READ